Εκεί που η φιλοσοφία συναντά τη μαγεία του αραβικού κόσμου, αναδύεται το Ghāyat al-Ḥakīm. Θα μεταφερθούμε , λοιπόν, στο Μεσαίωνα για να μελετήσουμε ένα σπάνιο αραβικό χειρόγραφο. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα βιβλίο που τοποθετείται χρονικά γύρω στον 11ο αιώνα περίπου. Φυσικά υπάρχουν κάποιες αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με αυτή τη χρονολόγηση, καθώς κάποιοι το οριοθετούν περίπου μισό αιώνα νωρίτερα, ωστόσο εμάς που θα ασχοληθούμε το περιεχόμενό του, δεν μας εμποδίζει κάπου η διαφορά των πέντε δεκαετιών.
Σε αυτό το βιβλίο καταγράφεται η γνώση των Αράβων για τη μαγεία! Η μαγεία για αυτούς ήταν στενά συνδεδεμένη με την αστρολογία, με τους πλανήτες και τις τροχιές τους, ενώ τα φυλαχτά αποτελούσαν μεγάλο μέρος της. Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι ένα μείγμα μεταφυσικής, φιλοσοφίας, θεολογίας και επιστήμης. Λόγω του ότι γράφτηκε από Άραβες, η ισλαμική θεολογία και φιλοσοφία κατέχουν σημαντική θέση στις σελίδες του. Το μεσαιωνικό αυτό κείμενο χωρίζεται σε 4 βιβλία, το περιεχόμενο των οποίων πραγματεύεται την Αστρολογική, τη Φυλαχτική και την Αστρική Μαγεία. Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ποιος είναι ο συγγραφέας αυτού του έργου. Αποδίδεται στον Ανδαλουσιανό al-Majriti, ωστόσο ο τρόπος γραφής παραπέμπει και στην Ikhwan al-Safa, δηλαδή την αδελφότητα της αγνότητας, όπως οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους. Για αυτήν την αδελφότητα μπορείτε να μάθετε περισσότερα μέσα από το άρθρο μου: Ikwan al safa-οι μύστες του Αραβικού κόσμου. Για να κάνουμε μια σύνδεση σε όσους δεν το έχουν διαβάσει, πρόκειται για μία μυστική εταιρεία του 9ου περίπου αιώνα, που ιδρύθηκε στο Ιράκ από μουσουλμάνους φιλοσόφους και λόγιους. Μάλιστα, είχαν συντάξει μία εγκυκλοπαίδεια που βασιζόταν κατά πολύ στη νεοπλατωνική φιλοσοφία, στην αριστοτελική σκέψη, τις αρχές του Δημόκριτου και ένα συνονθύλευμα Περσικής και Ινδικής σοφίας. Επίσης, αυτή η εγκυκλοπαίδεια διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ερμητική φιλοσοφία εκείνων των αιώνων!
Επιστρέφουμε όμως στο Ghāyat al-Ḥakīm, κλείνοντας τη μικρή αυτή παρένθεση. Όπως ήδη αναφέραμε, οι περίπου 400 σελίδες που το απαρτίζουν, χωρίζονται σε 4 βιβλία. Το πρώτο, αποτελείται από 7 κεφάλαια, και πραγματεύεται την αρετή της Σοφίας. Επίσης, θα διαβάσουμε για τις αστρολογικές αναλογίες και τα μοτίβα τους στην κατασκευή φυλαχτών καθώς και για τα ασαφή νοήματα που μας έχουν αποκρύψει οι φιλόσοφοι. Στο δεύτερο βιβλίο έχουμε αστρολογικές απεικονίσεις, τις λειτουργίες τους και ερμηνεία των μυστικών κρατούσαν κρυμμένα οι φιλόσοφοι. Βλέπουμε ακόμη τα μοτίβα δανεισμού της μαγείας στον κόσμο του σχηματισμού και της αποσύνθεσης καθώς και επεξήγηση στο γιατί ο Πλάτων ζητούσε να βρεθούν αυτές οι εικόνες.
Το Τρίτο Βιβλίο αναφέρεται στις τύχες των πλανητών από τις τρεις γενετικές προελεύσεις, και εξηγεί ότι δεν έχει απομείνει τίποτα
στον κόσμο του σχηματισμού και της διάλυσης που να συμφωνεί με τις λειτουργίες τους. Λόγω της μεγάλης ευαισθησίας και της ρευστότητάς τους, οι αντιδράσεις είναι αδύνατες και γι’ αυτό δεν έχει απομείνει τίποτα. Γίνεται λόγος για την ιδιοσυγκρασία των πλανητών και το πώς αλληλεπιδρούν για την πραγματοποίηση της μαγείας.
Στο τέταρτο βιβλίο μιλάμε για τη μαγεία των Κούρδων, των Ναβαταίων και των Αβησσυνών. Παρουσιάζονται δείγματα της πρακτικής τους μαγείας, η οποία θεωρείται το καλύτερο είδος μαγείας.
Η εισαγωγή στο πρώτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένη στον Αλλάχ, ο οποίος σύμφωνα με τον συγγραφέα είναι το Ένα, το απόλυτο, το τέλειο, το μοναδικό. Εξυμνεί τη σοφία και την παντογνωσία του και στέκεται λίγο περισσότερο στο τι είναι η σοφία. Αυτή η εισαγωγή μας θυμίζει λίγο την εισαγωγή των επών, όπου ο ποιητής ζητά τη βοήθεια από τις Μούσες για να καταφέρει να ολοκληρώσει ένα τόσο δύσκολο έργο, όπως αυτή η εξιστόρηση. Έτσι κι εδώ ο συγγραφέας επικαλείται το Θεό του, τον εξυμνεί και του ζητά να φανεί αντάξιος και να καταφέρει να μεταλαμπαδεύσει αυτή τη γνώση μέσα από το δύσκολο έργο που ξεκινά. Σύμφωνα με τον συγγραφέα λοιπόν, τα τρία υποκειμενικά χαρακτηριστικά της σοφίας είναι ότι συνεχώς μεγαλώνει και ποτέ δεν εξαφανίζεται, τιμωρεί και πειθαρχεί, και δεν θα πλησιάσει ποτέ κανέναν που δεν ενδιαφέρεται για αυτήν. Η απόκτηση της σοφίας είναι το κίνητρο για την αναζήτηση της γνώσης.
Τι είναι όμως η μαγεία; Στην πραγματικότητα, μαγεία είναι όλα αυτά που γοητεύουν απόλυτα τα μυαλά και προσελκύουν τις ψυχές χρησιμοποιώντας ως μέσο επίτευξης τα λόγια και τις πράξεις. Αυτή η γοητεία και η έλξη παρουσιάζεται με το θαυμασμό, την έγκριση και την αποδοχή. Ο ανθρώπινος νους δυσκολεύεται να κατανοήσει τη μαγεία και οι σκοποί της συχνά κρύβονται πίσω από την απλότητα. Πρόκειται για ένα πνεύμα μέσα σε ένα πνεύμα, το οποίο περιλαμβάνει ανάλυση και φαντασία. Το φυλαχτό για παράδειγμα, είναι ένα πνεύμα μέσα σε ένα σώμα, ενώ η χημεία είναι ένα σώμα μέσα σε ένα σώμα. Τα αίτια της μαγείας δεν είναι καθόλου εύκολο να κατανοηθούν από την πλειοψηφία των ανθρώπων, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να εφευρεθεί η μαγεία. Στα πλαίσια της κατανόησης της έννοιας και της δύναμης της μαγείας για τους Άραβες, αξίζει να αναφερθούμε στις λέξεις που χρησιμοποιούσαν. Το φυλαχτό για αυτούς είναι η λέξη talsam, η οποία μπορεί να αντιστραφεί και να τη διαβάσουμε ανάποδα, δηλαδή maslat. Maslat σημαίνει στα αραβικά έλεγχος, κυριαρχία.
Μιλάμε για κυριαρχία, επειδή επί της ουσίας η μαγεία αποτελεί έλεγχο και εξαναγκασμό. Λειτουργεί ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο υλοποιήθηκε. Μπορεί να δημιουργήσουμε ένα φυλαχτό που θα προσφέρει υπερδυνάμωση στον κάτοχό του ή εξαναγκασμό σε συμπεριφορές ή πράξεις. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αυτό αριθμητικές αναλογίες και τοποθέτηση αστρολογικών μυστικών μέσα σε συγκεκριμένα σώματα, τις κατάλληλες στιγμές και με τη συμβολή θυμιατών που είναι ισχυρά αρκετά ώστε να αναδείξουν το πνεύμα του φυλαχτού. Πρόκειται για τη μεταμόρφωση ενός σώματος στο νέο του εαυτό μέσω εξαναγκασμού. Φανταστείτε το σαν μια μαγιά που αλληλεπιδρά, ζυμώνει και μεταβάλλει τα πράγματα από την ουσία τους. Αντίστοιχα λειτουργεί και η αλχημεία. Μεταμορφώνει το σώμα στον εαυτό του γρήγορα, αλλάζοντας την κατάστασή του σε μία άλλη υψηλότερης ποιότητας. Πλέον το σώμα αποκτά νέα μορφή, νέα χαρακτηριστικά και είναι καθαρό από οποιαδήποτε διάβρωση και ακαθαρσία.
Η μαγεία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: θεωρητική και πρακτική. Η επιστήμη της μαγείας ασχολείται με τη γνώση της θέσης των πλανητών, την τοποθεσία των εικόνων τους, με τον τρόπο με τον οποίο ρίχνουν το φως τους σε πλανήτες σε τροχιά και με αστρολογικές αναλογίες. Αν κάποιος γνωρίζει όλα αυτά τα στοιχεία, μπορεί να πετύχει αυτό που αναζητά μέσα από τη μαγεία. Ωστόσο , το καλύτερο κομμάτι της επιστημονικής μαγείας είναι ο λόγος. Τα λόγια έχουν τη δύναμη να πραγματοποιήσουν πολλές μεταβολές, να αλλάξουν καταστάσεις και να γοητεύσουν, με την έννοια του να μαγεύσουν. Στο πρακτικό κομμάτι εισέρχεται η ενασχόληση με τις τρεις γενεσιουργές προελεύσεις και με το τι εκπορεύεται από τις δυνάμεις των πλανητών που βρίσκονται σε τροχιά. Πολύ σημαντικό είναι το στοιχείο της θερμότητας, η οποία αναζητείται πριν από το λιβάνι για να λάβει τη βοήθεια όλων των ολοκληρωμένων δυνάμεων ώστε να ξεπεραστούν οι ημιτελείς δυνάμεις. Μία φυσική πηγή θερμότητας μπορεί να αναζητηθεί από την τροφή. Δεν απαιτείται κανένα άλλο είδος θερμότητας και καμία άλλη βοήθεια από ζωικά ή ανθρώπινα πνεύματα. Ένα μέρος της μαγείας είναι κόλπα, αλλά ένα άλλο μέρος της, κερδίζεται.
Σύμφωνα με το Ισλάμ, ο Αλλάχ είπε κάποτε: Πάρε 4 πουλιά, δάμασέ τα να επιστρέψουν σε εσένα. Ύστερα κόψε τα σε κομμάτια και σκόρπισέ τα σε διαφορετικούς λόφους. Μετά, φώναξέ τα να γυρίσουν πίσω σε εσένα, και θα πετάξουν προς εσένα γρήγορα! Κάπως έτσι εκδηλώνεται σε ένα εδάφιο του Κορανίου η παντοδυναμία του Θεού τους. Αυτό ως παράδειγμα της αποτελεσματικότητας της μαγείας αναφέρεται και σε αυτό το βιβλίο.
Για να προχωρήσει κανείς σε άσκηση μαγείας, πρέπει να γνωρίζει ότι οι πλανήτες ομαδοποιούνται σε 12 ζώδια, τα οποία έχουν ορισμένες επιδράσεις σε όλα τα όντα. Η τύχη των επτά σταθερών πλανητών προσδιορίζεται από την ιδιαίτερη κατεύθυνση και κατάσταση των ζωδίων τους. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τα σχετικά χαρακτηριστικά παρόμοιων ζωδίων, τα αντίστοιχα των επτά πλανητών, τους δύο κόμβους και τις θέσεις τους στην ουράνια ζώνη, τις επιδράσεις των πλανητών σε όλα τα όντα σε αυτόν τον κόσμο, τι συμβαίνει με τους επτά πλανήτες μεμονωμένα αλλά και τις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς και τις αυθεντικές επιπτώσεις των αρχών που διέπουν τη συμπεριφορά των αστεριών. Ακόμη, είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε πώς να εκμεταλλευτούμε τον πιο κυρίαρχο από τους επτά πλανήτες, τη σειρά ισχύος τους και πώς να προστατευτούμε από τον καθένα από αυτούς. Αυτές οι γνώσεις αστρολογίας είναι θεμελιώδεις για κάποιον που θέλει να κατανοήσει το πώς λειτουργεί η μαγεία.
Στη συνέχεια του βιβλίου δίνονται συγκεκριμένες πληροφορίες για τις θέσεις των πλανητών και των ζωδίων οι οποίες είναι απαραίτητες για την υλοποίηση της μαγείας. Υπάρχουν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνει αυτός που τελεί μαγεία την ημέρα και τι αυτός που την τελεί τη νύχτα. Οι μυημένοι μπορούν να κατανοήσουν τις οδηγίες για τη δημιουργία φυλαχτών όπως για παράδειγμα για να έρθουν κοντά δύο ερωτευμένοι και να δεθεί η σχέση, για να ηττηθεί ένας εχθρός, για να καταστραφεί μια πόλη, για πλούτο και ευημερία και άλλα. Για την κάθε περίπτωση έχουν γραφτεί και τα κατάλληλα λογάκια, καθώς όπως είπαμε και νωρίτερα, θεωρούσαν ότι η πιο σπουδαία μαγεία είναι ο λόγος. Υπάρχει λοιπόν μια ολόκληρη τελετουργία για το κάθε τι. Ασφαλώς, δεν μπορεί οποιοσδήποτε έχει στα χέρια του αυτό το βιβλίο να προχωρήσει σε τέλεση μαγείας. Το πώς γίνονται όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να το κατανοήσει κάποιος που έχει ακολουθήσει ήδη κάποια βήματα, έχει βρεθεί σε κάποιους κύκλους που προσφέρουν συγκεκριμένες γνώσεις και έχει μυηθεί στον μαγικό αυτό κόσμο. Ζωτικής σημασίας είναι και η γνώση φιλοσοφίας, γι’ αυτό και από την αρχή του βιβλίου τονίζεται η αξία της Σοφίας. Πρέπει κανείς να γνωρίζει καλά τα επίπεδα του κόσμου και πώς το ένα επηρεάζει το άλλο. Πώς πρέπει να δράσει στο ένα για να φέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα σε κάποιο άλλο. Αυτό το έργο μεταφέρει γνώσεις από τις διδασκαλίες του Ερμή και επηρέασε τόσο τους ερμητιστές όσο και τους αλχημιστές του μεσαίωνα.