Βιβλιοτόπιο

Όλοι γνωρίζουμε κάποια παραμύθια, είτε μας τα διηγήθηκαν όταν ήμασταν μικροί, είτε τα διαβάσαμε αλλά πολλοί από εμάς τα έχουμε αναπαράξει και τα έχουμε αφηγηθεί στα μικρά παιδιά. Ίσως έχετε ακούσει κάπου τη φράση:

«Τι τραβάνε και τα παραμύθια… Άλλοι κοιμούνται με αυτά, άλλοι τα ψάχνουν, άλλοι τα ζουν, άλλοι τα γράφουν, άλλοι τα πουλάνε και άλλοι τα τρώνε!»

Πραγματικά είναι κάπως έτσι! Δεν έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί λέμε παραμύθια σε μικρά παιδιά; Γιατί δεν υπάρχει η συνήθεια να μαθαίνουμε τα πρώτα μας παραμύθια ως ενήλικοι πια και ερχόμαστε σε άμεση επαφή με αυτά ενώ δεν έχουμε διαμορφώσει ακόμα την εικόνα μας για τον κόσμο; Δεν γνωρίζουμε ούτε τι είναι καλό και τι κακό, δεν γνωρίζουμε ποιον μπορούμε να εμπιστευτούμε και ποιον όχι. Τα παραμύθια μας λένε ποιος είναι ο καλός της υπόθεσης, ποιος είναι ο κακός, τι κάνουν οι ήρωες, τι κάνουν οι δράκοι κ.τ.λ. Αντίστοιχα μας δίνουν και τα χαρακτηριστικά αυτών των χαρακτήρων, έτσι ώστε σε ένα παιδικό και αθώο μυαλό να συνδυάζονται οι μάγισσες ως κακά πλάσματα και άσχημα, με μεγάλη μύτη, περίεργα αυτιά και άλλα αντίστοιχα εξωτερικά αλλά και εσωτερικά χαρακτηριστικά. Τι σημαίνει αυτό για ένα παιδάκι; Ότι πρέπει να προσέχει τους λιγότερο όμορφους ανθρώπους γιατί είναι οι κακοί. Όλα τα παραμύθια περνούν μηνύματα και διαμορφώνουν το σύστημα αξιών. Ασφαλώς, καλό είναι να γνωρίζουμε και από ποιον δημιουργήθηκε το κάθε παραμύθι, σε ποια χρονική περίοδο και τι σκοπό εξυπηρετούσε αυτή η ιστορία. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, να εξετάσουμε τις γενικές γραμμές και τις νόρμες που ακολουθούν οι κατά τα άλλα αθώες αυτές ιστορίες και θα προχωρήσουμε σε λεπτομέρειες για βαθύτερη κατανόηση με την ανάλυση του παραμυθιού της Χιονάτης και των επτά νάνων.

Συνήθως όλα ξεκινούν κάπως έτσι: Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώς της κλότσο να γυρίσει, παραμύθι να αρχινίσει. Ή πιο απλά, θα πείτε: μια φορά και έναν καιρό. Γιατί στα παραμύθια δεν γνωρίζουμε ποτέ το χρόνο και τον τόπο. Το σύνηθες τέλος μας λέει ότι «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» ή «ζούσαν και βασίλευαν και τον κόσμο φίλευαν». Τα παραμύθια έχουν σχεδόν πάντα αίσιο τέλος. Χμμ… αίσιο τέλος ναι, αλλά για ποιον; Αν είσαι η Χιονάτη, είναι καλά τα πράγματα. Βρίσκεις τον πρίγκιπά σου και ζεις μια ζωή χαρισάμενη. Αν είσαι η κακιά μητριά, χάνεις τα πάντα στο τέλος, κι αν είσαι ένας νάνος σου λείπει η γλυκιά Χιονάτη που είχες συντροφιά γυρνώντας από μία κουραστική ημέρα στο ορυχείο. Το καλό και το κακό κονταροχτυπιούνται στα παραμύθια, αλλά υπάρχουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα και κοινοί συμβολισμοί σε πολλά από αυτά.

Υπάρχουν πολλά σκοτεινά μυστικά πίσω από τα παραμύθια, μηνύματα στο υποσυνείδητο και καλλιέργεια φόβου και άγχους, όσο παράδοξο κι αν σας φαίνεται.  Ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ αναφέρει στο βιβλίο του «η γοητεία των παραμυθιών»: «Εφαρμόζοντας το ψυχαναλυτικό μοντέλο της ανθρώπινης προσωπικότητας, τα παραμύθια μεταφέρουν σημαντικά μηνύματα στο συνειδητό, προσυνείδητο και στο ασυνείδητο».

Κάθε παραμύθι έχει τη δική του ανάλυση, ωστόσο σήμερα θα μιλήσουμε για τη Χιονάτη και τους 7 νάνους, μιας και ήδη την ανέφερα ως παράδειγμα. Επίσης, θα δούμε κάποιους συμβολισμούς που απαντώνται σε πολλά παραμύθια, είτε πρόκειται για χαρακτήρες είτε για αντικείμενα, είτε αριθμούς. Η ανάλυση του παραμυθιού της Χιονάτης στηρίζεται στα ψυχογραφήματα που αναφέρουν στα βιβλία τους ο Μπέτελχαϊμ και ο Φρόυντ. Είναι σημαντικό να αναφέρω πως τα κλασικά παραμύθια του σήμερα, φτάνουν στα αφτιά μας πολύ εξευγενισμένα σε σύγκριση με τις αρχικές εκδοχές τους. Στο παράδειγμα της Χιονάτης, η μητριά ζητά από τον ξυλοκόπο να της φέρει τα πνευμόνια και το συκώτι της για να βεβαιωθεί ότι είναι νεκρή. Σύμφωνα πάλι με μια άλλη εκδοχή, η βασίλισσα ζητεί να της φέρουν ένα μπουκάλι με το αίμα του κοριτσιού, βουλωμένο με το κομμένο δάχτυλο του ποδιού της! Οι παλαιότερες εκδοχές των παραμυθιών είναι πιο βάρβαρες από τις σημερινές και μπορούμε ίσως να φανταστούμε πώς επιδρούν αυτές οι φρικαλεότητες στην παιδική ψυχή. Το παιδί που ακούει το παραμύθι, μπαίνει σε έναν μαγικό κόσμο, ταυτίζεται με τον κεντρικό ήρωα και συναισθάνεται τα πάθη και τις αγωνίες του. Συνδέει τα χαρακτηριστικά των ηρώων με την ποιότητά τους, για παράδειγμα, οι καλές πριγκίπισσες είναι πάντα όμορφες. Η εξωτερική ασχήμια συνδέεται με το κακό. Οι κακές μάγισσες έχουν αποκρουστική όψη, μεγάλη μύτη κ.τ.λ. Ο λύκος είναι πάντα ο κακός της υπόθεσης. Θέλει να ξεγελάσει την κοκκινοσκουφίτσα για τη φάει, ενώ στα 7 κατσικάκια, ξεγελά τα κατσικάκια και τα τρώει! Τι μπορεί να σημαίνει ο λύκος για την παιδική ψυχή και πώς αποτυπώνεται αυτό στο υποσυνείδητο, διαμορφώνοντας μετέπειτα συμπεριφορές; Το βέβαιο είναι ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στα μηνύματα που περνάμε, ειδικά στα παιδιά. Ας επιστρέψουμε όμως στο παράδειγμα της Χιονάτης, μέσα από το οποίο θα συναντήσουμε σύμβολα που απαντώνται και σε άλλα παραμύθια.

Η βασίλισσα στην έκδοση του παραμυθιού από τους αδελφούς Grimm, σκέφτεται πόσο θα ήθελε ένα παιδί, κοριτσάκι με λευκό δέρμα σαν τις νιφάδες του χιονιού, κόκκινα σαν αίμα χείλη και μαύρα μαλλιά σαν το περίβλημα του παραθύρου. Σύμφωνα με τον Norman Girardot, τα τρία χρώματα που αναφέρονται δεν χρησιμοποιούνται τυχαία αφού το κάθε έχει και διαφορετική συμβολική ερμηνεία. Το λευκό συμβολίζει την αγνότητα της παιδικής ηλικίας, το κόκκινο την σεξουαλική επιθυμία και την προετοιμασία του παιδιού για την σεξουαλική πράξη καθώς για την σύλληψη απαιτείται μια μικρή αιμορραγία. Ο αριθμός τρία, όπως οι τρεις σταγόνες αίματος, συνδέεται στο υποσυνείδητο του αναγνώστη με την σεξουαλική πράξη. Τέλος, το μαύρο χρώμα δηλώνει το πένθος για το τέλος της ζωής.

Ουσιαστικά διακρίνονται τα στάδια ανάπτυξης της Χιονάτης από α-σεξουαλικό (αθώο παιδί, λευκό) στην ενηλικίωση (σεξουαλική πράξη, έμμηνος ρήση) και στο τέλος της ζωής της το οποίο προοικονομείται με το μαύρο χρώμα των μαλλιών, όπως ερμηνεύει ο Girardot Norman. Εν συνεχεία, η βασίλισσα πεθαίνει στην γέννα και η Χιονάτη μένει ορφανή μητρός, ενώ ο πατέρας της ξαναπαντρεύεται μετά από ένα χρόνο μια πανέμορφη αλλά κακιά γυναίκα, η οποία και θα γίνει η μητριά της Χιονάτης. Εκείνη, όσο η Χιονάτη είναι μικρή σε ηλικία δεν ασχολείται μαζί της παρά μονάχα όταν φτάσει στα επτά της χρόνια, όπου και αρχίζει να αποτελεί συγκρίσιμο μέγεθος για την ομορφιά της. Σύμφωνα με τον Μπέτελχαιμ, σε αυτό το σημείο, αρχίζουν και ξεδιπλώνονται τα οιδιπόδεια συμπλέγματα του κοριτσιού με τον πατέρα αλλά και των γονιών με το ίδιο το παιδί. Αναγνωρίζουμε στην ιδιαίτερη αγάπη του πατέρα για την κόρη του, την απωθημένη ερωτική επιθυμία για το παιδί του, αλλά και στην ανταπόκριση του μικρού κοριτσιού το οποίο και θεωρεί δεδομένη την αμέριστη αγάπη του πατέρα της, με αποτέλεσμα το συναίσθημα αυτό να την οδηγήσει σε έναν κεκαλυμμένο ανταγωνισμό με την επίσημη και κοινωνικά αποδεκτή σύζυγο, τη μητριά της. Εκείνη με τη σειρά της νιώθει ότι απειλείται από το μικρό κορίτσι αφού καθώς αυτό μεγαλώνει, παύει να είναι πλήρως εξαρτημένο από την ίδια, αυτονομείται, αναπτύσσεται και γίνεται ομορφότερο από την ίδια με αποτέλεσμα να πληγεί ο ναρκισσισμός της. Μια ναρκισσιστική μητρική φιγούρα μετατρέπει την φροντίδα του ενός γονιού σε συνεχή διαγωνισμό για την διεκδίκηση της αγάπης του πατέρα, αποτρέποντας την ταύτιση του κοριτσιού με ένα υγιές μητρικό πρότυπο. Όταν δεν υπάρχει υγιής ταύτιση του παιδιού με τον γονιό του ίδιου φύλου τότε σε αυτό αναπτύσσονται συναισθήματα αποξένωσης και αποστροφής, τα οποία και το οδηγούν στην ρεαλιστική πολλές φορές φυγή από την οικογενειακή εστία. Η Χιονάτη, σε ένα προσυνειδησιακό στάδιο φθονεί την φροντίδα και την προσοχή που δείχνει ο πατέρας της στην καινούργια του γυναίκα. Επίσης, σύμφωνα με τον Μπέτελχαϊμ, το παιδί δεν επιθυμεί απλά την γονεϊκή αγάπη του πατέρα του αλλά θέλει να το επιλέγει ο γονιός του αντίθετου φύλου από όλους τους άλλους, ακόμα και από την ίδια του την σύζυγο. Σε μια υγιή σχέση μεταξύ γονέων και παιδιού, τα αισθήματα ζήλειας από τον έναν ή τον άλλον γονέα είναι ελεγχόμενα και σε πολύ μικρό βαθμό. Ένα παιδί εφηβικής ηλικίας συγκρίνεται και ανταγωνίζεται άμεσα με τους γονείς του, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, προβάλλοντας την όποια ζήλια του για τα πλεονεκτήματα των ενήλικων γονιών του στους ίδιους. Ουσιαστικά οι γονείς λειτουργούν ως καθρέπτης των αρνητικών συναισθημάτων των παιδιών, όπως αντίστοιχα συμβαίνει και στο παραμύθι της Χιονάτης Δεν είναι το μικρό κορίτσι που ζηλεύει και πράττει λάθος, αλλά η κακιά μητριά. Ένας ακόμη σημαντικός χαρακτήρας στην ιστορία είναι ο κυνηγός. Ο κυνηγός στέλνεται από την κακιά μητριά για να σκοτώσει την Χιονάτη και να της βγάλει τα πνευμόνια και το συκώτι και να τα πάει στην βασίλισσα ως απόδειξη ότι πλέον η μικρή είναι νεκρή. Έχουμε λοιπόν μια ανδρική φιγούρα η οποία αντικαθιστά στο υποσυνείδητο την μορφή του πατέρα. Όταν αυτός κλήθηκε να σκοτώσει το κορίτσι όχι μόνο δεν το έκανε αλλά έβγαλε τα εσωτερικά όργανα ενός άγριου ζώου για να τα πάει στην μητριά της ως απόδειξη θανάτου. Ωστόσο, μπορεί να μην σκότωσε τη Χιονάτη, αλλά την άφησε μέσα στο δάσος αβοήθητη, για να γίνει βορρά των άγριων ζώων. Τα άγρια ζώα σε ένα δεύτερο επίπεδο είναι αυτά που συμβολίζουν τα κατώτερα, ζωώδη ένστικτα μας, τα οποία είναι απωθημένα στο ασυνείδητο. Μόνο η μορφή του πατέρα-κυνηγού μπορεί να εξαλείψει τα άγρια θηρία, η οποία όμως μορφή δεν λαμβάνει ενεργό δράση, δεν υποστηρίζει καμία πλευρά ούτε της κόρης, ούτε όμως και της γυναίκας του, αλλά παραμένει ουδέτερος. Η ουδετερότητα και η αμφιθυμία του πατέρα προβάλλονται πάνω στην κακιά μητριά, η οποία όταν καταλαβαίνει την απάτη επιστρέφει για να εξασφαλίσει το θάνατο της θετής κόρης.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι μορφές κυνηγών εκτός από υποκατάστατα πατρικής φιγούρας είναι χρήσιμα και για προβολές, δηλαδή κάθε παιδί βασιλικής οικογένειας θεωρεί ότι έχει χάσει την βασιλική του θέση και μέσω του κυνηγού προσπαθεί να ολοκληρώσει την εικόνα του. Εξάλλου, το κυνήγι ήταν μια προσφιλής βασιλική συνήθεια της εποχής. Στην Χιονάτη, οι γονείς δεν καταφέρνουν να συνάψουν μια υγιή σχέση με το παιδί τους. Από τη μία πλευρά, ένας αδύναμος πατέρας καθοδηγούμενος από την δυναμική αλλά φθονερή μητρική φιγούρα δεν κάνει άμεσο κακό στην Χιονάτη, αλλά ουσιαστικά της δίνει ώθηση να προστατεύσει μόνη της τον εαυτό της και να ενηλικιωθεί γρηγορότερα. Από την άλλη πλευρά, μια μητριά ανίκανη να προσφέρει αγάπη και φροντίδα εγκλωβίζει την Χιονάτη σε ένα οιδιπόδειο στάδιο το οποίο εξελίσσεται σε σύμπλεγμα, με κίνδυνο να μην ξεπεραστεί ποτέ. Μια ακόμη λεπτομέρεια, η οποία και τονίζει την αδηφάγα θέληση και φύση της κακιάς μητριάς για ομορφιά, είναι το γεγονός ότι θέλει να φάει τα όργανα της Χιονάτης. Σε κάποιες παγανιστικές δοξασίες, η βρώση ανθρώπινων οργάνων δίνει στον συνδαιτυμόνα τις ικανότητες και τα φυσικά γνωρίσματα του ατόμου που κανιβαλίζεται.

Εν συνεχεία, ένας σημαντικός αριθμός είναι ο αποκαλυπτικός αριθμός 7. Οι νάνοι είναι επτά, όπως επίσης και τα αντικείμενά τους, για τα οποία γίνεται αρκετές φορές λόγος στον αριθμό αυτό, ενώ επίσης και η Χιονάτη είναι στην ηλικία των επτά ετών, όταν η μητριά της αρχίζει να την αντιμετωπίζει ως απειλή για την ομορφιά της. Επιπλέον, οι νάνοι είναι φαλλικές εκδοχές μιας προ-οιδιπόδειας ύπαρξης. Ωστόσο, η ανάπτυξή τους έχει εμποδιστεί, με αποτέλεσμα να παραμένουν στο στάδιο της παιδικής και αθώας ηλικίας παρά το γεγονός ότι εργάζονται απρόσκοπτα και καθημερινά. Ως προς το ρόλο τους στο παραμύθι, ουσιαστικά βοηθούν την Χιονάτη να περάσει από το στάδιο της αθωότητας σε αυτό την ωρίμανσης και ενηλικίωσης.

Ακόμη, η μητριά της Xιονάτης επιστρέφει για να ολοκληρώσει το έργο της, δηλαδή να τη σκοτώσει. Οι απόπειρες που θα κάνει θα είναι τρεις, επανερχόμενοι στο μοτίβο τρία που προαναφέρθηκε, ενώ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα δώρα που της προσφέρει. Αρχικά, το δέλεαρ είναι μια κτένα η οποία είναι ποτισμένη με δηλητήριο. Η μικρή ηρωίδα ενδίδει στον πειρασμό, αφού πλέον έχει περάσει στο στάδιο του ναρκισσισμού, το οποίο και ακολουθεί την εφηβική και ενήλικη ζωή, και έπειτα ένας κορσές, ο οποίος αντανακλά την επιθυμία της να είναι όμορφη. Στη συνέχεια, οι νάνοι την επαναφέρουν από τους δύο πρώτους περισπασμούς και έρχονται σαν ασυνείδητη επαναφορά σε μια λανθάνουσα, φθίνουσα προεφηβική εφηβική φάση. Το τρίτο δέλεαρ αποτελεί ένα κόκκινο μήλο το οποίο και συμβολίζει το αίμα, την σεξουαλική επιθυμία, η οποία πλέον είναι έντονη. Περισσότερο αποκαλυπτική την εικόνα αυτήν την κάνει το γεγονός ότι η μητριά της η οποία είναι μεταμορφωμένη σε γηραιά κυρία, μοιράζεται το μήλο μαζί της, αποκαλύπτοντας με αυτό τον τρόπο ότι η Χιονάτη μοιράζεται πλέον με την μητριά της τους ίδιους σεξουαλικούς πόθους. Η Χιονάτη τρώει το μήλο με αποτέλεσμα να πεθάνει. Ουσιαστικά, ο θάνατός της αυτός συμβολίζει την μετάβασή της σε μια ολοκληρωτικά διαφορετική φάση, στην φάση της ωρίμανσης, ξεπερνά τις οιδιπόδειες συγκρούσεις που την ταλάνιζαν μέχρι τότε, μπαίνοντας μέσα στο γυάλινο φέρετρό της. Με αυτό τον τρόπο, προετοιμάζεται για τον ετερόφυλο σύντροφο, το βασιλόπουλο, ο οποίος όταν την είδε στο φέρετρο, την πήρε μαζί του και κουνώντας το κατάφερε να βγάλει το δηλητηριασμένο μήλο από το στόμα της. Με αυτό τον τρόπο, η Χιονάτη απελευθερώνεται από τα δεσμά της παιδικής ηλικίας και είναι πλέον ενήλικη, αυτόνομη και έτοιμη να δημιουργήσει την δική της οικογένεια.

Ποια μηνύματα μπορεί να λάβει ένα παιδάκι από αυτό το παραμύθι; Ότι μία γυναίκα που στέκεται δίπλα στον πατέρα του, χωρίς να είναι η μαμά του, είναι κακιά; Ότι η νέα σύζυγος του μπαμπά θα προσπαθήσει να αποκόψει και να αποξενώσει το παιδί από τον πατέρα διεκδικώντας όλη την προσοχή; Ότι μια αθώα κοπέλα δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει τους κινδύνους και χρειάζεται πάντα κάποιον να τη σώζει; Μήπως γεννιέται μέσα στο μυαλό του κοριτσιού η πεποίθηση ότι δεν είναι αρκετά δυνατή για να τα καταφέρει στη ζωή μόνο του κι ότι θα χρειάζεται δίπλα της ένα αντρικό πρότυπο για να τη βοηθάει; Οι ψυχολόγοι μπορούν να δώσουν τις δικές τους εκτιμήσεις. Εγώ, απλώς ερευνώ και προβληματίζομαι.

Σε όλα τα παραμύθια υπάρχει ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος για τον ήρωα, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει στρες στο παιδί και ανασφάλεια. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι τροφοδοτεί το φόβο του παιδιού. Φοβάται το σκοτάδι, το δάσος, κάποια συγκεκριμένα ζώα που αποτελούν αρχετυπικές μορφές. Ας δούμε όμως ορισμένους συμβολισμούς, πιο συγκεκριμένα.

Το δάσος: Σκοτεινό και θανατηφόρο, ή γεμάτο γοητεία, το δάσος είναι ένα άγριο μέρος, ένας ξεχασμένος τόπος, όπου οι χαρακτήρες συχνά χάνονται. Πολλές φορές τους συμβαίνουν δυσάρεστα πράγματα εκεί ή κινδυνεύουν. Αντιπροσωπεύει το σκοτεινό μέρος της ψυχής μας. Την άγρια και άθικτη φύση μας, την οποία προσπαθούμε συχνά να καταπιέζουμε, αλλά μερικές φορές έρχεται στο προσκήνιο και προκαλεί καταστροφή. Είναι ένα ανεξερεύνητο μέρος, αλλά όταν ο ήρωας καταφέρει να βγει από αυτό, είναι πλέον πιο δυνατός, πιο σοφός και πιο ώριμος. Έτσι συμβαίνει και με τον άνθρωπο που εξερευνά το σκοτάδι της ψυχής του. Μπορεί να τρομάξει και να χαθεί, αλλά όταν καταφέρει να ξαναδεί το φως, θα είναι κερδισμένος.

Η πριγκίπισσα: Στα περισσότερα παραμύθια συναντάμε μια πριγκίπισσα. Πρόκειται για μια  ηρωίδα, με καλή καρδιά και αθωότητα. Ωστόσο, σε κάθε ιστορία, κάτι άσχημο συμβαίνει στη ζωή της, που την αλλάζει. Για παράδειγμα, η ωραία κοιμωμένη πέφτει για ύπνο στα 16α γενέθλιά της. Ο μακρύς ύπνος που ακολουθεί, αντιπροσωπεύει το ταξίδι της στην ενηλικίωση. Στην πριγκίπισσα και το μπιζέλι, η ηρωίδα πρέπει να υπομείνει μια άθλια νύχτα ύπνου, για να αποδείξει την πραγματική της αξία. Στην πραγματικότητα, όλοι περνάμε από ταλαιπωρία και πόνο και αυτό μας κάνει συχνά πιο δυνατούς, βοηθώντας μας να αναδείξουμε τα χαρίσματα μας. Αντιπροσωπεύει την αθώα και άδολη πλευρά του ανθρώπου που ωριμάζει μέσα από τις δυσκολίες, ζυμώνεται και αναγεννιέται ένας νέος άνθρωπος.

Ο πρίγκιπας: Στην «Πεντάμορφη» το τέρας μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα. Αυτό συμβολίζει την επιβράβευση της καρτερίας και της αθώας αγάπης προς το τέρας. Στο «Μικρό Πρίγκιπα», ο ήρωας συμβολίζει την εκζήτηση μάθησης νέων πραγμάτων για την ζωή/την προσπάθεια εξεύρεσης της φιλίας και της αγάπης. Το φιλί του πρίγκιπα, στην «Ωραία Κοιμωμένη», λύνει τα μάγια του ναρκισσισμού, και αφυπνίζει τη θηλυκότητα της βασιλοπούλας. Αντίστοιχα και ο πρίγκιπας που παίρνει μαζί του τη Χιονάτη, είναι αυτός που τη φέρνει από τον κόσμο των νεκρών στον κόσμο των ζωντανών. Ουσιαστικά αποτελεί το εφαλτήριο για μια νέα ζωή, πιο ολοκληρωμένη. Η ένωσή τους, συμβολίζει την ωριμότητα: την αρμονία με τον εαυτό και με τους γύρω του.

Μάγισσες: Σε πολλά παραμύθια συναντούμε την αντίθεση, μεταξύ της καλής και της κακιάς μάγισσας. Στο «Μάγο του Όζ» η Καλή και η Κακή μάγισσα αντιπροσωπεύουν το φως και τη σκιά, την αιώνια πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό. Η Καλή μάγισσα δίνει στην Ντόροθι άλλο ένα χάρισμα που θα τη βοηθήσει στο ταξίδι της: τα φημισμένα ρουμπινένια γοβάκια. Όταν η κακιά Μάγισσα λέει: «θέλω αυτά τα ρουμπινένια γοβάκια», είναι σαν να λέει στη Ντόροθι «οποιαδήποτε στιγμή μπορείς να βγεις από το δύσκολο δρόμο, αν πουλήσεις αυτά τα παπούτσια». Συμβολικά, κάθε φορά που μας δίνεται ένα νέο χάρισμα, μια πιο καθαρή αίσθηση του εαυτού μας, αναδύεται και παρεμβαίνει στη σκοτεινή πλευρά του εαυτού μας, για να δει αν είμαστε διατεθειμένοι να πουλήσουμε τη νέα μας πνευματική δύναμη για κάποιο υλικό κέρδος/για κάποια μεγαλύτερη άνεση. Στο κάστρο της κακιάς μάγισσας η Ντόροθι συλλαμβάνεται. Συμβολικά υπογραμμίζεται, ότι στο ταξίδι της πνευματικής μας ανάπτυξης, ακόμα κι αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τις επιθυμίες μας, πάντα μας αιχμαλωτίζουν με κάποιο τρόπο οι φόβοι μας, και νιώθουμε απομονωμένοι και εγκαταλειμμένοι. Στο «Χάνσελ και Γκρέτελ» τα κακά σχέδια της μάγισσας υποχρεώνουν τα παιδιά να αναγνωρίσουν τους κινδύνους που συνεπάγεται η απληστία. Προκειμένου να επιβιώσουν, πρέπει να αναπτύξουν τη δική τους πρωτοβουλία, να καταστρώσουν ένα σχέδιο και να δράσουν έξυπνα. Οι μάγισσες λοιπόν, φέρνουν τις δοκιμασίες και αναδύουν του φόβους που κρύβουμε μέσα μας. Αν φερθούμε αποφασιστικά και ώριμα, θα βγούμε πιο δυνατοί από τις δοκιμασίες και θα γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας.

Κάθε παραμύθι απαιτεί μία ξεχωριστή ανάλυση. Σήμερα, προσπάθησα με το παράδειγμα της Χιονάτης να αποδώσω κάποιους συμβολισμούς που συναντάμε συχνά. Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν οι αριθμοί που συχνά αποτελούν επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Ο λύκος και τα 7 κατσικάκια, η Χιονάτη και οι 7 νάνοι, ο κοντορεβιθούλης και τα 6 αδέρφια του, δηλαδή σύνολο 7, οι μαγικές μπότες που κάνουν ένα μίλι με 7 μόνο βήματα κ.ο.κ. Σίγουρα θα συνεχίσουμε να μαζευόμαστε γύρω από τη φωτιά και να λέμε παραμύθια. Μπορούμε όμως να προβληματιστούμε για τα μηνύματα και τον αντίκτυπο που έχουν στις παιδικές ψυχές, και να είμαστε πιο προσεκτικοί στις ιστορίες μας.