Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και συχνότερα τον όρο: ghosting. Τι είναι ακριβώς, γιατί αποτελεί σημείο των καιρών μας και ποια είναι η ψυχολογία πίσω από αυτό;
Ως ghosting ορίζεται το φαινόμενο κατά το οποίο κάποιος σταματά ξαφνικά κάθε είδους επικοινωνία και εξαφανίζεται, σαν φάντασμα! Απαντάται κυρίως σε σχέσεις ρομαντικές – ερωτικές αλλά μπορεί κάλλιστα να συμβεί και σε επαγγελματικές και σε οικογενειακές. Εκεί που υπήρχε μία ροή επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, ένα από τα δύο μέλη της διάδρασης αυτής, αποφασίζει χωρίς καμία συζήτηση ή πρότερη ενημέρωση να εξαφανιστεί εντελώς από τη ζωή του άλλου. Δεν απαντά ούτε σε κλήσεις ούτε σε μηνύματα, δεν εμφανίζεται στο ραντεβού που είχατε, δε συχνάζει πια στα μέρη που πηγαίνατε και, φυσικά, δεν μπορείτε να τον βρείτε ούτε μέσα από τα social media που χρησιμοποιούσε.
Έχουν καταγραφεί διάφορες περιπτώσεις αυτού του φαινομένου και ενδεικτικά θα αναφέρω κάποιες για να δούμε το εύρος στο οποίο μπορούμε να συναντήσουμε μία τέτοια περίπτωση. Σύνηθες παράδειγμα αποτελούν οι γνωριμίες από τι ίντερνετ και τις διάφορες εφαρμογές γνωριμιών. Δύο άτομα ξεκινούν μια επικοινωνία απρόσωπη, ίσως δεν σκοπεύουν καν να συναντηθούν ποτέ, και εκεί που τελικά ξεκινά να “δένει” κάπως η σχέση που αναπτύσσεται μέσω της συχνής επικοινωνίας, κάποιος σταματά εντελώς να απαντά σε κλήσεις και μηνύματα και δεν εξηγεί ποτέ στον άλλον το γιατί χάθηκε.
Ακόμα πιο τρομακτικό είναι αυτό όταν συμβαίνει σε μία πραγματική, υπάρχουσα σχέση. Δύο άνθρωποι συγκατοικούν, έχουν μοιραστεί πολύ προσωπικές συζητήσεις και εμπειρίες κατά τη διάρκεια κάποιων μηνών και ένα ωραίο απόγευμα κάποιος από τους δύο επιστρέφει στο σπίτι “τους” από τη δουλειά και δεν βρίσκει κανένα ίχνος από τον άνθρωπο που ζούσε μαζί του! Έχει μαζέψει όλα τους τα πράγματα, κάθε είδους προσωπικό αντικείμενο και έχει εξαφανίσει κάθε ίχνος που θα μπορούσε να δείξει ότι κάποτε ζούσε κι αυτός σε αυτόν τον χώρο. Εννοείται ότι δεν απαντά ούτε στις κλήσεις ούτε στα μηνύματα αυτού που άφησε πίσω! Σας φαίνεται υπερβολικό; Κι όμως, υπάρχουν άνθρωποι που τους έχει συμβεί αυτό ύστερα από 2 ολόκληρα χρόνια σχέσης! Απόλυτη εξαφάνιση, λες και δεν υπήρξε ποτέ, ήταν απλά ένα “φάντασμα”.
Σε πιο απλή μορφή έχει καταγραφεί και σε εργασιακά περιβάλλοντα. Απλά κάποια μέρα ο υπάλληλος αποφάσισε να μην εμφανιστεί στη δουλειά του, να μην απαντήσει στις κλήσεις, να μην δώσει μια εξήγηση και κάπως έτσι έκοψε τις σχέσεις με την πρώην πλέον εργοδοσία.
Μπορεί όλα αυτά να σας ακούγονται απίθανα ή πολύ μακρινά. Ωστόσο είναι πέρα για πέρα αληθή, υπάρχουν χιλιάδες καταγεγραμμένα περιστατικά παγκοσμίως και το φαινόμενο έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις που ειδικότερα από το 2017 ξεκίνησαν εντατικές έρευνες ψυχολόγων και ψυχιάτρων για την ερμηνεία του. Μάλιστα, σε μελέτη του 2018 καταγράφηκε ότι το 25% των ανδρών και των γυναικών που έλαβαν μέρος έχουν υποστεί ghosting σε κάποιου είδους ρομαντική σχέση και το 22% παραδέχτηκε ότι το έχει κάνει σε κάποιον άλλο.
Είναι το ghosting η τάση της σύγχρονης εποχής;
Το ghosting είναι κάτι που συνέβαινε και παλιότερα, απλά σε μικρότερη συχνότητα και κλίμακα. Σαν φαινόμενο, δηλαδή, δεν εμφανίστηκε την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, πλέον έχει λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις γιατί είναι σαφώς συχνότερο και πιο έντονο. Οι ψυχολόγοι αποδίδουν αυτήν την έξαρση στη διαδικτυακή επικοινωνία και γενικότερα στον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται οι ανθρώπινες σχέσεις σήμερα. Πολλοί άνθρωποι “γνωρίζονται” μέσα από το διαδίκτυο και τις αντίστοιχες εφαρμογές οπότε ουσιαστικά έχουν επιδερμική επικοινωνία με το άλλο άτομο και δεν δημιουργούν πραγματικά κάποια σύνδεση. Γι’ αυτό μπορούν πολύ εύκολα να εξαφανιστούν όταν δεν θέλουν πια να φλερτάρουν ή να επικοινωνούν με τον άλλον. Δεν καλλιέργησαν κάποια σύνδεση που θα κοπεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι και αυτός που εισπράττει αυτή τη συμπεριφορά το αντιλαμβάνεται έτσι, αλλά αυτό είναι κάτι που θα το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο.
Από τη στιγμή λοιπόν, που κάποιος δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά, αποφασίζει να μην σπαταλήσει χρόνο και ενέργεια στο να εξηγήσει στον άλλον γιατί δεν θέλει πια ούτε μία “καλημέρα” του. Του είναι πολύ πιο βολικό να το αφήσει πίσω χωρίς συνέπειες για τον ίδιο και άβολες συζητήσεις και απλώς να συνεχίσει τη ζωή του, σαν να μην έγινε τίποτα. Επίσης, η δυνατότητα που δίνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι εφαρμογές γνωριμιών για “block” και “delete” εύκολα, γρήγορα και απρόσωπα θεωρείται μια νέα κανονικότητα από τις νεότερες γενιές, σύμφωνα με σχετικά πρόσφατη μελέτη (Timmermans, 2021).
Παλιότερα, το φαινόμενο αυτό ήταν λιγότερο συχνό διότι οι άνθρωποι είχαν περισσότερη επαφή και αυτό δημιουργούσε συνδέσεις και δεσμούς μεταξύ τους. Αν ήθελαν δύο άνθρωποι να γνωριστούν έπρεπε να συναντηθούν, να βγουν ραντεβού, να περπατήσουν μαζί, να αφιερώσουν ουσιαστικό χρόνο βλέποντας και μιλώντας ο ένας στον άλλον κατά πρόσωπο. Η τεχνολογία της εποχής δεν επέτρεπε τα απρόσωπα μηνύματα και το φλερτ με δέκα άτομα ταυτόχρονα. Παλιότερα έπρεπε απλά να αφιερώσεις χρόνο και κόπο. Αυτό κρατούσε τις σχέσεις σε ένα πιο… ανθρώπινο επίπεδο επικοινωνίας, ως προς την πλειοψηφία τους.
Η ψυχολογία ενός “φαντάσματος”
Είτε έχετε βρεθεί σε αντίστοιχη θέση, είτε έχει συμβεί σε κάποιον γνωστό σας είτε το βλέπετε εδώ για πρώτη φορά, λογικά θα αναρωτιέστε κι εσείς: “πώς μπορεί κάποιος και εξαφανίζεται έτσι απλά;” ή “δεν έχει καθόλου συναισθήματα;” ή “δεν σκέφτεται καθόλου πως αυτό θα πληγώσει τον άλλον;”. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να γίνουν ghosters και απλά να εξαφανιστούν. Οι άνθρωποι με ενσυναίσθηση δεν είναι ικανοί εκ των συνθηκών να προχωρήσουν σε μία τέτοια συμπεριφορά. (Περισσότερα για τους ανθρώπους με ενσυναίσθηση μπορείτε να βρείτε σε προηγούμενο άρθρο μου: ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΕ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ) Όσοι είναι ικανοί να κάνουν ghosting έχουν τα εξής 5 κοινά στοιχεία:
- Έχουν βιώσει και οι ίδιοι κάποιας μορφής εγκατάλειψη, πιθανότατα στην παιδική ηλικία. Η οικειότητα είναι κάτι που τους δυσκολεύει, όπως και η δέσμευση, καθώς οι ίδιοι δεν τα βίωσαν όταν έπρεπε. Πιθανότατα στην αρχή μιας σχέσης να προχωρήσουν σε love bombing για να σας κερδίσουν, όμως δεν θα αναπτύξουν ουσιαστικά συναισθήματα και το love bomb από μόνο του θα πρέπει να σας χτυπήσει καμπανάκια κινδύνου.
- Αποφεύγουν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουν βρεθεί σε περιβάλλονται όπου ενθαρρύνεται η ειλικρινής έκφραση συναισθημάτων και έτσι προτιμούν να σιωπήσουν παρά να μιλήσουν για αυτά. Ένας ακόμη λόγος είναι ότι δυσκολεύονται και οι ίδιοι να κατανοήσουν αυτά που νιώθουν και έτσι αποφεύγουν την ανάλυση και την περαιτέρω έκφραση.
- Θεωρούν απόλυτα δικαιολογημένο το να εξαφανιστούν χωρίς κουβέντα και δεν εστιάζουν στην επίδραση της συμπεριφοράς τους στους άλλους.
- Έχετε πολύ διαφορετικές απόψεις σε θεμελιώδη ζητήματα, όπως αξίες της ζωής, αρχές, πεποιθήσεις και ελπίδες για το μέλλον. Οι άνθρωποι προτιμούν να κάνουν παρέα με αυτούς που τείνουν να συμφωνούν σε πολλά από αυτά τα στοιχειώδη θέματα καθώς αυτό τους βοηθά να διατηρήσουν ένα αίσθημα ασφάλειας. Προτιμούν λοιπόν, να μπλοκάρουν τους άλλους, να τους ξεκόψουν, παρά να παραδεχτούν ότι ίσως υπάρχει δίκιο και σε μία άλλη κοσμοθεωρία γιατί αυτό κλονίζει τον κόσμο τους.
- Θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων. Αν δεν μπορούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά σου ή να σε οριοθετήσουν στη ζωή τους, σε πετάνε έξω από αυτήν. Δεν μπορούν να διαχειριστούν σχέσεις στις οποίες δεν έχουν το “πάνω χέρι”.
Αυτή η ξαφνική εξαφάνιση, αφήνει το άτομο που την εισπράττει σε μία κατάσταση σύγχυσης, συναισθηματικής φόρτισης και μπορεί να έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία κάποιου. Μερικές από τις σκέψεις που περνάνε από το μυαλό του “θύματος” είναι: “έκανα κάτι που δεν έπρεπε;”, “δεν αξίζω ούτε μία εξήγηση΄”, “δεν σήμαινα τίποτα για τον άλλον/η;”.
Αξίζει μια εκτενέστερη ανάλυση στην οπτική και την ψυχολογία αυτού που δέχεται το “ghosting” και θα την πραγματοποιήσουμε σε επόμενο άρθρο. Είναι σημαντικό κάποιος να θυμάται ότι η αξία του δεν καθορίζεται από το πώς τον βλέπει αυτός που δεν έχει το θάρρος να τον κοιτάξει στα μάτια και να τον απορρίψει. Αυτός που δεν μπόρεσε να σεβαστεί ότι κάποιος αφιέρωσε χρόνο και ενέργεια για αυτόν. Κατά τη δική μου άποψη, πρόκειται ξεκάθαρα για δειλούς ανθρώπους, που προτιμούν να τραπούν σε άτακτη φυγή παρά να αντιμετωπίσουν μία άβολη κατάσταση, στην οποία είναι και οι ίδιοι συμμέτοχοι και συνδημιουργοί.
Σε όσους έχουν βρεθεί στη θέση του θύματος έχω να πω ότι πρέπει να είναι ευγνώμονες που έφυγαν από τη ζωή τους αυτοί οι άνθρωποι. Απαλλάχτηκαν ταχύτερα από ανθρώπους που αργότερα θα τους πρόδιδαν και θα τους πλήγωναν περισσότερο. Δεν φταίνε οι ίδιοι που βρέθηκαν σε αυτή τη θέση, δεν έχουν κάνει κάτι λάθος για να αυτομαστιγώνονται. Ο καθένας είναι αυτός που είναι. Οι άνθρωποι που έχουν την τάση να φέρονται έτσι θα το ξανακάνουν και σε άλλους. Δεν είναι προσωπικό, παρά που όταν κάποιος βιώνει ένα τέτοιο σοκ πιθανότατα να το εκλάβει προσωπικά.
Δεν έχει να κάνει με το ποιοι είστε εσείς, αλλά με το ποιοι είναι αυτοί.
Στο σημείο αυτό θα βάλω μία άνω τελεία στο θέμα του ghosting και θα επανέλθω με την ψυχολογία του θύματος αυτής της συμπεριφοράς και τους τρόπους αντιμετώπισης και ανάκαμψης. Θα χαρώ να λάβω τα σχόλια και τις εμπειρίες σας στο email: ioanna@myalchemies.com
Πηγές εικόνων: ad talent, Seventeen Magazine, redbook