Όταν ακούμε για τη νεκρόπολη της Σακκάρα, η σκέψη μας δεν μπορεί να μην πάει στην αρχαιότερη πυραμίδα της Αιγύπτου, σε αυτή του Ζοζέρ (Djoser). Αν βρεθείτε στη Σακκάρα, θα μαγευτείτε πραγματικά βλέποντας τόσες πολλές πυραμίδες σε τόσα διαφορετικά μεγέθη. Ορισμένες από αυτές είναι επισκέψιμες ενώ οι περισσότερες, όχι. Δυστυχώς, το εσωτερικό της πυραμίδας του Ζοζέρ δεν είναι επισκέψιμο λόγω κινδύνου κατάρρευσης της κατασκευής. Πραγματοποιούνται συνεχώς εργασίες συντήρησης αλλά πιθανότατα δεν θα ανοίξει για το κοινό ούτε στο μέλλον.
Παρά το γεγονός ότι απογοητεύτηκα λιγάκι που δεν επιτρεπόταν να μπούμε στην πυραμίδα, αποζημιώθηκα από το εσωτερικό άλλων πυραμίδων της νεκρόπολης, οι οποίες όχι μόνο ήταν επισκέψιμες, αλλά ήταν γεμάτες με ιερογλυφικά, παραστάσεις, ακόμα και ψεύτικες εισόδους οι οποίες είχαν ως στόχο να ξεγελούν τους επίδοξους τυμβωρύχους. Όλα αυτά όμως, θα τα δούμε μαζί σε επόμενο άρθρο. Ας επιστρέψουμε στη βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ, η οποία στο εσωτερικό της δεν έχει καθόλου διακοσμητικά στοιχεία, ούτε ιερογλυφικά. Περιέχει τους ταφικούς θαλάμους της βασιλικής οικογένειας αλλά και μόνο να αναλογιστεί κανείς το μέγεθος αυτής της κατασκευής εκείνη την εποχή, αισθάνεται δέος.
Συνηθιζόταν δίπλα από τις πυραμίδες των βασιλιάδων να χτίζουν ναούς, όπου πραγματοποιούνταν οι απαραίτητες τελετουργίες. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν μπορούμε να πάρουμε μία εικόνα από τον αρχαίο ναό, σύμφωνα με τα ερείπια που σώζονται μέχρι σήμερα.
Για να πάμε από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου πιο κοντά το σύμπλεγμα των Πυραμίδων, περνάμε από αυτόν τον διάδρομο, οποίος αποτελούσε μέρος του αρχαίου ναού.
Λεπτομέρειες από τους επιβλητικούς κίονες που στήριζαν την οροφή του ναού.
Πώς και γιατί χτίστηκε η Πυραμίδα του Ζοζέρ
Ο Ζοζέρ ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Τρίτης Δυναστείας της Αιγύπτου. Η κατασκευή της πυραμίδας του χρονολογείται λοιπόν γύρω στο 2.700 π.Χ.. Ίσως αναρωτιέστε κι εσείς γιατί αποφάσισαν να χτίσουν πυραμίδες έτσι ξαφνικά. Η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό δεν συνέβη εν μία νυκτί. Αρχικά, πρέπει να θυμόμαστε ότι για τους αρχαίους Αιγυπτίους η διατήρηση του σώματος μετά τον θάνατο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μεταθανάτια ζωή. Πίστευαν ότι το σώμα πρέπει να διατηρείται ώστε η ψυχή να βρίσκει τον δρόμο της προς αυτό και να μη χαθεί. Ξεκίνησαν λοιπόν να θάβουν τους νεκρούς τους στην έρημο, όπου το περιβάλλον ήταν ιδιαίτερα ξηρό και ευνοούσε τη συντήρηση του νεκρού σώματος. Παρατήρησαν όμως ότι άγρια ζώα ξέθαβαν από την άμμο τους νεκρούς και αποφάσισαν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Έτσι, από απλούς επιδέσμους με τους οποίους τύλιγαν τον νεκρό πριν την ταφή, αποφάσισαν να φτιάξουν τις πρώτες ξύλινες σαρκοφάγους. Με τα χρόνια όμως, το ξύλο σάπιζε και έρχονταν αντιμέτωποι με την ίδια κατάσταση. Κάπως έτσι αποφάσισαν ότι πρέπει να χτίσουν κάτι στέρεο που θα προστάτευε τους νεκρούς τους.
Η αρχή έγινε με τον βασιλιά Ζοζέρ, για τον οποίο αρχικά χτίστηκε ένας μασταμπάς με μήκος πλευρών 63 μέτρα και ύψος περίπου 8,5. Στη συνέχεια έγινε μία προσθήκη τριών μέτρων σε κάθε πλευρά και άλλη μία προσθήκη εννέα μέτρων στην ανατολική πλευρά, συνδέοντας το κτίσμα με έντεκα στελέχη, τα οποία ανήκουν στην οικογένεια του Ζοζέρ. Αργότερα, ο μασταμπάς μεγεθύνθηκε με την προσθήκη τεσσάρων ακόμα μασταμπάδων, τοποθετημένων ο ένας επάνω στον άλλον. Έτσι έφτασε στη μορφή που βλέπουμε σήμερα, με 6 μασταμπάδες και ύψος 60 μέτρων. Η βάση της βαθμιδωτής πυραμίδας είναι 121 Χ 109 μέτρα.
Η έξοδος του διαδρόμου οδηγούσε κάπου εδώ, ενώ στα δεξιά μας βρίσκεται η Πυραμίδα του Ζοζέρ. Μπορείτε να διακρίνετε τις κόμπρες που έχουν τοποθετήσει στην κορυφή, οι οποίες θεωρούνταν ιερά ζώα.
Ο νεκρικός θάλαμος βρίσκεται κάτω από το κεντρικό στελεχος της πυραμίδας, σε βάθος 28 μέτρων. Υπάρχουν πολλά επίπεδα κάτω από την πυραμίδα, με βάθος που φτάνει τα 40 μέτρα. Εκεί βρέθηκαν πάνω από 30.000 βάζα φτιαγμένα από γρανίτη, αλάβαστρο και σχιστόλιθο. Στο βάθος της Πυραμίδας βρίσκονται επιγραφές του Βασιλιά Ζοζέρ για τη γιορτή του Heb-Sed, καθώς και μοναδικά πράσινα και μπλε κεραμεικά πλακάκια. Το μπλε θεωρούνταν το κατεξοχήν βασιλικό χρώμα.
Το έργο αυτό το επιμελήθηκε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Imhotep, ο οποίος κατείχε τίτλους όπως ο Σύμβουλος του Βασιλιάτης Κάτω Αιγύπου, “ο Πρώτος μετά τον Βασιλιά” της Άνω Αιγύπτου, Διοικητής του Μαγάλου Παλατιού, Κληρονομικός Πρίγικπας και Μεγάλος Οραμοτιστής της Ηλιούπολης, ένας τίτλος που συνδέεται με τη λατρεία του Ήλιου και την αστρονομία. Ο Imhotep θεοποιήθηκε στην Αρχαία Αίγυπτο και έγινε προστάτης των γραμάτων.
Η εντυπωσιακή Πυραμίδα του Ζοζέρ.
Ύστερα από αυτό το άλμα της αρχιτεκτονικής, οι βασιλιάδες ξεκίνησαν την κατασκευή των Πυραμίδων για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Πολλοί αξιωματούχοι επίσης έχτιζαν πυραμίδες. Ασφαλώς, το μέγεθος και η ομορφιά της κατασκευής αντικατόπτριζαν την οικονομική δύναμη και την κοινωνική θέση του ιδιοκτήτη. Η Αίγυπτος διαθέτει 138 πυραμίδες, αλλά δεν αποκλείεται να βρεθούν κάποτε κι άλλες, ύστερα από ανασκαφές στην έρημο. Άλλωστε πολλές βρέθηκαν καλυμμένες με άμμο.
Οι περισσότερες πυραμίδες έχουν υποστεί σοβαρές καταστροφές στο πέρασμα των χιλιετηρίδων και μεγάλο μέρος τους βρίσκεται κάτω από την άμμο, όπως αυτή.
Αν θέλετε να συνεχίσουμε την περιήγηση στη νεκρόπολη της Σακκάρα, ελάτε μαζί μου στην πυραμίδα του Unis, την πρώτη πυραμίδα στην οποία χαράχτηκαν ιερογλυφικά με ξόρκια και σκηνές από τη ζωή των Αιγυπτίων!