Tag:

ψυχολογία

FOMO: το ψυχολογικό φαινόμενο της δεκαετίας!

by iopapami_admin

Ένα ψυχολογικό φαινόμενο που παρατηρείται να οξύνεται την τελευταία δεκαετία, είναι το FOMO. Η συντομογραφία προέρχεται από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων: Fear Of Missing Out. Με τον όρο αυτό εννοούμε το φόβο, το άγχος και την πίεση που μας δημιουργείται όταν πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να συμμετέχουμε σε κάτι διασκεδαστικό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε κάποιον άλλο. Με μια πρώτη ανάγνωση, ίσως δεν βγάζει νόημα το να υπάρχουν αυτά τα συναισθήματα και ειδικά για έναν τέτοιο λόγο. Θα μπούμε όμως σε περισσότερες λεπτομέρειες και ίσως παρατηρήσετε ότι γνωρίζετε τελικά ανθρώπους που παρουσιάζουν τέτοιες συμπεριφορές.

Το αίσθημα αυτό μοιάζει για ορισμένους σαν να χάνουν το πάρτυ κάποιου στο οποίο θα ήθελαν πολύ να παρευρεθούν. Αντίστοιχα, ίσως νιώθουν ότι βρίσκονται στο περιθώριο, σαν να μην έλαβαν ποτέ πρόσκληση. Μπορεί κάποιος να αισθανθεί έτσι ακόμα κι όταν είναι άρρωστος και δεν μπορεί να κάνει σχέδια ή να υλοποιήσει αυτά που είχε προγραμματίσει. Μία άλλη παράμετρος που μπορεί να το προκαλέσει αυτό, είναι η κοινωνική πίεση που βιώνει κάποιος για κάτι, η οποία τελικά τον κάνει να αποσυρθεί από τα δρώμενα και να τα αποφύγει.

Ύστερα όμως, όταν βλέπει ότι οι υπόλοιποι της παρέας ανεβάζουν φωτογραφίες και βίντεο με το πόσο υπέροχα πέρασαν, αισθάνεται ότι έχασε κάτι σημαντικό. Επίσης, νιώθει ότι αποκόβεται από την ομάδα. Οι άλλοι κάνουν πράγματα, ζουν εμπειρίες, χαίρονται τις περιπέτειές τους τη στιγμή που ο ίδιος επιλέγει να απομονώνεται.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εντείνουν το ψυχολογικό φαινόμενο FOMO.

Γιατί παρατηρείται έξαρση του FOMO την τελευταία δεκαετία;

Το FOMO τα τελευταία χρόνια έχει συσχετιστεί με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι σε μια οθόνη και παρατηρούμε τι κάνουν οι άλλοι, είτε αυτοί οι άλλοι είναι πραγματικοί φίλοι, άνθρωποι που γνωρίζουμε, είτε μας είναι εντελώς άγνωστοι. Η πληροφορία σχετικά με το πού βρίσκεται κάποιος, τι κάνει και πώς αισθάνεται, ταξιδεύει παντού σε δευτερόλεπτα.

Παραδείγματος χάριν, έχεις κανονίσει με τους φίλους σου να πάτε σε ένα live το Σάββατο το βράδυ και τελικά ανεβάζεις πυρετό και δεν πας. Ωστόσο, ενώ βρίσκεσαι ξαπλωμένος στον καναπές, με την κομπρέσα στο μέτωπο και μια ταινία στην τηλεόραση, πιάνεις το κινητό σου να “σκρολάρεις” λίγο και βλέπεις ότι η υπόλοιπη παρέα πήγε χωρίς εσένα. Κι όχι μόνο πήγε, περνάει φανταστικά! Βλέπεις φωτογραφίες με τους φίλους σου να χορεύουν, να τραγουδάνε κτλ. Εκείνη τη στιγμή αισθάνεσαι στο περιθώριο. Χάνεις σημαντικές στιγμές διασκέδασης και έχεις μείνει μόνος στο σπίτι.

Είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση να θέλουμε να ταιριάξουμε, να ανήκουμε σε μια ομάδα, σε ένα σύνολο. Είμαστε κοινωνικά όντα και χρειαζόμαστε την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους και κατά βάση, και την αποδοχή τους! Βλέποντας τους άλλους να προχωράνε όταν για τον οποιονδήποτε λόγο εμείς δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε σ’ αυτό, μας προκαλεί το αίσθημα ότι “χάνουμε κάτι”, ότι ζούμε λιγότερα, ότι μας βάζουν στο περιθώριο.

Το FOMO έχει πάρει τα τελευταία χρόνια μια πιο γενικευμένη μορφή. Δεν περιγράφει απλά το να μη συμμετέχεις στη διασκέδαση με τους φίλους σου, αλλά ακόμα και το να μην κάνεις πράγματα που βλέπει ότι κάνουν οι άλλοι. Το φόβο, το στρες, το άγχος και τα αισθήματα απομόνωσης και κατωτερότητας που περιγράψαμε πριν, μπορούν να πυροδοτηθούν με πολλούς τρόπους. Όταν βλέπουμε παλιούς συμμαθητές να πετυχαίνουν κάποια κατορθώματα που κι εμείς θα θέλαμε, celebrities, influences κ.ά. να απολαμβάνουν δραστηριότητες και εμπειρίες που εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα, το FOMO είναι και πάλι παρόν στη ζωή μας!

Βλέποντας τους διαδικτυακούς φίλους να παίρνουν προαγωγή, να διασκεδάζουν, να ταξιδεύουν, ακόμα και να παντρεύονται, την ώρα που εμείς μένουμε στο σπίτι ή ψάχνουμε για δουλειά ή μόλις χωρίσαμε, συγκρίνουμε ακαριαία τις ζωές μας. Αυτό μας κάνει να νιώθουμε ότι δεν είμαστε”αρκετοί”, ότι είμαστε “λίγοι”, ότι ζούμε λιγότερα ίσως επειδή αξίζουμε λιγότερα. Εκεί ξεκινά η μελαγχολία και τα αισθήματα κατάθλιψης. Πολλές φορές, αντί με τα κατορθώματα των άλλων να εμπνεόμαστε και να κινητοποιούμαστε περισσότερο, καταλήγουμε με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθήματα ηττοπάθειας.

Αντί να εστιάζεις σε αυτά που χάνεις, εστίασε στο παρόν σου, ζήσε το ΤΩΡΑ σου, απόλαυσε τις μοναδικές στιγμές σου!

5 πράγματα που πρέπει να θυμάσαι πάντα

Για όλους έρχονται στιγμές που αισθάνονται μειονεκτικά για κάποιο λόγο. Τα συναισθήματα είναι ανθρώπινα και δεν δαιμονοποιούμε τα αρνητικά. Ωστόσο, θέλω να θυμάσαι πάντα ότι:

Είσαι μοναδικός και ξεχωριστός και βρίσκεσαι εδώ για να κάνεις τη δική σου διαδρομή, όχι κάποιου άλλου.
Είσαι τόσο υπέροχος, όσο και οι υπόλοιποι άνθρωποι που θαυμάζεις!
Όλοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημοσιεύουν χαρούμενες στιγμές και επιτεύγματα. Δεν θα δεις ποτέ την αγαπημένη σου celebrity με πιτζάμες, χωρίς μακιγιάζ και πρησμένα από την αϋπνία μάτια.
Ό,τι βλέπεις ΔΕΝ είναι απαραίτητα αληθινό! Πολλοί δείχνουν αυτό που θα ήθελαν να είναι και όχι την πραγματικότητα.
Να εστιάζεις στους στόχους σου και να κυνηγάς τα όνειρά σου. Θα τα καταφέρεις μόνο με αφοσίωση, σκληρή δουλειά και συνέπεια.

Αν θέλετε να μιλήσουμε για τρόπους αντιμετώπισης του FOMO, δεν έχετε παρά να μου το ζητήσετε με ένα μήνυμα στο ioanna@myalchemies.com. Για πιο άμεση επικοινωνία και άρθρα που θα σε εμπνεύσουν, μπορείς να βρεις τη σελίδα μας από ΕΔΩ.

Bonus άρθρο που μάλλον σε ενδιαφέρει: ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΖΩΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ

Πηγές εικόνων: investor.gov, clevertap.com, freepik.com

Μετά τα... φυσικά!

Μακιαβελισμός: αναγνωρίστε τα σημάδια σε μία προσωπικότητα

by iopapami_admin

Ο “Μακιαβελισμός” πήρε το όνομά του από τον Ιταλό διπλωμάτη και συγγραφέα, Niccolò Machiavelli (1469–1527). Σαν όρος, γενικότερα, χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει την άποψη ότι η πολιτική είναι ανήθικη και ότι οι συνήθως αδίστακτες ενέργειες που περιλαμβάνουν δόλο, προδοσία και βία είναι επιτρεπτές ως αποτελεσματικά μέσα απόκτησης και διατήρησης της πολιτικής εξουσίας. Με μια σχετική έννοια, ο Μακιαβελικός σημαίνει την εξωφρενικά ανήθικη συμπεριφορά που εξυπηρετεί το προσωπικό συμφέρον ενός ατόμου ή μιας ομάδας παρά το μεγαλύτερο καλό μιας κοινότητας ή χώρας.

Υπάρχει ένας όρος στην ψυχολογία: η Σκοτεινή Τριάδα, με τον οποίο αναφερόμαστε στις τρεις πιο “σκοτεινές” προσωπικότητες. Έχουμε λοιπόν, τους μακιαβελιστές, τους ναρκισσιστές και τους ψυχοπαθείς. Για το πώς αναγνωρίζουμε έναν νάρκισσο και ποιο είναι το ψυχολογικό του προφίλ, έχουμε αναφερθεί εκτενώς σε παλιότερο άρθρο. Μπορείτε να το διαβάστε από εδώ: Αναγνωρίζοντας έναν νάρκισσο. Ως “σκοτεινές” χαρακτηρίζουμε τις προσωπικότητες που συγκεντρώνουν πολλά αρνητικά γνωρίσματα, μέσα στα οποία συγκαταλέγεται η κραυγαλέα περιφρόνηση για τους άλλους και η εμμονή με τον εαυτό. Υποτιμώντας οποιονδήποτε άλλον, στοχεύουν στην εκμετάλλευσή του, χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα προς την εξυπηρέτηση δικών τους σκοπών.

Καλύτερα να σε φοβούνται παρά να σε αγαπούν.

Niccolò Machiavelli

Μακιαβελισμός: αναγνωρίζοντας τα σημάδια

Δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο, υπάρχουν και πολλές αποχρώσεις του γκρι. Έτσι και στην ψυχολογία, υπάρχει μία κλίμακα, ένα φάσμα, μέσα στο οποίο κινούνται οι συμπεριφορές και οι τάσεις των ανθρώπων. Μια μακιαβελική προσωπικότητα, δεν συγκεντρώνει απαραίτητα όλα τα σημάδια και στον απόλυτο βαθμό. Υπάρχει, σαφώς, διαβάθμιση. Για παράδειγμα, κάποιοι άνθρωποι είναι πιο χειριστικοί από κάποιους άλλους, ή κάποιοι είναι πιο εγωπαθείς από άλλους.

Μιλώντας για σημάδια, λοιπόν, θα αναφερθούμε στις τάσεις και στην προδιάθεση προς κάποιες αντιλήψεις και συμπεριφορές. Όσο πιο πολλά στοιχεία από αυτά συγκεντρώνει μία προσωπικότητα και σε όσο πιο μεγάλο βαθμό, τόσο πιο μακιαβελική μπορεί να χαρακτηριστεί. Οι μακιαβελιστές:

Έχουν εμμονή με το να είναι δυνατοί, και κυρίως, πιο δυνατοί από τους άλλους. Προκειμένου να κερδίσουν σε ισχύ, δόξα ή έπαινο, δεν θα διστάσουν να “τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια” κάποιου που θα μπορούσε ενδεχομένως να πάρει τα αντίστοιχα εύσημα.
Χειραγωγούν τους άλλους με έξυπνο τρόπο. Κάποιοι μακιαβελιστές είναι πιο ευφυείς από άλλους. Αυτοί που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, αναγνωρίζουν ότι δεν μπορούν συνεχώς να χειραγωγούν και να εκμεταλλεύονται, γιατί κάποια στιγμή θα δημιουργήσουν πολλούς εχθρούς. Έτσι, ενεργούν με πιο δόλιο τρόπο. Πού και πού, προσφέρουν κι αυτοί βοήθεια και συνεργάζονται, απλά φροντίζουν αν μην προσφέρουν σε άλλον και χάσουν από κάτι δικό τους.
Μηχανορραφία και συνωμοσία. Ορισμένοι άνθρωποι με μακιαβελική προσωπικότητα ξοδεύουν πολύ χρόνο σε σχέδια, σκέψεις και συνωμοσίες προκειμένου να φτάσουν εκεί που θέλουν. Αυτό τους στερεί το χρόνο από το να δράσουν πραγματικά για να επιτύχουν.
Εξαπάτηση, η δεύτερη φύση τους. Μπορούν να πουν ψέματα χωρίς δισταγμό και να χρησιμοποιήσουν διάφορα μέσα για να κερδίσουν αυτό που θέλουν. Εκμεταλλεύονται τη γοητεία τους, την κολακεία, ακόμα και την καλοσύνη των άλλων. Δεν διστάζουν μπροστά σε αθέμιτα μέσα.
Συνήθως, έχουν μία κυνική στάση για τη ζωή ενώ η ηθική, οι αρχές και οι αξίες, εκλείπουν από τον ψυχισμό τους. Δεν διστάζουν να ποδοπατήσουν άλλους, να εκβιάσουν συναισθηματικά ή να αθετήσουν υποσχέσεις.
Έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης, αποφεύγουν τους συναισθηματικούς δεσμούς και τις δεσμεύσεις. Προτιμούν να κρατούν αποστάσεις από τους άλλους και να μην καλλιεργούν οικειότητες.

Σύγχυση καλού και κακού σε μια μακιαβελική προσωπικότητα

Ο άνθρωπος με μακιαβελική προσωπικότητα, δεν είναι πάντα και απόλυτα κακός. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μακιαβελιστών που δεν αναγνωρίζουν τη συμπεριφορά τους. Δηλαδή, δεν καταλαβαίνουν ότι κάνουν αυτό που κάνουν. Πολλές φορές, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους και δεν αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των πράξεών τους. Υπάρχουν, βέβαια, και αυτοί που έχουν πλήρη συναίσθηση της προσωπικότητάς τους και δρουν βάσει συνειδητού σχεδίου. Αυτοί μπορούν να είναι και πιο επικίνδυνοι. Το να γνωρίζεις ότι εξαπατάς, αδικείς, χειραγωγείς και εκμεταλλεύεσαι τους ανθρώπους και να συνεχίζεις να το κάνεις, δείχνει μεγάλη ανηθικότητα και έλλειψη φραγμών. Είναι αυτό που λέμε: ικανός για όλα.

Θέλετε να μάθετε πώς να αντιμετωπίζετε τέτοιες προσωπικότητες; Επικοινωνήστε μαζί μου στο ioanna@myalchemies.com για να ζητήσετε να εμβαθύνουμε στο θέμα.

Μετά τα... φυσικά!

Ghosting: οι δειλές ψυχές που θα συναντήσεις

by iopapami_admin

Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και συχνότερα τον όρο: ghosting. Τι είναι ακριβώς, γιατί αποτελεί σημείο των καιρών μας και ποια είναι η ψυχολογία πίσω από αυτό;

Ως ghosting ορίζεται το φαινόμενο κατά το οποίο κάποιος σταματά ξαφνικά κάθε είδους επικοινωνία και εξαφανίζεται, σαν φάντασμα! Απαντάται κυρίως σε σχέσεις ρομαντικές – ερωτικές αλλά μπορεί κάλλιστα να συμβεί και σε επαγγελματικές και σε οικογενειακές. Εκεί που υπήρχε μία ροή επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, ένα από τα δύο μέλη της διάδρασης αυτής, αποφασίζει χωρίς καμία συζήτηση ή πρότερη ενημέρωση να εξαφανιστεί εντελώς από τη ζωή του άλλου. Δεν απαντά ούτε σε κλήσεις ούτε σε μηνύματα, δεν εμφανίζεται στο ραντεβού που είχατε, δε συχνάζει πια στα μέρη που πηγαίνατε και, φυσικά, δεν μπορείτε να τον βρείτε ούτε μέσα από τα social media που χρησιμοποιούσε.

Έχουν καταγραφεί διάφορες περιπτώσεις αυτού του φαινομένου και ενδεικτικά θα αναφέρω κάποιες για να δούμε το εύρος στο οποίο μπορούμε να συναντήσουμε μία τέτοια περίπτωση. Σύνηθες παράδειγμα αποτελούν οι γνωριμίες από τι ίντερνετ και τις διάφορες εφαρμογές γνωριμιών. Δύο άτομα ξεκινούν μια επικοινωνία απρόσωπη, ίσως δεν σκοπεύουν καν να συναντηθούν ποτέ, και εκεί που τελικά ξεκινά να “δένει” κάπως η σχέση που αναπτύσσεται μέσω της συχνής επικοινωνίας, κάποιος σταματά εντελώς να απαντά σε κλήσεις και μηνύματα και δεν εξηγεί ποτέ στον άλλον το γιατί χάθηκε.

Ακόμα πιο τρομακτικό είναι αυτό όταν συμβαίνει σε μία πραγματική, υπάρχουσα σχέση. Δύο άνθρωποι συγκατοικούν, έχουν μοιραστεί πολύ προσωπικές συζητήσεις και εμπειρίες κατά τη διάρκεια κάποιων μηνών και ένα ωραίο απόγευμα κάποιος από τους δύο επιστρέφει στο σπίτι “τους” από τη δουλειά και δεν βρίσκει κανένα ίχνος από τον άνθρωπο που ζούσε μαζί του! Έχει μαζέψει όλα τους τα πράγματα, κάθε είδους προσωπικό αντικείμενο και έχει εξαφανίσει κάθε ίχνος που θα μπορούσε να δείξει ότι κάποτε ζούσε κι αυτός σε αυτόν τον χώρο. Εννοείται ότι δεν απαντά ούτε στις κλήσεις ούτε στα μηνύματα αυτού που άφησε πίσω! Σας φαίνεται υπερβολικό; Κι όμως, υπάρχουν άνθρωποι που τους έχει συμβεί αυτό ύστερα από 2 ολόκληρα χρόνια σχέσης! Απόλυτη εξαφάνιση, λες και δεν υπήρξε ποτέ, ήταν απλά ένα “φάντασμα”.

Σε πιο απλή μορφή έχει καταγραφεί και σε εργασιακά περιβάλλοντα. Απλά κάποια μέρα ο υπάλληλος αποφάσισε να μην εμφανιστεί στη δουλειά του, να μην απαντήσει στις κλήσεις, να μην δώσει μια εξήγηση και κάπως έτσι έκοψε τις σχέσεις με την πρώην πλέον εργοδοσία.

Μπορεί όλα αυτά να σας ακούγονται απίθανα ή πολύ μακρινά. Ωστόσο είναι πέρα για πέρα αληθή, υπάρχουν χιλιάδες καταγεγραμμένα περιστατικά παγκοσμίως και το φαινόμενο έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις που ειδικότερα από το 2017 ξεκίνησαν εντατικές έρευνες ψυχολόγων και ψυχιάτρων για την ερμηνεία του. Μάλιστα, σε μελέτη του 2018 καταγράφηκε ότι το 25% των ανδρών και των γυναικών που έλαβαν μέρος έχουν υποστεί ghosting σε κάποιου είδους ρομαντική σχέση και το 22% παραδέχτηκε ότι το έχει κάνει σε κάποιον άλλο.

Είναι το ghosting η τάση της σύγχρονης εποχής;

Το ghosting είναι κάτι που συνέβαινε και παλιότερα, απλά σε μικρότερη συχνότητα και κλίμακα. Σαν φαινόμενο, δηλαδή, δεν εμφανίστηκε την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, πλέον έχει λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις γιατί είναι σαφώς συχνότερο και πιο έντονο. Οι ψυχολόγοι αποδίδουν αυτήν την έξαρση στη διαδικτυακή επικοινωνία και γενικότερα στον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται οι ανθρώπινες σχέσεις σήμερα. Πολλοί άνθρωποι “γνωρίζονται” μέσα από το διαδίκτυο και τις αντίστοιχες εφαρμογές οπότε ουσιαστικά έχουν επιδερμική επικοινωνία με το άλλο άτομο και δεν δημιουργούν πραγματικά κάποια σύνδεση. Γι’ αυτό μπορούν πολύ εύκολα να εξαφανιστούν όταν δεν θέλουν πια να φλερτάρουν ή να επικοινωνούν με τον άλλον. Δεν καλλιέργησαν κάποια σύνδεση που θα κοπεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι και αυτός που εισπράττει αυτή τη συμπεριφορά το αντιλαμβάνεται έτσι, αλλά αυτό είναι κάτι που θα το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο.

Από τη στιγμή λοιπόν, που κάποιος δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά, αποφασίζει να μην σπαταλήσει χρόνο και ενέργεια στο να εξηγήσει στον άλλον γιατί δεν θέλει πια ούτε μία “καλημέρα” του. Του είναι πολύ πιο βολικό να το αφήσει πίσω χωρίς συνέπειες για τον ίδιο και άβολες συζητήσεις και απλώς να συνεχίσει τη ζωή του, σαν να μην έγινε τίποτα. Επίσης, η δυνατότητα που δίνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι εφαρμογές γνωριμιών για “block” και “delete” εύκολα, γρήγορα και απρόσωπα θεωρείται μια νέα κανονικότητα από τις νεότερες γενιές, σύμφωνα με σχετικά πρόσφατη μελέτη (Timmermans, 2021).

Παλιότερα, το φαινόμενο αυτό ήταν λιγότερο συχνό διότι οι άνθρωποι είχαν περισσότερη επαφή και αυτό δημιουργούσε συνδέσεις και δεσμούς μεταξύ τους. Αν ήθελαν δύο άνθρωποι να γνωριστούν έπρεπε να συναντηθούν, να βγουν ραντεβού, να περπατήσουν μαζί, να αφιερώσουν ουσιαστικό χρόνο βλέποντας και μιλώντας ο ένας στον άλλον κατά πρόσωπο. Η τεχνολογία της εποχής δεν επέτρεπε τα απρόσωπα μηνύματα και το φλερτ με δέκα άτομα ταυτόχρονα. Παλιότερα έπρεπε απλά να αφιερώσεις χρόνο και κόπο. Αυτό κρατούσε τις σχέσεις σε ένα πιο… ανθρώπινο επίπεδο επικοινωνίας, ως προς την πλειοψηφία τους.

Η ψυχολογία ενός “φαντάσματος”

Είτε έχετε βρεθεί σε αντίστοιχη θέση, είτε έχει συμβεί σε κάποιον γνωστό σας είτε το βλέπετε εδώ για πρώτη φορά, λογικά θα αναρωτιέστε κι εσείς: “πώς μπορεί κάποιος και εξαφανίζεται έτσι απλά;” ή “δεν έχει καθόλου συναισθήματα;” ή “δεν σκέφτεται καθόλου πως αυτό θα πληγώσει τον άλλον;”. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να γίνουν ghosters και απλά να εξαφανιστούν. Οι άνθρωποι με ενσυναίσθηση δεν είναι ικανοί εκ των συνθηκών να προχωρήσουν σε μία τέτοια συμπεριφορά. (Περισσότερα για τους ανθρώπους με ενσυναίσθηση μπορείτε να βρείτε σε προηγούμενο άρθρο μου: ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΕ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ) Όσοι είναι ικανοί να κάνουν ghosting έχουν τα εξής 5 κοινά στοιχεία:

Έχουν βιώσει και οι ίδιοι κάποιας μορφής εγκατάλειψη, πιθανότατα στην παιδική ηλικία. Η οικειότητα είναι κάτι που τους δυσκολεύει, όπως και η δέσμευση, καθώς οι ίδιοι δεν τα βίωσαν όταν έπρεπε. Πιθανότατα στην αρχή μιας σχέσης να προχωρήσουν σε love bombing για να σας κερδίσουν, όμως δεν θα αναπτύξουν ουσιαστικά συναισθήματα και το love bomb από μόνο του θα πρέπει να σας χτυπήσει καμπανάκια κινδύνου.
Αποφεύγουν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουν βρεθεί σε περιβάλλονται όπου ενθαρρύνεται η ειλικρινής έκφραση συναισθημάτων και έτσι προτιμούν να σιωπήσουν παρά να μιλήσουν για αυτά. Ένας ακόμη λόγος είναι ότι δυσκολεύονται και οι ίδιοι να κατανοήσουν αυτά που νιώθουν και έτσι αποφεύγουν την ανάλυση και την περαιτέρω έκφραση.
Θεωρούν απόλυτα δικαιολογημένο το να εξαφανιστούν χωρίς κουβέντα και δεν εστιάζουν στην επίδραση της συμπεριφοράς τους στους άλλους.
Έχετε πολύ διαφορετικές απόψεις σε θεμελιώδη ζητήματα, όπως αξίες της ζωής, αρχές, πεποιθήσεις και ελπίδες για το μέλλον. Οι άνθρωποι προτιμούν να κάνουν παρέα με αυτούς που τείνουν να συμφωνούν σε πολλά από αυτά τα στοιχειώδη θέματα καθώς αυτό τους βοηθά να διατηρήσουν ένα αίσθημα ασφάλειας. Προτιμούν λοιπόν, να μπλοκάρουν τους άλλους, να τους ξεκόψουν, παρά να παραδεχτούν ότι ίσως υπάρχει δίκιο και σε μία άλλη κοσμοθεωρία γιατί αυτό κλονίζει τον κόσμο τους.
Θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων. Αν δεν μπορούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά σου ή να σε οριοθετήσουν στη ζωή τους, σε πετάνε έξω από αυτήν. Δεν μπορούν να διαχειριστούν σχέσεις στις οποίες δεν έχουν το “πάνω χέρι”.

Αυτή η ξαφνική εξαφάνιση, αφήνει το άτομο που την εισπράττει σε μία κατάσταση σύγχυσης, συναισθηματικής φόρτισης και μπορεί να έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία κάποιου. Μερικές από τις σκέψεις που περνάνε από το μυαλό του “θύματος” είναι: “έκανα κάτι που δεν έπρεπε;”, “δεν αξίζω ούτε μία εξήγηση΄”, “δεν σήμαινα τίποτα για τον άλλον/η;”.

Αξίζει μια εκτενέστερη ανάλυση στην οπτική και την ψυχολογία αυτού που δέχεται το “ghosting” και θα την πραγματοποιήσουμε σε επόμενο άρθρο. Είναι σημαντικό κάποιος να θυμάται ότι η αξία του δεν καθορίζεται από το πώς τον βλέπει αυτός που δεν έχει το θάρρος να τον κοιτάξει στα μάτια και να τον απορρίψει. Αυτός που δεν μπόρεσε να σεβαστεί ότι κάποιος αφιέρωσε χρόνο και ενέργεια για αυτόν. Κατά τη δική μου άποψη, πρόκειται ξεκάθαρα για δειλούς ανθρώπους, που προτιμούν να τραπούν σε άτακτη φυγή παρά να αντιμετωπίσουν μία άβολη κατάσταση, στην οποία είναι και οι ίδιοι συμμέτοχοι και συνδημιουργοί.

Σε όσους έχουν βρεθεί στη θέση του θύματος έχω να πω ότι πρέπει να είναι ευγνώμονες που έφυγαν από τη ζωή τους αυτοί οι άνθρωποι. Απαλλάχτηκαν ταχύτερα από ανθρώπους που αργότερα θα τους πρόδιδαν και θα τους πλήγωναν περισσότερο. Δεν φταίνε οι ίδιοι που βρέθηκαν σε αυτή τη θέση, δεν έχουν κάνει κάτι λάθος για να αυτομαστιγώνονται. Ο καθένας είναι αυτός που είναι. Οι άνθρωποι που έχουν την τάση να φέρονται έτσι θα το ξανακάνουν και σε άλλους. Δεν είναι προσωπικό, παρά που όταν κάποιος βιώνει ένα τέτοιο σοκ πιθανότατα να το εκλάβει προσωπικά.

Δεν έχει να κάνει με το ποιοι είστε εσείς, αλλά με το ποιοι είναι αυτοί.

Στο σημείο αυτό θα βάλω μία άνω τελεία στο θέμα του ghosting και θα επανέλθω με την ψυχολογία του θύματος αυτής της συμπεριφοράς και τους τρόπους αντιμετώπισης και ανάκαμψης. Θα χαρώ να λάβω τα σχόλια και τις εμπειρίες σας στο email: ioanna@myalchemies.com

Πηγές εικόνων: ad talent, Seventeen Magazine, redbook

Μετά τα... φυσικά!

Love bomb: η τέχνη της χειραγώγησης στη σχέση

by iopapami_admin

Πώς γίνεται ο βομβαρδισμός αγάπης (love bomb) να έχει αρνητικές επιπτώσεις; Σε μία σχέση τι ψάχνουν όλοι ως κύριο συστατικό, αν όχι την αγάπη πρωτίστως; Πολλές φορές υπάρχουν συμπεριφορές που μπορούμε να τις μπερδέψουμε με τις εκδηλώσεις της πραγματικής αγάπης. Αυτό δύναται να συμβεί είτε γιατί έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε ότι είναι όντως πραγματικό αυτό που αντιλαμβανόμαστε, είτε γιατί από μικρή ηλικία έχουμε μάθει να αναγνωρίζουμε λανθάνουσες καταστάσεις και σημάδια ως αγάπη.

Ας δούμε αρχικά τι ακριβώς είναι το φαινόμενο love bombing και πώς εκφράζεται. Πρόκειται λοιπόν, για μία τακτική σύμφωνα με την οποία κάποιος μας “βομβαρδίζει” με έντονες εκδηλώσεις προσοχής και συναισθήματος με στόχο τη χειραγώγησή μας. Κάποιος που μεταχειρίζεται τέτοιες μεθόδους πατροναρίσματος, το κάνει από την αρχή της γνωριμίας.

Αυτό που διακρίνουμε, είναι μία έντονη γοητεία και η αίσθηση της έντονης προσοχής από τον άλλον. Συχνά μας επιβραβεύει για πράγματα μικρά και απλά, εκδηλώνει θαυμασμό και ένα είδος λατρείας. Μοιάζει να έχουμε δεθεί συναισθηματικά ήδη από πολύ νωρίς. Η επικοινωνία επίσης είναι πάρα πολύ τακτική, χωρίς ο χρόνος της γνωριμίας και η τριβή μεταξύ των δύο ατόμων να το δικαιολογεί.

Οι έντονες εκφράσεις συναισθήματος προκαλούν τον εγκέφαλό μας να πλημμυρίσει από ντοπαμίνη. Αυτή η χημική παγίδα μπορεί να μη μας αφήσει να δούμε καθαρά την πραγματικότητα, καθώς η ορμόνη που εκκρίνεται μας κάνει να αισθανόμαστε πολύ καλά και δεν θέλουμε να το αλλάξουμε αυτό. Το άλλο πρόσωπο, με τη συμπεριφορά και τα λόγια του, μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς, αγαπητοί, ποθητοί, σημαντικοί και ανεβάζει την αυτοπεποίθησή μας. Η παγίδα έγκειται στο γεγονός ότι δημιουργείται μια πλασματική εικόνα οικειότητας και εγγύτητας.

Η αγάπη θέλει χρόνο και κόπο. Αν δεν γνωρίσεις καλά τον άλλον, δεν μπορείς να πεις τη λέξη με τα πέντε γράμματα που αρχίζει από “α” και τελειώνει σε “ω”. Για να τον γνωρίσεις και να τον αποδεχτείς χρειάζεται καιρός, ουσιαστική επικοινωνία, ποιοτικός χρόνος. Δεν μπορεί κανείς να μας αγαπήσει μέσα σε λίγες μέρες ή εβδομάδες ή και μήνες. Αυτή η περίφημη λέξη, όταν βγαίνει πρόωρα από τα χείλη κάποιου οφείλει να χτυπήσει καμπανάκια μέσα μας. Δεν μπορείς να αγαπήσεις αυτό που δεν γνωρίζεις και αυτό που δεν κατανοείς. Άρα, κατά 99% αυτός που χρησιμοποιεί αυτά τα βαρύγδουπα λογάκια έχει ως απώτερο σκοπό να μας χειραγωγήσει.

Μία άλλη συνήθης τακτική είναι τα πολλά μηνύματα, τα τηλέφωνα, ακόμα και βιντεοκλήσεις πλέον. Αν το παρατηρήσετε, είτε με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο, μέσα στην ημέρα έχετε δώσει πολλές φορές αναφορά για το πού βρίσκεστε και τι κάνετε αυτή τη στιγμή. Αυτό όμως είναι ντυμένο με το πέπλο του ενδιαφέροντος και την αφορμή για περαιτέρω συζήτηση, οπότε ίσως σας προβληματίσει για λίγο αλλά πιθανότατα θα αποφασίσετε να το αγνοήσετε. Ίσως στην πόρτα σας αρχίσουν να φτάνουν και μικρά δωράκια, τακτικά και μεθοδικά. Λίγα λουλούδια, ένα αρκουδάκι κ.τ.λ., κλασικά και δοκιμασμένα πράγματα.

Και κάπως έτσι, η καθημερινότητά σας μέσα σε λίγες μέρες έχει αλλάξει τόσο πολύ, που δεν θυμάστε καλά καλά πώς ήταν πριν αυτό το άτομο “εισβάλει” στη ζωή σας. Απασχολεί πολύ μεγάλο μέρος του χρόνου σας και έχει εισχωρήσει σε πολλές πτυχές του προγράμματός σας. Ίσως αρχίσει να έρχεται να σας παίρνει από τη δουλειά για να κερδίσετε χρόνο μαζί, ή να συναντηθείτε στο μεσημεριανό διάλειμμα στο καφέ δίπλα από την εταιρία όπου εργάζεστε (στις περιπτώσεις που υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες). Με τέτοια τεχνάσματα, το πρόσωπο αυτό θέτει τον εαυτό του στο επίκεντρό σας. Γίνεται μέρος του ευρύτερου κοινωνικού κύκλου σας. Η παρουσία του είναι έντονη παντού από νωρίς.

Επιπροσθέτως, αυτός ο άνθρωπος μοιάζει να σας έχει εξιδανικεύσει πάρα πολύ γρήγορα. Τα αληθινά αισθήματα όμως, χρειάζονται χρόνο. Κάτι ακόμα που μπορεί να συναντήσετε σε μία τέτοια περίπτωση, είναι οι πρόωρες συζητήσεις για το κοινό μέλλον. Ακόμα βρίσκεστε στο στάδιο της γνωριμίας και ήδη το άλλο πρόσωπο κάνει σχέδια για τις διακοπές του χρόνου ή που θα βόλευε να νοικιάσετε μαζί ένα σπίτι για να μην σας τρώνε οι αποστάσεις αφού όλα φαίνονται τόσο σοβαρά κι αληθινά, που έχετε βρει και οι δύο το άλλο σας μισό!

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι λογικό τον πρώτο καιρό μιας γνωριμίας να υπάρχει ένας ενθουσιασμός, μια ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία και πολλά όμορφα λόγια. Αυτό όμως απέχει πολύ από την έντονη προσπάθεια κάποιου να παρουσιάσει μια στιβαρή σχέση, η οποία στηρίζεται σε πολλά και βαθιά συναισθήματα. Αυτά τα συναισθήματα και οι δεσμοί δεν έχουν προλάβει να καλλιεργηθούν! Ίσως, κάποια στιγμή, αν βρεθήκατε σε τέτοιου είδους σχέση ή αν γνωρίζετε άτομα που τους έχει συμβεί, να είχατε μια αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά, ενώ φαινομενικά είναι όλα τέλεια. Αν το ένστικτό σας υψώνει κόκκινα σημαιάκια, καλά θα κάνετε να το ακούσετε.

Η ψυχολογία ενός love bomber

To love bombing μπορεί να συμβεί είτε ηθελημένα, για κάποιο σκοπό, είτε ακούσια. Συχνότερα εμφανίζεται σε σχέσεις ρομαντικού τύπου αλλά δεν αποκλείεται να το συναντήσετε και από φίλους ή οικογένεια. Το άτομο αυτό, συνήθως οδηγείται από ανασφάλειες, αδυναμία εμπιστοσύνης και εξάρτηση από άλλους ανθρώπους. Δυνητικά τέτοια συμπεριφορά μπορεί να έχει ο καθένας, ωστόσο οι ψυχολόγοι τονίζουν ότι συνδέεται περισσότερο με ανθρώπους που πάσχουν από αγχώδη διαταραχή, ανασφαλή τρόπο προσκόλλησης, ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (NPD) ή είναι κοινωνιοπαθείς.

Επίσης, κάποιοι μπορεί να υιοθετήσουν τέτοια συμπεριφορά γιατί πολύ απλά την διδάχτηκαν από τους γονείς τους (όπως η παθητική επιθετικότητα) ή από κάποια προηγούμενη καταχρηστική σχέση. Υπάρχει περίπτωση να οφείλεται και σε κάποια παρενέργεια από ανεπίλυτο παιδικό τραύμα.

O δρ. Jerimya Fox (επαγγελματίας σύμβουλος και γιατρός συμπεριφορικής υγείας στο Banner Behavioral Health Hospital) υποστηρίζει ότι το love bombing είναι μία τεχνική χειραγώγησης που χρησιμοποιείται συχνότερα από ναρκισσιστές, για να αποκτήσουν εξουσία πάνω σε κάποιον. «Σας βομβαρδίζουν με στοργή, υπερβολική προσοχή και δώρα για να «σας δελεάσουν». Η πρόθεσή τους είναι να κάνουν το θύμα τους αβοήθητο, ευάλωτο και ενοχικό απέναντί τους».

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή αγνοούν τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων και επικεντρώνονται υπερβολικά στον εαυτό τους. Δεν είναι ικανοί για ενσυναίσθηση αλλά μπορούν να προσποιηθούν αρκετά όταν έχουν να κερδίσουν κάτι από αυτό. Σε προηγούμενο άρθρο έχουμε μιλήσει αναλυτικά για τους νάρκισσους. Μπορείτε να ανατρέξετε εδώ: Αναγνωρίζοντας έναν νάρκισσο.

Η μέριμνα του love bomber είναι να “αποκτήσει” το άλλο άτομο και να διογκώσει την αυτοεκτίμησή του. Η τακτική του περιλαμβάνει ένα πολύ καλό δόλωμα για να υποκύψει το ανυποψίαστο θύμα. Μόλις, όμως, αισθανθεί ανασφάλεια στη σχέση, πέφτει η μάσκα. Παρουσιάζεται ένας δύσκολος χαρακτήρας, καταχρηστικός και χειριστικός. Ο καθένας μπορεί να υποκύψει σε έναν “βομβαρδισμό αγάπης”, ωστόσο κάποιοι είναι πιο ευάλωτοι από άλλους και οι νάρκισσοι μπορούν να τους αντιληφθούν! Πιο επιρρεπείς στο να υποκύψουν είναι οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση και οι φιλότιμοι που τείνουν να ευχαριστούν τους άλλους. Επίσης, ευάλωτοι είναι και εκείνοι που έχουν εμπλακεί σε βλαβερές εμπειρίες στο παρελθόν.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν το θύμα απορρίπτει το θύτη του; Όταν απορρίψουμε τις εκδηλώσεις αγάπης, θα αντικρύσουμε έναν άλλον άνθρωπο. Μπορεί να δεχτούμε κάποια επίπληξη ή ακόμα και απειλή, σε ακραία περίπτωση μέχρι και επιθετική συμπεριφορά. Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν να νιώθουν διαρκώς αγαπητοί και άξιοι. Γι’ αυτό, υφαίνουν μία φούσκα αγάπης γύρω μας, σαν ένα χρυσό κλουβί. Όταν αρνούμαστε αυτό που θέλουν να δημιουργήσουν, πυροδοτούμε τις ανασφάλειές τους και αντιδρούν.

10 σημεία που πρέπει να προσέξετε

Οι love bombers λειτουργούν με στόχο να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες μέσα από τη σχέση που επιδιώκουν. Για να μην ναυαγήσει το εγχείρημά τους, επιζητούν τον απόλυτο έλεγχο. Αυτό σημαίνει ότι θέλουν να ελέγξουν κυρίως τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις του άλλου ατόμου. Με τον βομβαρδισμό αγάπης ,αρχίζετε να νιώθετε τόσο όμορφα που θέλετε να συνεχιστεί αυτή η αίσθηση. Έτσι, γίνεστε πιο ευάλωτοι απέναντι στον άλλον καθώς το φιλότιμο δεν σας επιτρέπει να είστε αυστηροί σε έναν άνθρωπου σας “αγαπάει” τόσο πολύ! Ακριβώς λόγω αυτού, αισθάνεστε ότι πρέπει να ανταποδώσετε το συναίσθημα και είτε προσπαθείτε πολύ για αυτό είτε νιώθετε ενοχικά αν δεν το καταφέρνετε.

Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, ο θύτης έχει πυροδοτήσει το μηχανισμό για να αποκτήσει τον έλεγχο. Θα παραθέσω δέκα σημάδια που πρέπει να προσέξετε αν τα συναντήσετε. Ο βαθμός στον οποίο μπορεί να εμφανιστούν διαφέρει από άτομο σε άτομο και από σχέση σε σχέση, ωστόσο μπορείτε να έχετε τη μεγάλη εικόνα.

Αδιαφορούν για το χρόνο και το πρόγραμμά σας καθώς εστιάζουν στις δικές τους ανάγκες. Στην αρχή φαίνεται σαν να θέλουν απλά να περάσουν περισσότερο χρόνο μαζί σας. Στη συνέχεια καταλαβαίνετε ότι δεν σέβονται το χρόνο σας και σας θέλουν όταν σας χρειάζονται, ασχέτως αν είναι βολικό για εσάς ή όχι.
Κομπλιμέντα και κολακεία! Σε μεγάλο βαθμό! Είναι σαν να γνωρίζουν τι θέλετε και χρειάζεστε να ακούσετε και σας το λένε.
Βιάζονται να δημοσιοποιήσουν την “υπέροχη” σχέση που έχετε. Μπορούν πολύ άμεσα να την διαφημίσουν και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Θα φροντίσουν να μην ξεχνάτε πόσο σας νοιάζονται και σας αγαπούν. Θα σας υπενθυμίζουν τα δώρα που σας έχουν κάνει και γενικά πόσα πράγματα κάνουν για εσάς, ειδικά στις στιγμές που θα έχετε αμφιβολία για τη σχέση σας.
Χρειάζονται διαρκή επιβεβαίωση. Αν αρχίσετε να τους αγνοείτε θα δείτε το άλλο τους πρόσωπο.
Αρχίζετε να αισθάνεστε ότι αν δεν είστε “καλός/ή” προς τον άλλο, θα δεχτείτε κάποιου είδους τιμωρία για αυτό.
Η ανασφάλειά τους δεν τους επιτρέπει να αναλάβουν καμία ευθύνη. Έτσι, όταν κάτι δεν πάει καλά μπορούν ακόμα και να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα με τέτοιο τρόπο, ώστε να σας πείσουν ή να προσπαθήσουν να σας πείσουν, ότι φταίτε εσείς.
Σας δημιουργεί δεύτερες σκέψεις για το ενδεχόμενο να έχει δίκιο και να κάνετε λάθος. Όσο πιο πολύ έλεγχο έχει επάνω σας, τόσο περισσότερο αμφιβάλλετε για τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε την πραγματικότητα.
Η συναισθηματική κακοποίηση που υποβόσκει μέσα από όλα αυτά τα τεχνάσματα, σας δημιουργεί άγχος ή ακόμα και κατάθλιψη.
Σας απομονώνει από την οικογένεια και τους φίλους ώστε να στηρίζεστε αποκλειστικά σε αυτόν\ήν.

Αν παρατηρήσετε ένα ή και περισσότερα από αυτά τα σημάδια σε κάποια σχέση σας, προσπαθήστε να είστε αντικειμενικοί και ειλικρινείς. Βάλτε το μικροσκόπιο τη συμπεριφορά που δέχεστε και μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Την πραγματική θα αγάπη θα την αναγνωρίσετε γιατί θα σας κάνει να αισθάνεστε όμορφα χωρίς δεύτερες σκέψεις. Δεν θα πλανάται καμία σκιά ούτε κάποιος ενδόμυχος φόβος ότι αν δεν έχετε τη συμπεριφορά που εγκρίνει ο άλλος, μπορεί και να τον χάσετε. Αν πρέπει να λειτουργείτε σαν μαριονέτα για να λάβετε τα ψίχουλα κάποιου, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να φύγετε μακριά όσο πιο γρήγορα γίνεται!

Σας αξίζει ένας άνθρωπος που θα σας αγαπά αληθινά κι όχι για να ικανοποιεί το εγώ του. Σας αξίζει κάποιος που θα γνωρίσει όλα όσα είστε, τις καλύτερες και τις χειρότερες στιγμές σας και όταν θα πέφτετε θα σας δίνει φτερά, δεν θα σας φυλακίζει, δεν θα σας χρησιμοποιεί, δεν θα θέλει να σας ελέγχει. Αυτός ο άνθρωπος βρίσκεται κάπου εκεί έξω.

Θα χαρώ να λάβω τα σχόλια και τους προβληματισμούς σας στο email: ioanna@myalchemies.com.

Πηγές εικόνων: newsweek, news18 ,Arkansas Valley Resource Center

Μετά τα... φυσικά!

Συνάντηση με τους τελειομανείς: οι προσαρμοστικοί και οι δυσπροσαρμοστικοί.

by iopapami_admin

Ως τελειομανία ορίζεται η ορμή του να φαίνεται, να αισθάνεται αλλά και να είναι κάποιος τέλειος. Έχουμε συνδυάσει αυτή τη λέξη κυρίως με θετικά χαρακτηριστικά, ωστόσο δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνεται. Αν ανήκετε σε αυτούς που στην ερώτηση του υποψήφιου εργοδότη σας: “Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερό σας ελάττωμα;” απαντάτε με κρυφό καμάρι: “Είμαι τελειομανής”, ίσως πρέπει να το ξανασκεφτείτε. Οι τελειομανείς σύμφωνα με τους ψυχολόγους χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τους προσαρμοστικούς και τους δυσπροσαρμοστικούς.

Οι προσαρμοστικοί και οι δυσπροσαρμοστικοί τελειομανείς

Οι λεπτές γραμμές που διαχωρίζουν τον προσαρμοστικό από τον δυσπροσαρμοστικό, μπορούν να έχουν τεράστιες επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου. Η καθηγήτρια κλινικής ψυχολογίας του Smith College, Patricia Di Bartolo, που ερευνά το ψυχολογικό φαινόμενο της τελειομανίας, υποστηρίζει ότι η τελειομανία θα μπορούσε να είναι ένα υγιές χαρακτηριστικό της προσωπικότητας κάποιων ανθρώπων, εφόσον πληρούνται και κάποιες άλλες προϋποθέσεις.

Έτσι, ο προσαρμοστικός τελειομανής διαθέτει την οργάνωση, τη μεθοδικότητα, τον προγραμματισμό των ενεργειών, την τάση των υψηλών στόχων και την επιμονή για συνεχή αγώνα προς την επιτυχία και την αριστεία. Επίσης, αποδέχεται την πιθανότητα να αποτύχει. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι με τάσεις τελειομανίας, ναι μεν επιτυγχάνουν συχνότερα υψηλές αποδόσεις, αλλά αυτό τους στοιχίζει ψυχολογικά. Βασανίζονται πολύ από άγχος, από κατάθλιψη και φόβο για την ενδεχόμενη αποτυχία. Το 2014, στο Review of General Psychology, δημοσιεύτηκε μία μελέτη στην οποία οι ερευνητές κατέληξαν ότι η τελειομανία μπορεί να αποτελέσει έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου για αυτοχειρία.

Σε μια απόπειρα να τα ξεδιαλύνουμε όλα σιγά σιγά και να τα ταξινομήσουμε, θα λάβουμε ως πηγές δύο από τους πρώτους και θεμελιώδεις μελετητές της τελειομανίας, τον Hamachek και τον Burns. Σύμφωνα με τη θεωρία του πρώτου, υπάρχουν δύο τύποι τελειομανών, ο φυσιολογικός και ο νευρωτικός. Για τον φυσιολογικό τελειομανή, η ανάγκη για αποδοχή και επιτυχία είναι τόσο σημαντική όσο και για οποιοδήποτε άλλο άτομο. Μάλιστα, μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για τη διαρκή βελτίωση του ατόμου. Θέτει ρεαλιστικούς στόχους και έχει μια αντικειμενική εικόνα για τον εαυτό του. Οι προσδοκίες του για τις επιδόσεις του διαμορφώνονται με πλήρη συναίσθηση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών του. Ο φυσιολογικός τελειομανής επιτρέπει τα λάθη, ακόμα και το ενδεχόμενο της αποτυχίας. Είναι πιο ευέλικτος και πιο προσαρμοστικός ακόμη κι όταν πρόκειται για τη μη επίτευξη των στόχων του. Η απογοήτευση που θα αισθανθεί δεν θα τον καταβάλλει. Θα συνεχίσει να προσπαθεί περισσότερο και ίσως επαναπροσδιορίσει τους στόχους του. Διαθέτει υψηλή αυτοεκτίμηση και η επιθυμία του για αναγνώριση, επιτυχία και θαυμασμό, εκδηλώνεται με λειτουργικό τρόπο.

Από την άλλη πλευρά, ο νευρωτικός τελειομανής είναι πολύ πιο άκαμπτος και εκδηλώνει δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Συχνά θέτει μη ρεαλιστικούς στόχους οι οποίοι συνδυαστικά με την ερμηνεία του για την επιτυχία, καθίστανται πολλές φορές ανέφικτοι. Επίσης, αισθάνεται μια βαθιά ανάγκη για αποφυγή της αποτυχίας. Συνήθως αυτός ο φόβος συνοδεύεται είτε από υπερπροσπάθεια είτε από αναβλητικότητα είτε από πρόωρη παραίτηση. Ακόμα κι αν ένας εξωτερικός παρατηρητής κρίνει το αποτέλεσμα ως πολύ καλό, ο νευρωτικός τελειομανής θα είναι ανικανοποίητος και θα το θεωρεί ανεπαρκές. Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν μπορεί να αναγνωρίσει και να απολαύσει τους καρπούς των προσπαθειών του και δεν αντλεί ικανοποίηση από την όλη διαδικασία. Αντιθέτως, η επιτυχία αποτελεί για αυτόν μία ατέρμονη και βασανιστική διαδικασία.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Hamachek, η τελειομανία έχει διαβαθμίσεις και μπορεί να καταστεί από ωφέλιμη έως καταστροφική! Από την άλλη πλευρά, ο Burns υποστηρίζει ότι οι τελειομανείς θέτουν υπερβολικά υψηλούς έως και ανέφικτους στόχους ενώ παράλληλα τα κριτήρια που ορίζουν την επιτυχία τους είναι υπερβολικά αυστηρά. Αυτός ο δύσκολος συνδυασμός, καθιστά την επιτυχία ως έναν ουσιαστικά ανέφικτο στόχο.

Η σημαντική παρατήρηση του Burns έγκειται στην άποψη ότι οι τελειομανείς τείνουν να ενσωματώνουν στα κριτήρια αξιολόγησης της απόδοσής τους και κριτήρια που αφορούν την αξία τους ως άτομα. Δηλαδή, η αυτοαξία και η αυτοεικόνα τους προσδιορίζεται ανάλογα με το αν οι στόχοι επιτεύχθηκαν ή όχι. Συνεπώς, μειώνουν και απαξιώνουν τον εαυτό τους όταν δεν πετυχαίνουν αυτό που έχουν ορίσει. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία διαρκώς επαναλαμβανόμενη διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει το άτομο στην ψυχολογική αυτοσυντριβή.

Η φύση της δυσφορίας ενός τελειομανούς μπορεί να εμφανιστεί με πολλές μορφές. Η κοινή συνιστώσα που φαίνεται να διατρέχει τις εμπειρίες τελειομανίας, είναι το άγχος. Όπως δηλώνει η Melissa Dahl του New York Magazine, «Η τελειομανία είναι κάτι περισσότερο από το να πιέζεις τον εαυτό σου να κάνει το καλύτερο δυνατό για να πετύχεις έναν στόχο. Είναι μια αντανάκλαση ενός εσωτερικού εαυτού βυθισμένου στο άγχος». Αυτό το άγχος μπορεί να λάβει τη μορφή οποιουδήποτε είδους διαταραχής, συμπεριλαμβανομένης της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής, της Κρίσης Πανικού και της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχή. Επίσης, μπορεί να προκύψει είτε από συγκεκριμένα γεγονότα ενεργοποίησης είτε από άγνωστες πηγές.

Η ακριβής σχέση μεταξύ τελειομανίας και άγχους είναι λίγο περίπλοκη. Η επιδίωξη της τελειότητας γίνεται ένας δυσπροσαρμοστικός τρόπος αντιμετώπισης της αγωνίας του άγχους. Η ίδια η τελειομανία τροφοδοτεί περαιτέρω το άγχος. Αυτό με τη σειρά του, δημιουργεί υψηλά πρότυπα και πιθανότατα θα αποτελέσει εμπόδιο στην επιτυχία. Δημιουργείται λοιπόν ένα ατέρμονος βρόχος, που δεν μπορεί να σπάσει.

Συχνά, η αναβλητικότητα, η αποστροφή του κινδύνου, η απογοήτευση, η εξάντληση και η έλλειψη εστίασης παρεμβαίνουν στην ικανότητα των δυσπροσαρμοστικών να ολοκληρώσουν εργασίες σύμφωνα με τα υψηλά τους πρότυπα. Τελικά, όμως, ακόμη και η επιτυχής ολοκλήρωση των εργασιών δεν αρκεί για να καταπνίξει το άγχος, το οποίο βρίσκει γρήγορα νέο στόχο.

Για τους τελειομανείς, η αυτοκριτική είναι πάντα παρούσα και το άγχος διαφαίνεται συνεχώς, καθώς προσδοκούν τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να φανούν ανεπαρκείς. Υπάρχει, λοιπόν, μία ακατάπαυστη προσπάθεια αποφυγής λαθών. Μάλιστα, ο τελειομανής δεν αφήνει καθόλου χώρο για λάθη. Μόλις εντοπίζει ότι κάτι δεν είναι σωστό, σύμφωνα με τα πρότυπα που έχει θέσει στο κεφάλι του, σπεύδει να το διορθώσει. Θέτει τόσο υψηλά πρότυπα απόδοσης ώστε να ασκεί αρνητική κριτική στον εαυτό του όταν δεν τα φτάνει. Έτσι, δημιουργείται μεγαλύτερη ανησυχία για το πώς θα κριθεί από τους άλλους.

Ο τελειομανής, έχει πολύ συγκεκριμένους κανόνες για το πώς πρέπει να γίνονται τα πράγματα. Εάν τα πράγματα δεν γίνουν σύμφωνα με τους κανόνες, τότε τα απορρίπτει. Αρκετές φορές οι άνθρωποι γύρω από το άτομο αυτό δυσκολεύονται να το κατανοήσουν και απομακρύνονται. Μέσα στο μυαλό του κυριαρχούν τα “πρέπει” και όλα είναι τοποθετημένα στα κουτάκια τους. Πρόκειται για μία ιδιαίτερη τακτοποίηση που κανείς και τίποτα δεν πρέπει να ταράξει.

Οι διαφορές ανάμεσα στους προσαρμοστικούς και τους δυσπροσαρμοστικούς τελειομανείς

Σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουμε παραθέσει ως τώρα, μπορούμε να ορίσουμε τις διαφορές ανάμεσα στους προσαρμοστικούς και τους δυσπροσαρμοστικούς τελειομανείς. Οι προσαρμοστικοί, λοιπόν, είναι σε θέση να αντλήσουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση από την προσπάθεια επίτευξης στόχων. Μάλιστα, θέτουν επιτεύξιμα κριτήρια και επίπεδα απόδοσης. Οι δυσπροσαρμοστικοί δεν μπορούν να βιώσουν ευχάριστα συναισθήματα στο κυνήγι της επιτυχίας. Κατακλύζονται από τον φόβο της αποτυχίας, ενώ τα κριτήρια που θέτουν για την επίτευξη των στόχων τους είναι εξαιρετικά υψηλά και ανελαστικά. Διακατέχονται από ένταση και άγχος εν όψει νέων στόχων και επικεντρώνονται στην αποφυγή λαθών.

Οι προσαρμοστικοί ναι μεν είναι προσεκτικοί αλλά συνάμα είναι και ήρεμοι, ψύχραιμοι και εστιάζουν την προσοχή τους στη σωστή υλοποίηση. Συνήθως εκπληρώνουν έγκαιρα τους στόχους τους και υποκινούνται από την επιθυμία για θετική ανατροφοδότηση και επιτυχία. Από την άλλη πλευρά, οι δυσπροσαρμοστικοί τελειομανείς, υποκινούνται από το φόβο τους για τις αρνητικές συνέπειες. Επίσης, χαρακτηρίζονται πολλές φορές από αναβλητικότητα. Η αυτοαξία τους εξαρτάται από την ποιότητα της απόδοσής τους και οι στόχοι τους διαμορφώνονται με σκοπό την αυτοεξύψωσή τους.

Στον αντίποδα, οι προσαρμοστικοί διαμορφώνουν τους στόχους τους με γνώμονα το συλλογικό καλό χωρίς να επηρεάζεται η αυτοεικόνα τους από την από την υλοποίηση των στόχων. Η επιθυμία τους να αριστεύουν είναι υγιής και ο τρόπος σκέψης ισορροπημένος. Θα βιώσουν την απογοήτευση μετά από κάποια αποτυχία αλλά θα επαναπροσδιορίσουν τους στόχους και τις προσπάθειές τους, ενώ διακρίνονται και από μία βεβαιότητα για την ποιότητα των ενεργειών τους. Οι δυσπροσαρμοστικοί ακολουθούν έναν διχοτομικό τρόπο σκέψης, του στυλ ότι όλα είναι “άσπρο ή μαύρο”. Υπάρχει η τελειότητα και η αποτυχία. Κρίνουν πολύ αυστηρά τους εαυτούς τους και συνδέουν την αριστεία με το «πρέπει». Υιοθετούν καταναγκαστικές τάσεις και συνεχώς αμφιβάλουν για την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος.

Μέχρι στιγμής, έχουμε περιγράψει ένα ευρύ φάσμα χαρακτηριστικών και συμπεριφορών τελειομανών ανθρώπων, κι αυτό μας δείχνει ότι τίποτα δεν είναι απόλυτο, καθώς όλα εξαρτώνται από το βαθμό εμμονής με την τελειότητα. Συνεπώς, αν εντοπίζετε κάποια χαρακτηριστικά από αυτά που έχουμε ήδη αναφέρει δεν χρειάζεται να ανησυχήσετε. Εξάλλου, η γνώση είναι δύναμη και όσο βαθύτερα γνωρίζουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, τόσο πιο καλά προετοιμασμένοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε τις ενδεχόμενες καταστάσεις.

Τα 5 σημάδια που διακρίνουν έναν δυσπροσαρμοστικό τελειομανή

Ας δούμε, λοιπόν, πότε η τελειομανία μετατρέπεται σε πρόβλημα, ποια είναι τα 5 πρώτα σημάδια που πρέπει να αναγνωρίσουμε και να μας θορυβήσουν.

Πρώτο σημάδι, λοιπόν, η ακραία αναβλητικότητα. Εδώ δεν αναφερόμαστε στην απλή, τυπική αναβλητικότητα του τύπου: “δεν θα σιδερώσω σήμερα τα ρούχα, θα τα κάνω αύριο”. Αναφερόμαστε σε κάτι πιο σοβαρό και τακτικό. Οι δυσπροσαρμοστικοί τελειομανείς τείνουν να αναβάλλουν σε τόσο μεγάλο βαθμό την εκκίνηση μιας δράσης ή μιας πρωτοβουλίας, με αποτέλεσμα να αφήνουν ευκαιρίες να περνούν ανεκμετάλλευτες. Αυτό συμβαίνει γιατί θέλουν να είναι απόλυτα βέβαιοι ότι θα επιτύχουν τον υψηλό τους στόχο, που επεξεργάζονται τόσο πολύ την τακτική, τον προγραμματισμό των εργασιών που πρέπει να πραγματοποιήσουν και τον υπολογισμό εναλλακτικών για κάθε ενδεχόμενο, που ο χρόνος έχει περάσει. Θέτουν τόσο ψηλά τον πήχη που τελικά αισθάνονται αδύναμοι στο να καταφέρουν να διεκπεραιώσουν το στόχο. Αυτό το σκεπτικό τους τοποθετεί σε έναν φαύλο κύκλο μέσα στον οποίο δεν μπορεί τίποτα να τους δώσει ικανοποίηση και είναι σαν να γυρνάνε συνεχώς γύρω από τον εαυτό τους. Δεν μπορούν να κάνουν ένα βήμα προς τα εμπρός.

Ασφαλώς, υπάρχουν και προεκτάσεις που αφορούν τις κοινωνικές συναναστροφές και σχετίζονται με το πώς αυτοί οι άνθρωποι βλέπουν τους εαυτούς τους, συναρτήσει των άλλων. Κυριαρχεί, λοιπόν, η πεποίθηση ότι αν δεν είναι εξαιρετικά καλοί σε αυτό που κάνουν, δεν θα είναι αποδεκτοί από τον περίγυρό τους. Συνεπώς, πρέπει να προσέχουν συνεχώς τη συμπεριφορά τους και να αποφεύγουν να εμπλέκονται σε καταστάσεις ή εμπειρίες στις οποίες δεν είναι βέβαιοι ότι θα ανταποκριθούν στο μέγιστο βαθμό. Τι σημαίνει αυτό, πρακτικά; Ότι αποφεύγουν να δοκιμάσουν κάτι νέο, να προσπαθήσουν να μάθουν κάτι που δεν γνωρίζουν, υποκύπτοντας στο φόβο της αποτυχίας. Έτσι, στερούνται νέων εμπειριών και νέων γνώσεων τις οποίες θα ήθελαν πολύ να αποκτήσουν αλλά ο περφεξιονισμός τους εμποδίζει.

Χεράκι – χεράκι με αυτήν την κατάσταση πηγαίνει και το γεγονός ότι οι τελειομανείς κρατούν τα λάθη για τον εαυτό τους. Δηλαδή, δεν μοιράζονται την εμπειρία αυτή για να μη φανούν κατώτεροι των προσδοκιών στον κύκλο τους, με συνέπεια να αισθάνονται μόνοι. Δεν αποδέχονται ότι και η αποτυχία είναι μέσα στο παιχνίδι της ζωής, ότι χτυπάει την πόρτα όλων των ανθρώπων και μάλιστα έχει πολλά να μας διδάξει. Συνεπώς, δεν λαμβάνουν το μάθημα που προορίζεται γι’ αυτούς.

Πώς μπορούμε, όμως, να βοηθήσουμε είτε τον εαυτό μας είτε κάποιον οικείο μας που κατακλύζεται από τέτοιες σκέψεις και συμπεριφορές; Έχουμε ξανατονίσει τη σπουδαιότητα της ποιότητας των σκέψεων στη ζωή μας και της αυτογνωσίας. Όλα βρίσκονται στο μυαλό μας, συνεπώς πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στις σκέψεις μας. Σκέφτεστε την τελειότητα; Τους φόβους της αποτυχίας; Τι θα συμβεί αν δεν επιτύχετε κάποιον στόχο; Λογικά και ψύχραιμα μιλώντας, δεν θα καταστραφεί ο κόσμος, ούτε καν ο δικός σας κόσμος. Θα συνεχίσετε να είστε ζωντανοί, υγιείς, χαρούμενοι, θα έχετε νέες ευκαιρίες στη ζωή, θα δρομολογήσετε κι άλλους στόχους, κι άλλα όνειρα… Δεν θα σταματήσει η Γη να γυρίζει. Δεν θα σταματήσουν να σας αγαπούν οι άνθρωποί σας, η οικογένειά σας. Δεν θα μειωθεί η αξία της προσωπικότητάς σας.

Αφήστε την υπερβολική εστίαση στον εαυτό που δημιουργεί ανασφάλεια και ξεκινήστε να μοιράζεστε και να δίνετε την προσοχή σας κι αλλού. Επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας με τους ανθρώπους που σας γνωρίζουν καλά και σας αγαπούν. Θα δείτε ότι θα αισθανθείτε το βάρος να μειώνεται, θα νιώθετε λίγο πιο ελεύθεροι. Αποδεχτείτε ότι δεν είστε τέλειοι γιατί κανένας δεν είναι. Αυτό, όμως, δεν μειώνει την αξία σας.

Παραμένετε μοναδικοί, ξεχωριστοί και αξιαγάπητοι για αυτό ακριβώς που είστε. Και η αποτυχία μέσα στο παιχνίδι της ζωής είναι. Τίποτα από όλα αυτά δεν θα αποβεί θανάσιμο! Δοκιμάστε τον τρόπο σκέψης σας, την προσέγγισή σας στη ζωή, τολμήστε νέες εμπειρίες και φροντίστε να διασκεδάζετε στη διαδρομή. Σίγουρα για ορισμένους είναι πιο δύσκολο από κάποιους άλλους και όλα στη θεωρία είναι πιο εύκολα. Αυτό όμως που χωρίζει τη θεωρία από την πράξη είναι μία απόφαση.

Μια αγγλική παροιμία -σε μετάφραση- λέει: “μην παίρνεις τη ζωή τόσο στα σοβαρά. Έτσι κι αλλιώς δεν θα βγεις ζωντανός από αυτήν!” Όπως λέμε όμως στην Ελλάδα: στο τέλος όλα θα πάνε καλά, κι αν δεν πάνε καλά, σημαίνει ότι δεν είναι το τέλος.

Πηγές εικόνων: Ted ideas, redbubble, psychology today

Μετά τα... φυσικά!

Αναγνωρίζοντας τους ανθρώπους με ενσυναίσθηση

by iopapami_admin

Έχουμε ήδη μιλήσει σε προηγούμενο άρθρο για την ενσυναίσθηση και τα χαρακτηριστικά της. Κάνοντας μία σύνδεση, για όσους δεν το έχουν διαβάσει, θα αναφερθώ με δύο λόγια τι είναι η ενσυναίσθηση και όποιος επιθυμεί να μάθει περισσότερα μπορεί να ανατρέξει στο ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ . Στις κοινωνικές επιστήμες, ενσυναίσθηση «καλείται η κατανόηση της συμπεριφοράς ενός άλλου με βάση τη βίωση και συμπεριφορά του ίδιου του ατόμου». Ωστόσο, η εφαρμογή των αρχών της ενσυναίσθησης καλύπτει ένα πιο ευρύ φάσμα: είναι ανάγκη/ικανότητα να μπούμε στη θέση του άλλου και να κατανοήσουμε πως νιώθει, να μην κρίνουμε ένα συναίσθημα, να επιθυμούμε να βοηθήσουμε, να σεβόμαστε τον προσωπικό χώρο του καθενός, να αποκωδικοποιούμε τα κρυφά συναισθήματα πίσω από συγκεκριμένες συμπεριφορές.

Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με ενσυναίσθηση. Πώς θα τους διακρίνουμε;

Είναι καλοί στο να ακούνε πραγματικά τους άλλους. Αφιερώνουν όλη την προσοχή τους στον συνομιλητή τους και δεν αρκούνται μόνο στα λόγια του. Παρατηρούν το βλέμμα, τον τόνο της φωνής, τη γλώσσα του σώματος και έτσι συνθέτουν μια πλήρη εικόνα για το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει πραγματικά ο ομιλητής. Δεν θα προσπαθήσουν να επισκιάσουν τα όσα ακούν, λέγοντας μια δική τους ιστορία, ένα δικό τους παράδειγμα ή κατόρθωμα. Δεν θα προβάλουν το «εγώ» τους, γιατί εκείνη τη στιγμή μπαίνουν στη θέση κάποιου άλλου, γίνονται κάποιος άλλος για λίγο. Είναι αυτό το είδος ανθρώπου που πολλοί ξεκινούν να τους λένε αβίαστα τα προβλήματά τους, γιατί νιώθουν ότι θα βρουν κατανόηση. Ίσως εσείς οι ίδιοι να βρίσκεστε σε αυτή τη θέση, οπότε καταλαβαίνετε πολύ καλά αυτό που σας λέω. Οι άνθρωποι που συναισθάνονται τους άλλους, είναι πολύ καλοί στην κατανόηση των συναισθημάτων. Τα αναλύουν και αναγνωρίζουν ακόμα και τις λεπτές γραμμές που χωρίζουν το ένα από το άλλο. Η ευαισθησία τους στον πόνο των άλλων και η τάση που έχουν να συμπάσχουν, πολλές φορές τους επηρεάζει σημαντικά. Κάποιες φορές, αυτό μπορεί να μετατραπεί σε βάρος και να τους κουράζει ψυχολογικά και συναισθηματικά. Ωστόσο, δεν θα πάψουν να συναισθάνονται γιατί αναγνωρίζουν τον πλούτο που κρύβεται μέσα σε αυτό που βιώνουν. Προσπαθούν μάλιστα να βοηθήσουν τον συνομιλητή τους με όποιον τρόπο μπορούν. Συνήθως η πραγματική κατανόηση είναι το βασικό πράγμα που χρειάζεται κάποιος. Οι άνθρωποι μοιράζονται κάτι από την ψυχή τους για να ακουμπήσουν σε έναν άλλο άνθρωπο ψυχικά και συναισθηματικά. Δεν χρειάζονται απαραίτητα κάτι περισσότερο, γιατί αυτό για εκείνους είναι το πιο σημαντικό.

Οι άνθρωποι που έχουν ανεπτυγμένη την ικανότητα της ενσυναίσθησης, δεν μπορούν να σταματήσουν να νοιάζονται βαθιά για τους άλλους. Είναι κάτι που πηγάζει από μέσα τους. Αυτό, πολλές φορές τους κάνει να ανησυχούν για την ευημερία και την ευτυχία των άλλων. Ίσως ακούγεται σαν ευθύνη, ή σαν βάρος αλλά πραγματικά μπορεί κανείς να λάβει πολλά οφέλη από αυτό. Η ενσυναίσθηση επιτρέπει στους ανθρώπους να οικοδομούν κοινωνικές σχέσεις με τους άλλους. Κατανοώντας τι σκέφτονται και αισθάνονται οι συνάνθρωποί τους, είναι σε θέση να ανταποκριθούν κατάλληλα σε κοινωνικές καταστάσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει από την απλή καλλιέργεια του διαλόγου, μέχρι τη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων. Σε κάθε περίπτωση, είναι γνωστό ότι έρευνες έχουν δείξει ότι η ύπαρξη κοινωνικών συνδέσεων είναι σημαντική τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχολογική ευεξία. Εξάλλου, ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό. Σχετίζεται, συνδέεται, δεν είναι φτιαγμένος για να ζει απομονωμένος. Συνεπώς, όσο μεγαλύτερη η ικανότητά του να συναισθάνεται, τόσο πιο βαθιές και ουσιαστικές είναι οι σχέσεις που καλλιεργεί. Αυτό κατ’ επέκταση του προσφέρει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Ένα ακόμη θετικό στοιχείο που μπορούμε να αποκομίσουμε εδώ, είναι ότι σε ένα βαθμό, η ενσυναίσθηση μας βοηθά να ρυθμίζουμε και τα δικά μας συναισθήματα! Μας βοηθά να διαχειριζόμαστε αυτά που νιώθουμε κι εμείς. Κατανοώντας και τα κίνητρα και τα συναισθήματα κάποιου, μπορούμε να μάθουμε να διαχειριζόμαστε καλύτερα το δικό μας συναισθηματικό κόσμο, καθώς είμαστε σε μία διαρκή εκπαίδευση. Κι αυτό μπορεί να μας γλιτώσει από ταλαιπωρία σε περιόδους έντονου στρες!

Εξίσου σημαντικό, είναι ότι η ενσυναίσθηση προάγει συμπεριφορές βοήθειας. Όχι μόνο έχουμε περισσότερες πιθανότητες να υιοθετήσουμε βοηθητικές συμπεριφορές όταν αισθανόμαστε ενσυναίσθηση για άλλους ανθρώπους, αλλά και οι άλλοι είναι επίσης πιο πιθανό να μας βοηθήσουν όταν βιώνουν ενσυναίσθηση. Επηρεάζονται και οι δύο πλευρές, δηλαδή. Και αυτός που προσφέρει και αυτός που λαμβάνει. Αυτό μου φέρνει στο μυαλό ένα γνωμικό που διάβασα κάποτε, αλλά θα με συγχωρήσετε, δεν θυμάμαι ποιος το είπε. Αν κάποιος από εσάς γνωρίζει σε ποιον αποδίδεται, θα χαρώ πολύ να με ενημερώσει στο ioanna@myalchemies.com. Έλεγε λοιπόν: Σε αυτούς που είναι ειλικρινείς, είμαι κι εγώ ειλικρινής. Σε αυτούς που δεν είναι ειλικρινείς, εγώ και πάλι είμαι ειλικρινής. Έτσι, γίνονται όλοι ειλικρινείς.

Δεν πιστεύω ότι μπορεί πραγματικά να συμβεί αυτό, σε τέτοιο απόλυτο βαθμό, όπως περιγράφεται σε αυτή τη φράση. Ωστόσο, ως ένα σημείο, όλοι επηρεάζονται από τις επαφές τους. Η αλληλεπίδραση μπορεί να μας μεταμορφώσει, όπως μεταμορφώνονται 2 χημικά στοιχεία όταν έρχονται σε επαφή. Οι άνθρωποι που περνούν από τη ζωή μας, καλώς ή κακώς, αφήνουν κάποιο αποτύπωμα. Άλλοι πιο βαθύ, άλλοι πιο επιφανειακό, ωστόσο όλοι μας προσφέρουν κάτι σε αυτό το ταξίδι που λέγεται ζωή, και αντίστοιχα προσφέρουμε κι εμείς κάτι σ’ αυτούς. Καθώς εξελισσόμαστε και ωριμάζουμε, πιθανότατα να αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο και τους ανθρώπους. Αυτό δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Εξαρτάται από τη δική μας πρόθεση και ποιότητα. Ποτέ δεν είναι αργά να κάνουμε το σωστό και σωστό, αλλά και το σωστό είναι μια υποκειμενική έννοια. Για τον καθένα μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό, ανάλογα με την ηθική και τις αξίες του.

Ο Δρ. Μίγκουελ Ρούιζ στο βιβλίο του «οι 4 συμφωνίες» λέει : «μην παίρνετε τίποτα προσωπικά».Ο καθένας μιλάει και συμπεριφέρεται ανάλογα με το τι έχει αποθηκευμένο στο δικό του υποσυνείδητο, γι’ αυτό και τα λόγια και οι συμπεριφορές του καθενός δεν έχουν τίποτα το προσωπικό προς το άτομο που απευθύνονται. Είναι απλά εκφράσεις της δικής μας ψυχικής κατάστασης. Ο καθένας βγάζει προς τα έξω αυτό που έχει μέσα του. Ένας άνθρωπος που σας συμπεριφέρεται με τρόπο που σας στενοχωρεί, δεν σημαίνει ότι είχε απαραίτητα πρόθεση να το κάνει. Ασφαλώς δεν έχει την ενσυναίσθηση να το κατανοήσει, αφετέρου, έτσι είναι αυτός. Ίσως δεν ενδιαφέρεται για τους άλλους όπως θα θέλατε. Απλά απομακρυνθείτε. Δεν υπάρχει λόγος να σπαταλάτε την ενέργειά σας γιατί δεν είναι κάτι προσωπικό. Πρέπει να αποδεχτούμε ότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που είναι. Κάποιοι μας κάνουν και κάποιοι όχι. Δεν μπορούμε όμως να τους αλλάξουμε και να τους φέρουμε στα μέτρα μας. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι ή να τους αποδεχτούμε όπως είναι και να τους δώσουμε το χώρο να είναι ο εαυτός τους ή να τους βγάλουμε από τη ζωή μας. Ξεκινήσαμε από την ενσυναίσθηση και τελικά το φιλοσοφήσαμε πάλι λίγο σήμερα. Δεν πειράζει καθόλου όμως! Εν τη ρίμη του λόγου μπορούμε να παρασυρθούμε και σε ένα συλλογισμό παραπέρα. Θα ήθελα όμως και τις δικές σας σκέψεις πάνω σε αυτά που αναλύσαμε σήμερα. Έχετε καλή σχέση με την ενσυναίσθηση; Έχετε εντοπίσει αυτά τα χαρακτηριστικά σε ανθρώπους του περιβάλλοντός σας;

Μετά τα... φυσικά!

Ενσυναίσθηση: τι είναι και τι μας προσφέρει;

by iopapami_admin

Ενσυναίσθηση, ένας όρος που ακούμε όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια. Τι είναι όμως, η ενσυναίσθηση; Είναι κάτι που προϋπάρχει μέσα μας, κάτι που καλλιεργούμε; Μας ωφελεί ή μήπως δεν έχει κανένα νόημα να μας απασχολεί; Ας ξεκινήσουμε με την ετυμολογία του όρου.

H σύνθετη αυτή λέξη, αποτελείται από τις λέξεις εν, συν και αίσθηση, υποδηλώνοντας την επέκταση της αίσθησης του ατόμου πέρα από τον εαυτό του. Ουσιαστικά, με αυτό εννοούμε ότι το άτομο, μπαίνει στη θέση του άλλου, μπαίνει στα παπούτσια του όπως λέμε. Η ενσυναίσθηση στην ψυχοθεραπεία νοείται ως η στάση και η έκφραση ενός ατόμου απέναντι σε κάποιο άλλο, έχει δηλαδή διαπροσωπικό χαρακτήρα. Συχνά, υπάρχει σύγχυση αυτού του όρου με τη συμπάθεια, με την έννοια δηλαδή ότι κάποιος συμπάσχει με κάποιον άλλο. Ωστόσο, εδώ υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά. Ένας άνθρωπος μπορεί να συμπάσχει βιώνοντας τον ψυχικό πόνο του άλλου, αλλά δεν μπορεί να αντιληφθεί τα συναισθήματα που προκαλούν αυτόν τον πόνο ή απορρέουν από αυτόν. Η έννοια της συμπάθειας περικλείει στοιχεία οίκτου, συλλύπησης και συγκατάβασης, τα οποία δεν χαρακτηρίζουν την ενσυναίσθηση. Στην ενσυναίσθηση, μπορούμε να αιτιολογήσουμε τις πράξεις κάποιου, γιατί κατανοούμε τα συναισθήματά του, τις πηγές τους και τα κίνητρά τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δικαιολογούμε τις πράξεις κάποιου, απλά τις κατανοούμε. Γενικά στη συμπάθεια, η προσοχή του ατόμου στρέφεται στα δικά του συναισθήματα και στην υποτιθέμενη ομοιότητά τους με εκείνα του άλλου χωρίς να χάνει την προσωπική του ταυτότητα, ενώ στην ενσυναίσθηση η προσοχή του ατόμου στρέφεται στα συναισθήματα του άλλου, χάνοντας τον εαυτό του. Βιώνει τη θέση του άλλου. Συνεπώς, ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική ταύτιση με έναν άλλο άνθρωπο, η αναγνώριση και η κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των σκέψεων ή της κατάστασης κάποιου άλλου. Πρόκειται για την ικανότητα να κατανοούμε συναισθηματικά τι νιώθουν οι άλλοι, να δούμε τα πράγματα από τη σκοπιά τους και να φανταζόμαστε τον εαυτό μας στη θέση τους.

Στην ψυχολογία η λέξη ‘’ενσυναίσθηση’’ χρησιμοποιείται με τρεις διακριτές έννοιες: α) αντιλαμβάνομαι τα συναισθήματα του άλλου, β) αισθάνομαι αυτό που αισθάνεται και ο άλλος και γ) αντιδρώ συμπονετικά στη στενοχώρια του άλλου. Η τρίτη αυτή έννοια μας παραπέμπει και στον όρο συμπάθεια, που αναφέραμε νωρίτερα, αλλά όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, η ενσυναίσθηση είναι κάτι μεγαλύτερο από αυτό, κάτι πιο ολιστικό και ολοκληρωμένο.

Ενώ, όμως, η ενσυναίσθηση αναπτύχθηκε ως εργαλείο της ψυχοθεραπείας, σύντομα αγκαλιάστηκε και από άλλες επιστήμες, αφού αναγνωρίστηκαν οι δυνατότητές της σε όλες τις μορφές των διαπροσωπικών σχέσεων, σε κάθε κατάσταση, δηλαδή, στην οποία ένας άνθρωπος προσπαθεί να καταλάβει αυτόν που βρίσκεται απέναντί του.

Τα τελευταία χρόνια, ο ακριβής ορισμός της ενσυναίσθησης έχει εξελιχθεί σε μεγάλη πρόκληση για κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, ψυχιάτρους, συμβούλους, εκπαιδευτικούς και γλωσσολόγους. Στις κοινωνικές επιστήμες ενσυναίσθηση «καλείται η κατανόηση της συμπεριφοράς ενός άλλου με βάση τη βίωση και συμπεριφορά του ίδιου του ατόμου». Ωστόσο, η εφαρμογή των αρχών της ενσυναίσθησης καλύπτει ένα πιο ευρύ φάσμα: είναι ανάγκη/ικανότητα να μπούμε στη θέση του άλλου και να κατανοήσουμε πώς νιώθει, να μην κρίνουμε ένα συναίσθημα, να επιθυμούμε να βοηθήσουμε, να σεβόμαστε τον προσωπικό χώρο του καθενός, να αποκωδικοποιούμε τα κρυφά συναισθήματα πίσω από συγκεκριμένες συμπεριφορές.
«Ενσυναίσθηση είναι αυτό που συμβαίνει σε μας όταν αφήνουμε το σώμα μας… και βρισκόμαστε είτε προς στιγμήν είτε για μεγαλύτερη χρονική περίοδο στο μυαλό του άλλου. Παρατηρούμε την πραγματικότητα μέσω των ματιών του, αισθανόμαστε τις συγκινήσεις του, μοιραζόμαστε τον πόνο του.» έλεγε το 2005 ο Χεν Λάμπερτ… Ας σταθούμε μια στιγμή σε αυτό: παρατηρούμε την πραγματικότητα μέσω των ματιών του. Το πώς αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, είναι κάτι υποκειμενικό. Το μόνο αντικειμενικό, είναι τα γεγονότα. Ο καθένας όμως, έχει διαφορετικές σκέψεις για αυτά, του γεννούν διαφορετικά συναισθήματα, τον οδηγούν σε άλλες αποφάσεις.

Τι μπορεί να μας προσφέρει η ενσυναίσθηση;

Προσπαθώντας να βιώσουμε τα συναισθήματα του άλλου μπορούμε να καταλάβουμε πώς οδηγήθηκε σε συγκεκριμένες πράξεις και αποφάσεις. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι πρέπει να συμφωνήσουμε με αυτές ή ότι τις εγκρίνουμε. Το τι θα κάνουμε με τη γνώση, με την πληροφορία αν θέλετε, που αποκτούμε είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα. Όποιος χρησιμοποιεί την ενσυναίσθηση μπορεί να αναγνωρίσει, να αντιληφθεί και να αισθανθεί αυτό που αισθάνεται ένας άλλος άνθρωπος. Τι θα κερδίζαμε αν πραγματικά μπορούσαμε να κατανοήσουμε τον συνάνθρωπο; Πιστεύω ότι εμείς οι ίδιοι θα γινόμασταν καλύτεροι άνθρωποι, και συνεπώς η κοινωνία θα ήταν ένα πιο όμορφο μέρος για να ζει κανείς. Παρατηρώντας την αναλγησία και την ανηθικότητα που κυριαρχεί, πραγματικά προβληματίζομαι για τον κόσμο μας, για την ανθρωπότητα και το μέλλον των επόμενων γενεών. Συνήθως νοσταλγούμε τις πιο παλιές εποχές και έχουμε την τάση να τις εξιδανικεύουμε. Λέμε για παράδειγμα ότι πριν από 30 χρόνια, 50 χρόνια, και ούτω καθεξής, οι άνθρωποι ήταν πιο… ανθρώπινοι. Ήταν πιο κοντά ο ένας στον άλλο, πιο αθώοι ως προς τις προθέσεις τους. Διατηρούμε την εντύπωση ότι δεν υπήρχε τότε η κακία που υπάρχει στον κόσμο σήμερα. Δεν τις έζησα αυτές τις εποχές για να μπορώ να συγκρίνω αλλά αν όλοι θέλουμε έναν καλύτερο κόσμο, γιατί δεν κάνουμε κάτι γι’ αυτό; Ξεκινώντας από το να πάρουμε την ανθρωπιά μας πίσω. Είναι αδιανόητο να διαδραματίζονται σκηνές βίας μπροστά στα μάτια μας και να γυρνάμε από την άλλη, σαν να μη συμβαίνει τίποτα! Κι όμως, είναι σύνηθες στις μέρες μας! Αν θέλετε να το δούμε στο μικρόκοσμο του καθενός, είναι αδιανόητο να επιλέγουμε να προκαλούμε πόνο στο συνάνθρωπό μας, με τις πράξεις ή ακόμα και με τα λόγια μας. Αυτό μας κάνει ανθρώπους; Μας κάνει ηθικούς; Μας κάνει σωστούς; Χμμ… Κατά την ταπεινή μου άποψη, όχι! Γιατί το κάνουμε; Γιατί έχουμε πάψει να αισθανόμαστε και να συναισθανόμαστε! Αν ο καθένας ξεκινήσει από τον εαυτό του και προσπαθήσει να τον βελτιώσει, θα δει ότι όλα γύρω του βελτιώνονται. Αν ο καθένας από εμάς προσπαθεί να μπει στη θέση του συνανθρώπου του και να τον νιώσει, αν η αγωνία του άλλου γίνει δική μας, αν ο πόνος του άλλου γίνει δικός μας, τότε ίσως αρχίσουμε να διορθώνουμε τις εσφαλμένες συμπεριφορές. Όσο δεν νιώθουμε, θα συνεχίζουμε έτσι, σε αυτό το μοτίβο, καλλιεργώντας την αναλγησία και την ανηθικότητα.

Άνοιξα μία παρένθεση αναφερόμενη στις κοινωνικές προεκτάσεις αλλά κρατήστε αν θέλετε τους προβληματισμούς που ανέφερα. Ίσως κάπου ταυτιστείτε, ίσως κάπου σας βοηθήσουν…κι αν όχι, δεν πειράζει, ίσως τα κάνετε ήδη όλα σωστά!

photo credits: amacad.org