Πολλοί χρησιμοποιούμε τον όρο «φιλοσοφία», αλλά πόσοι γνωρίζουμε τι πραγματικά σημαίνει; Θέτουμε, λοιπόν, ένα βασικό ερώτημα , με την κύρια μορφή των Σωκρατικών ερωτήσεων. Ξεκινάμε με το «τι είναι»; Τι είναι ανδρεία; Τι είναι φιλοσοφία; Αυτού του είδους οι ερωτήσεις οδηγούσαν το Σωκράτη περισσότερο σε απορία, παρά σε οριστική λύση. Ο μαθητής του, Πλάτων, δεν καταλήγει στις διερευνήσεις του σε οριστικές γνώσεις αλλά πολλές φορές παραδέχεται αντιφατικά αποτελέσματα ως αληθή. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι στην αρχή νόμιζε πως γνώριζε την απάντηση, αλλά όταν η διερεύνηση των φιλοσοφικών προβλημάτων έφτανε στο τέλος, κατέληγε σε απορία! Μια απορία αντίστοιχη με του Αριστοτέλη, κατά το ερώτημα για το ον.
Σύμφωνα με αυτήν την πολύ σύντομη εισαγωγή, καταλαβαίνουμε ότι και η απάντηση στο ερώτημα τι είναι φιλοσοφία, αφήνει περιθώρια για συμπλήρωση και αμφισβήτηση. Μπορούμε μόνο να προσεγγίσουμε την απάντηση, βασιζόμενοι σε διαφορετικούς ορισμούς φιλοσόφων. Σύμφωνα με αρχαίους Έλληνες στοχαστές, όπως ο Ηρόδοτος, ο Ηράκλειτος, ο Πυθαγόρας κ.ά., η φιλοσοφία γίνεται χάριν της γνώσης, δηλαδή ο φιλόσοφος αποκτά τη γνώση, αλλά ποτέ τη σοφία. Το κίνητρο είναι η αγάπη για τη σοφία, η αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας αλλά η φιλοσοφία δεν μπορεί να είναι η κατάκτηση της σοφίας, καθώς σοφός είναι μόνο ο Θεός, δεν μπορεί να είναι κανένας φιλόσοφος. Αυτό ίσως μας γίνει πιο κατανοητό γνωρίζοντας ότι ορισμένοι ταυτίζουν τη φιλοσοφία με τη φιλομάθεια. Για τον Αριστοτέλη η φιλοσοφία είναι μια έρευνα της οποίας αιτία γένεσης αλλά και σκοπός της, είναι η αποφυγή της άγνοιας.
Η μεταφυσική αποτελεί έναν κλάδο της φιλοσοφίας και ουσιαστικά, αναζητά το «είναι». Κατά τον Heidegger, γιατί να υπάρχουν τα όντα και όχι το τίποτε; Αυτά τα είδη του «είναι» που απασχόλησαν τους φιλοσόφους και εξακολουθούν να απασχολούν, κατά τον Πλάτωνα, είναι δύο. Ουσιαστικά, μιλάμε για δύο είδη των όντων: τις ιδέες και τα αισθητά. Οι ιδέες είναι αόρατες, αιώνιες, αμετάβλητες και αποτελούν αρχετυπικές μορφές. Ενώ, τα αισθητά όντα είναι ορατά, μεταβλητά και παροδικά. Οι ιδέες είναι αυτό που κάνει δυνατή την ύπαρξη και τη γνώση των αισθητών πραγμάτων. Έτσι, ο Πλάτων μίλησε για δύο κόσμους: τον αισθητό και το νοητό. Στον αντίποδα, ο Αριστοτέλης ναι μεν συμφωνεί ότι υπάρχουν δύο είδη του «είναι», η πρώτη και η δεύτερη ουσία αλλά υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά. Η πρωταρχική ουσία είναι το ειδικό και συγκεκριμένο, ενώ η δευτερεύουσα ουσία το γενικό και αφηρημένο. Θεωρεί ότι αν δεν υπάρξει το συγκεκριμένο, δεν μπορεί να υπάρξει το γενικό. Για παράδειγμα, αν δεν υπάρξει το χρώμα στα συγκεκριμένα αντικείμενα, δεν μπορεί να υπάρξει το χρώμα καθόλου. Ο Γάλλος φιλόσοφος Ρενέ Ντεκάρτ, υποστηρίζει πως οτιδήποτε υποπίπτει στην αντίληψή μας θα είναι είτε πράγματα, είτε αιώνιες αλήθειες. Το σημαντικό εδώ είναι ότι οι αιώνιες αλήθειες στηρίζουν την ύπαρξή τους στη σκέψη μας. Δηλαδή, υπάρχουν όσο εμείς τις σκεφτόμαστε. Η σκέψη συνιστά τη φύση της σκεπτόμενης ουσίας του Ντεκάρτ. Σε κάθε περίπτωση, οι ιδέες και κατά συνέπεια οι σκέψεις, ορίζουν έναν νοητό κόσμο. Εδώ τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται πιο πολύπλοκα. Ο νοητός κόσμος έχει τις Ιδέες, κατά τον Πλάτωνα, που είναι η γνώση του τέλειου και μπορούμε να βρεθούμε εκεί με τη νόηση και όχι την αίσθηση. Στη νόηση συγκαταλέγεται και η σκέψη, ενώ οι ιδέες αυτού του νοητού κόσμου συνδέονται με την ψυχή.
Μπορούμε να πούμε σε αυτό το σημείο ότι κάναμε έναν απειροελάχιστο κύκλο γύρω από το νοητό κόσμο, των κόσμο των ιδεών. Στόχος του άρθρου αυτού είναι να μας δώσει εναύσματα για περεταίρω έρευνα και διερεύνηση. Θα περιμένω λοιπόν τα μηνύματά σας με ερωτήματα και θέματα που θέλετε να αναπτύξουμε περισσότερο στο ioanna@myalchemies.com. Ασφαλώς κανένα φιλοσοφικό ερώτημα δεν μπορεί να αναλυθεί μέσα σε μερικές γραμμές. Αναφέροντας επιγραμματικά κάποιες θεωρήσεις, ευελπιστώ να έχω τραβήξει το ενδιαφέρον σας ώστε να θέλετε να μάθουμε μαζί περισσότερα.
Πηγή φωτογραφίας: bookblog.gr