Ο Παρνασσός είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ιερά βουνά της Ελλάδας, συνδεδεμένο με εκπληκτικούς μύθους. Η υψηλότερη κορυφή του είναι η Λιάκουρα, στα 2.457. Η λέξη “Παρνασσός” προέρχεται από τη γλωσσική ρίζα «παρν-» (Νεολιθική Εποχή) και σήμαινε τόπος με πολλά και πυκνά δάση. Η κατάληξη -σσος, συνδέεται με τη γλώσσα των Πελασγικών φύλων, σύμφωνα με την οποία πολλά τοπωνύμια κατέληγαν σε -σσος.
Παρνασσός, το ιερό όρος των μύθων
Ο ήρωας Παρνασσός, κατά τη μυθολογία, ήταν γιος του Ποσειδώνα και της νύμφης Κλεοδώρας. Είχε ιδρύσει μία πόλη στο βουνό και σύμφωνα με έναν μύθο, οι κάτοικοί της ήταν οι μόνοι που σώθηκαν από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και της Πύρρας. Λέγεται, λοιπόν, ότι μόλις ξεκίνησε ο κατακλυσμός, οι κάτοικοι αυτής της πόλης ακολούθησαν τα ουρλιαχτά των λύκων και έτσι έφτασαν στο ψηλότερο σημείο του βουνού και γλίτωσαν. Εκεί ίδρυσαν μια νέα πόλη, την Λυκώρεια, από την παραφθορά της οποίας φαίνεται να πήρε σήμερα το όνομά της η υψηλότερη κορυφή, η Λιάκουρα.
Κάπου μέσα στα δάση του Παρνασσού!
Πώς προέκυψε, όμως, αυτός ο κατακλυσμός και γιατί;
Κατά μία παράδοση, ο Δίας αποφάσισε να καταστρέψει το διεφθαρμένο γένος των ανθρώπων με έναν κατακλυσμό. Ο Δευκαλίων, γιος του Προμηθέα, άκουσε τη συμβουλή του πατέρα του και έφτιαξε ένα πλοίο, μία κιβωτό! Σας θυμίζει κάτι αυτή η ιστορία; Σε αυτήν την κιβωτό επιβιβάστηκε με τη γυναίκα του, την Πύρρα. Ύστερα από εννιά μερόνυχτα ασταμάτητης βροχής και περιπλάνησης, η κιβωτός προσάραξε στον Παρνασσό. Εκεί, ο Δευκαλίων έκανε θυσία προς τιμήν του Δία και τον παρακάλεσε να ξαναδημιουργηθεί το ανθρώπινο γένος.
Κατά μία άλλη εκδοχή του μύθου, ο Δευκαλίων και η Πύρρα πήγαν στο Ιερό της Θέμιδος και την παρακάλεσαν για την επαναδημιουργία του ανθρώπινου γένους. Η θεά τους είπε ότι πρέπει να καλύψουν τα πρόσωπά τους και να πετάξουν πίσω τους τα οστά της μητέρας τους. Ερμηνεύοντας το χρησμό, κάλυψαν τα πρόσωπά τους και άρχισαν να πετούν πίσω τους πέτρες, δηλαδή τα οστά της Μητέρα Γης. Οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίων γίνονταν άντρες, και αντίστοιχα, οι πέτρες της Πύρρας, γυναίκες.
Είσοδος σπηλαίου στον Παρνασσό.
Θα αφήσω εδώ έναν δικό μου προβληματισμό και θα χαρώ να λάβω τα μηνύματά σας επί του θέματος. Υπενθυμίζω ότι ο στόχος μας εδώ είναι η έρευνα και η αναζήτηση της γνώσης. Όποιος θέλει να ερευνήσει, βγάζει τις παρωπίδες του και αμφισβητεί. Σε αυτό το πλαίσιο και χωρίς να υπονοείται τίποτε άλλο, μοιράζομαι κάποιες σκέψεις μαζί σας.
Υπάρχουν όμως και οι πολίτες του Παρνασσού που σώθηκαν φτάνοντας στη Λυκώρεια. Προφανώς και αυτοί συνέχισαν το ανθρώπινο γένος αλλά όχι μέσω της δημιουργίας, όπως ο Δευκαλίων και η Πύρρα, αλλά μέσω της γέννησης. Αυτό τι σημαίνει; Ότι υπάρχουν άνθρωποι που γεννήθηκαν και άνθρωποι που δημιουργήθηκαν; Στο Σύμβολο της Πίστεως, που προφανώς δεν έχει καμία σχέση με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, αναφέρεται:
Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων˙ Φως εκ Φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού, γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω Πατρί, δι’ ου τα πάντα εγένετο.
Αυτός που γεννήθηκε και αναφέρεται ρητά ότι δεν “ποιήθηκε”, δεν δημιουργήθηκε. Γίνεται ξεκάθαρος διαχωρισμός της γέννησης από την δημιουργία. Άρα, υπονοείται εδώ η αποδοχή της δημιουργίας (ου ποιηθέντα) ως τρόπος ερχομού στην ύπαρξη.
Στο έπος του Γκιλγκαμές, πριν από τον κατακλυσμό που περιγράφεται προς το τέλος, μας παρουσιάζεται ένας κόσμος με ανθρώπους, ήρωες και θεούς. Ενώ η ανθρωπότητα συνεχίζει την πορεία της κανονικά και αναπαράγεται, καθώς αναφέρεται και ο σεξουαλικός πόθος του Γκιλγκαμές, η θεά της Δημιουργίας, η Αρουρού, δημιουργεί έναν άλλον άνθρωπο. Μάλιστα, για τη δημιουργία του Ενκιντού, η θεά βούτηξε τα χέρια της στο νερό και ανέσυρε λάσπη, την οποία έριξε στην ερημιά. Κλασική μέθοδος δημιουργίας ανθρώπων από πηλό, από τα σπλάχνα της γης, ή όπως αλλιώς θέλετε να την ονομάσετε. Έχουμε λοιπόν κι εδώ ανθρώπους που γεννήθηκαν και ανθρώπους που “ποιήθηκαν”.
Θα κλείσω εδώ αυτήν την παρένθεση για να επιστρέψω σε ιστορικά και μυθικά στοιχεία που σχετίζονται με τον Παρνασσό.
Η πρώτη αίθουσα του Κωρύκειου Άντρου.
Απόλλων, Ορφέας και Πάνας στον Παρνασσό
Ο Απόλλωνας διδάχτηκε την τέχνη της μαντικής από τον Πάνα. Στις παρυφές του Παρνασσού, πιο συγκεκριμένα στους Δελφούς, ο Απόλλων σκότωσε τον Πύθωνα, τον δράκο που φυλούσε το μαντείο που χρησμοδοτούσε η Θέμιδα, και ίδρυσε το μαντείο του. Ασφαλώς και δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή αυτού του τόπου, αφού εκεί ήταν ο ομφαλός της Γης. Εκεί συναντήθηκαν οι αετοί του Δία που στάλθηκαν για να βρουν το κέντρο του κόσμου. Επίσης, σ’ αυτό το βουνό ο Απόλλωνας χάρισε στον Ορφέα την περίφημη λύρα, με την οποία ημέρευε τα άγρια και μάγευε με τη μουσική της.
Ο Παρνασσός έχει συνδεθεί με τον θεό Απόλλωνα, με τον Πάνα και τις Νύμφες. Ένας ακόμη σημαντικός, ιερός τόπος αυτού του βουνού, είναι το Κωρύκειον Άντρον. Πρόκειται για ένα σπήλαιο δύο αιθουσών, το οποίο άκμασε ως τόπος λατρείας του Πάνα και των Νυμφών κυρίως από τον 7ο μέχρι και τον 3ο αιώνα π.Χ..Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 1400 μέτρων, σε απόσταση περ. 20 χιλιομέτρων από τους Δελφούς.
Αριστερά από τον κύκλο, βλέπετε να υψώνεται ο βωμός, στον οποίο βρήκα ολόφρεσκα λουλούδια.
Οι ανασκαφές που πραγματοποίησαν εκεί μέλη της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, έφεραν στο φως ευρήματα από τη Μυκηναϊκή και τη Νεολιθική περίοδο. Έχουμε, λοιπόν, ειδώλια της 6ης και 5ης χιλιετίας π.Χ. καθώς και εργαλεία για υφαντικές εργασίες από οψιανό (ή αλλιώς, οψιδιανό) και πυριτόλιθο. Από τα μέσα της 2ης χιλιετίας κι έπειτα, τα ειδώλια που έχουν βρεθεί συνδέονται με την αρχή της ιερής χρήσης του σπηλαίου. Όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε το σπήλαιο (2ος αι. μ.Χ.), το ιερό δεν λειτουργούσε πια.
Κατά καιρούς, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο αλλά και ως τόπος λατρευτικών τελετών. Από πρόσφατη επίσκεψή μου, στις φωτογραφίες μπορείτε να δείτε τα ίχνη πρόσφατης τελετουργίας, τα λουλούδια που έχουν τοποθετηθεί ως “θυσία” στον βωμό και το υγρό (νερό;) που έχει αφήσει τα ίχνη ενός τέλειου κύκλου. Η ενέργεια στο εσωτερικό του σπηλαίου ήταν πολύ έντονη.
Πλησιάζοντας προς το μικρό άνοιγμα που οδηγεί στη δεύτερη αίθουσα του σπηλαίου.
Αν κάποιος έχει επισκεφθεί το Κωρύκειον Άντρον και θέλει να μοιραστεί την εμπειρία του, θα χαρώ να επικοινωνήσει μαζί μου είτε με email στο ioanna@myalchemies.com, είτε μέσα από το messenger στην σελίδα του Facebook.
Σήμερα ο Παρνασσός αποτελεί καταφύγιο της άγριας ζωής και στα εδάφη του φυτρώνουν πολλά ενδημικά φυτά, όπως η παιώνια Παρνασσού, η καμπανούλα των Δελφών, η Κενταύρια των Μουσών και η κεφαλληνιακή ελάτη, ενώ απαντώνται και μικρά δάση μαύρης πεύκης. Αν περπατήσετε στα μονοπάτια και τα δάση του, αν γνωρίσετε τα σπήλαια και τα μυστικά του, μαγευτείτε και θα θέλετε πάντα να επιστρέφετε εκεί!