Ο άνθρωπος από όταν κατάφερε να επιλύσει τις βιολογικές του ανάγκες, ασχολήθηκε με την πνευματικότητά του. Ακόμα και η δημιουργία μύθων, κοσμογονιών και θεοτήτων, ανταποκρίνεται στις ανώτερες αναζητήσεις του ανθρώπου. Με το θεό, ερμήνευε ό,τι δεν μπορούσε να κατανοήσει. Με τον μύθο, έδινε νόημα σε μια αλληλουχία γεγονότων και ανέλυε την ηθική. Με την κοσμογονία, αντιλαμβανόταν τη δημιουργία του σύμπαντος, του κόσμου και όλων των πλασμάτων μέσα σε αυτόν. Όλες οι μυθολογίες του κόσμου εμπεριέχουν αυτά τα τρία στοιχεία, γιατί ανταποκρίνονται στις πρώτες ανάγκες όλης της ανθρωπότητας για την ερμηνεία του κόσμου.
Καθώς εξελίσσονταν οι κοινωνίες, ήρθε η φιλοσοφία να καλύψει τα κενά που άφηναν οι μύθοι και να δώσει απαντήσεις σε αυτά δεν εξηγούσαν οι θεοί. Κύρια ζητήματα της φιλοσοφίας ήταν η ηθική, η ζωή κι ο θάνατος, η ψυχή και οι ιδιότητές της αλλά και η πλήρης αντίληψη του αισθητού και του νοητού κόσμου. Ο Πλάτωνας μίλησε για τον κόσμο των ιδεών και είναι από τους πρώτους που εισήγαγαν τη θεωρία ότι ζούμε σε μια πλάνη, σε έναν πλασματικό κόσμο κι ότι η αλήθεια βρίσκεται αλλού. Ο Αριστοτέλης μίλησε για την Ψυχή, ενώ μέσα από τους πλατωνικούς διαλόγους που σώζονται, μαθαίνουμε για τις αντιλήψεις περί ψυχής των Πλατωνικών και των Σωκρατικών.
Στη σύγχρονη ιστορία, όλα αυτά επανέρχονται το 19ο αιώνα, με το κίνημα της Νέας Σκέψης. Αυτό το κίνημα χαρακτηρίζεται από ένα μείγμα θρησκείας και μεταφυσικής. Δεν ασπάζεται κάποια συγκεκριμένη θρησκεία και δεν είναι άλλωστε αυτός ο σκοπός του κινήματος. Πρόκειται για μία ιδεολογία που παίρνει στοιχεία από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, από τις πνευματικές διδασκαλίες της Ανατολής, από θρησκείες όπως ο Χριστιανισμός που μιλάει για έναν Θεό, για αγάπη και ειρήνη, με διάφορες άλλες προσθήκες από νέους ψυχολόγους και ιδεολόγους της εποχής. Σε μια περίοδο όπου ο ρομαντισμός και ο ιδεαλισμός άρχισαν να έχουν έντονη επιρροή, το κίνημα της Νέας Σκέψης βρήκε πρόσφορο έδαφος να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί, βρίσκοντας το κοινό του στις καρδιές όσων είχαν ανάγκη να πιστέψουν σε κάτι πιο ελπιδοφόρο, προσιτό και προοδευτικό. Ιδρυτής θεωρείται ο Phineas P. Quimby (1802 – 1866), καθώς είναι ένα από τους πρωτεργάτες του κινήματος και από τους πιο πιστούς εκφραστές του. Στις αντιλήψεις του Quimby είναι έκδηλες οι επιρροές από το χριστιανισμό και το μεσμερισμό. Τι ήταν, όμως, ο μεσμερισμός και πώς προέκυψε;
Ο Franz Anton Mesmer (1734 – 1815) είχε προηγηθεί του Quimby και εισήγαγε τις αρχές του υπνωτισμού και της θεραπείας μέσω αυτού και άλλων ενεργειών, πρωτοπορώντας για την εποχή του. Οι αρχές του Mesmer δεν ειπώθηκαν για πρώτη φορά από τον ίδιο, ωστόσο στις μεθόδους που ακολουθούσε αποδόθηκε ο όρος «μεσμερισμός» και έμελε να επηρεάσει πολλούς τον επόμενο αιώνα, όπως τον Quimby.
Η Νέα Σκέψη, λοιπόν, επηρεασμένη από τη πλατωνική φιλοσοφία, υποστηρίζει ότι η σφαίρα των ιδεών είναι πιο πραγματική από εκείνη της ύλης. Ασπάζεται την άποψη του Σουηδού φιλόσοφου, επιστήμονα και θεολόγου Emanuel Swedenborg (1688 – 1772), σύμφωνα με την οποία η υλική σφαίρα αποτελείται από πνευματικές αιτίες και θεϊκό σκοπό. Ό,τι υπάρχει στον φυσικό κόσμο και το αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας είναι ένας φτωχός αντικατοπτρισμός αυτών που βρίσκονται στον πνευματικό και ιδεατό κόσμο. Ένας από τους τελευταίους μεγάλους φιλοσόφους της σύγχρονης εποχής ήταν ο Γερμανός Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770 – 1831). Πρόκειται για έναν ιδεαλιστή, εμπνευσμένο από τις χριστιανικές αρχές, ο οποίος βρήκε μία θέση για τα πάντα. Τοποθέτησε το λογικό, το φυσικό, το ανθρώπινο και το θεϊκό, σε ένα διαλεκτικό σχήμα που μεταβαίνει επανειλημμένως από τη θέση στην αντίθεση και ξανά επιστρέφει σε μια πλουσιότερη σύνθεση. Οι ιδέες του έμειναν γνωστές ως χεγκελισμός και με τη σειρά τους επηρέασαν κι αυτές τον Quimby στην έκφραση της Νέας Σκέψης.
Ουσιαστικά, αυτό το κίνημα δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να επαναφέρει στην επικαιρότητα τις μεγαλύτερες ιδέες που ειπώθηκαν για τον πνευματικό κόσμο και την πνευματική δύναμη του ανθρώπου επάνω στην ύλη. Νέα Σκέψη ήταν για τα χρόνια μετά το μεσαίωνα, αλλά ουσιαστικά, μέσα στο πέρασμα των αιώνων, ήταν η επαναφορά της αρχαίας γνώσης, προσαρμοσμένη στις νέες κοινωνίες. Πρόκειται για έναν συγκερασμό στοιχείων από διάφορα πεδία, από διάφορες χρονικές περιόδους. Συνοπτικά, υποστηρίζει τη θεϊκή φύση του ανθρώπου, την άμεση διαθεσιμότητα της δύναμης του Θεού στον άνθρωπο, τον πνευματικό χαρακτήρα του σύμπαντος και το γεγονός ότι η αμαρτία, οι ανθρώπινες διαταραχές και ασθένειες είναι αποτελέσματα της εσφαλμένης σκέψης. Επιπλέον, σύμφωνα με τη Νέα Σκέψη, ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει σε ενότητα με το Θεό, με αγάπη, αλήθεια, ειρήνη, υγεία και αφθονία. Πολλοί υποστηρικτές του κινήματος αναγνωρίζουν τον Ιησού Χριστό ως μέγα διδάσκαλο και θεραπευτή και διακηρύσσουν τη βασιλεία του ως ύπαρξη μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο.
Αρχικά, όλη η ιδεολογία της Νέας Σκέψης αφορούσε πνευματικά και άυλα ζητήματα. Οι νέοι ηγέτες και εκφραστές του κινήματος, τονίζουν όλο και περισσότερο την υλική ευημερία ως ένα από τα αποτελέσματα της Νέας Σκέψης. Δεν υπάρχει κάποιο τελετουργικό ή κάποιου είδους λατρεία, ωστόσο για την καλύτερη ερμηνεία των ιδεών που πρεσβεύει το κίνημα, συχνά γίνεται επίκληση σε μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν θεραπευτεί και σε προσευχές για άρρωστους ανθρώπους. Τα θεμέλια του κινήματος βρίσκονται και πάλι στην πίστη. Στην πεποίθηση ότι μέσα μας υπάρχει ένα θείο κομμάτι, που μας δίνει υπερφυσικές δυνάμεις και μας συνδέει με το Όλον, με το Σύμπαν. Στην πεποίθηση ότι μπορούμε πραγματικά να ενωθούμε με την πηγή της δύναμης αλλά και με τους άλλους.
Η σκέψη μας, ο νους που βρίσκεται στον πνευματικό κόσμο, μπορεί να πραγματωθεί μέσα από την ύλη και να της δώσει μορφή. Η πίστη αυτή αναφέρεται σε έναν ανώτερο εαυτό, ο οποίος έχει τη δύναμη να δημιουργήσει με τη σκέψη του. Ο Αριστοτέλης στο Περί Ψυχής, παρατήρησε ότι τα πάθη της ψυχής, όπως τα ονόμασε, επηρεάζουν το σώμα που φιλοξενεί την ψυχή. Δηλαδή τα συναισθήματα όπως η αγάπη, το μίσος, ο φόβος, η ζήλεια, ο οίκτος, η πραότητα, έχουν αντίκτυπο στο σώμα. Τα πάθη είναι μορφές που πραγματώνονται μέσα στην ύλη. Έχουμε λοιπόν, ήδη, την πεποίθηση ότι ένα πάθος, ένα συναίσθημα, μία σκέψη που οδηγεί σε ένα συναίσθημα, το οποίο είναι ιδέα, είναι άυλο, έχει επίπτωση πάνω στην ύλη.
Είναι εμφανές ότι οι ιδέες που πρεσβεύει το κίνημα της Νέας Σκέψης, προέρχονται ουσιαστικά από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, την οποία σε κάποια σημεία «πάντρεψαν» με τις αντιλήψεις του χριστιανισμού και ορισμένων θρησκειών της ανατολής. Παρόλο, λοιπόν, που δεν ειπώθηκε τίποτα καινούριο από αυτό το κίνημα, βρήκε μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό και πολλοί ασπάζονται τις ιδέες του. Κάναμε, λοιπόν, έναν κύκλο. Από τους αρχαίους Έλληνες στους στοχαστές του 19ου αιώνα και καταλήξαμε πάλι στην αρχή. Γιατί, όλα ξεκίνησαν από εκεί. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Σωκράτης, ο Εμπεδοκλής και άλλοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, έδωσαν πρώτοι ερμηνεία για την ψυχή και την πνευματικότητα του ανθρώπου. Για την αντίληψη του κόσμου, των ιδεών, της ύλης και του Νου. Πολλούς αιώνες αργότερα, ακόμα εκεί στηρίζονται όλες οι θεωρίες. Για να κάνουμε ένα βήμα μπροστά, πρέπει να μην ξεχνάμε την Αρχή μας, όπως για να απλώσει ένα δέντρο τα κλαδιά του και να αναπτυχθεί, πρέπει να έχει γερές και βαθιές ρίζες που να το (υπο)στηρίζουν!