Μυθικές Ιστορίες

Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες για την λατρεία της Μαρίας Μαγδαληνής, τις Μαύρες Παρθένους και τους Ναΐτες Ιππότες, σίγουρα θα οδηγηθεί κανείς στην περιοχή της Προβηγκίας, στη νοτιοανατολική Γαλλία. Τόσο ιστορικά στοιχεία που συνδέουν πρόσωπα και καταστάσεις όσο και αναρίθμητες λαϊκές παραδόσεις, πλέκουν έναν ιστό που ενώνει το μύθο με την πραγματικότητα. Σημαντικό πρόσωπο της ιστορίας είναι ο Άγιος Βερνάρδος του Κλερβό, ο οποίος λέγεται πως έγραψε τον Κανόνα των Ναϊτών και άφησε σπουδαία παρακαταθήκη τα γραπτά του υμνώντας τους Ιππότες του Ναού. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με μια καλύτερη γνωριμία με του Ναΐτες Ιππότες.

Οι Ιππότες του Ναού γνωστοί και με το προσωνύμιο, «Τάγμα των Φτωχών Ιπποτών του Ναού του Σολομώντα», ιδρύθηκαν το 1118 από τον Ούγο Πεν μαζί με άλλους οκτώ ευσεβείς και γόνους καλών οικογενειών της Γαλλίας. Θεωρητικά , τουλάχιστον, στόχος τους ήταν η προστασία των χριστιανών προσκυνητών του Ναού που συνέρρεαν στην περιοχή των Αγίων Τόπων και κινδύνευαν από τις επιδρομές μουσουλμανικών φύλων. Τα πρώτα εννέα χρόνια της δράσης τους ήταν μόνο εννέα, ενώ μετέπειτα η δράση τους βρήκε αρκετές εκατοντάδες πιστών και το Τάγμα εξαπλώθηκε αποκτώντας τεράστια δύναμη. Ωστόσο, δεν μπορούσε ο οποιοσδήποτε να ενταχθεί στα Τάγμα. Οι νέοι που εισέρχονταν σε αυτό έπρεπε να πάρουν όρκο αγαμίας, πενίας και φυσικά πίστης στον Κανόνα τους που τους απαγόρευε να συζητούν τα μυστικά του Τάγματος έξω από αυτό. Η θρησκευτική τους δράση (δηλαδή η προστασία των Πιστών) τους χάρισε πολύ γρήγορα τη φήμη του θαρραλέου Τάγματος που δρούσε για θρησκευτικούς λόγους. Η στήριξη που δέχτηκαν από τον Βερνάρδο του Κλερβό αλλά και η αναγνώρισή τους από την Σύνοδο του Τρουά το 1128, τους οδήγησε στο απόγειο της δύναμης και της δόξας τους. Τυπικά, λογοδοτούσαν μόνο στον Πάπα. Ωστόσο, διέθεταν το δικό τους θησαυροφυλάκιο στο οποίο συνέρρεαν οι περιουσίες των μελών του Τάγματος. Με αυτόν τον Κανόνα, οι Ναΐτες απέκτησαν πάρα πολλές εκτάσεις γης σε όλη σχεδόν την κεντρική Ευρώπη και ασφαλώς χρήματα και χρυσό, δηλαδή, περισσότερη δύναμη!
Το 1291 οι Ναΐτες εκδιώχθηκαν από τους Αγίους Τόπους από τους Σαρακηνούς. Tο βάρος της ήττας τους το έριξαν στον Πάπα, λόγω της διεύρυνσης της ευρωπαϊκής εκστρατείας τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό δυσαρέστησε τον Πάπα αλλά και τον βασιλιά της Γαλλίας, Φίλιππο τον Ωραίο, οι οποίοι βρήκαν αφορμή να «ξεφορτωθούν» τους Ναΐτες που είχαν αποκτήσει τόση φήμη και δόξα. Το 1307, λοιπόν, φτάνει η ώρα της εξολόθρευσής τους. Αφού αιχμαλωτίστηκαν, αρκετοί βασανίστηκαν και ρίχτηκαν στην πυρά, ενώ πρώτα αναγκάστηκαν να ομολογήσουν την πίστη τους σε ένα γενειοφόρο κεφάλι και να ομολογήσουν σεξουαλικά παραπτώματα. Αρκετοί όμως ήταν κι αυτοί που κατάφεραν να
διαφύγουν και βρήκαν καταφύγιο στα όρη της Σκωτίας. Ύστερα από τη σύντομη αυτή ιστορική αναφορά στους Ναΐτες, ίσως ακόμα αναρωτιέστε γιατί μιλάμε γι’ αυτούς, ενώ το άρθρο αναφέρεται στην μυστική λατρεία της Μαρίας Μαγδαληνής. Ο λόγος, λοιπόν, έγκειται στο γεγονός ότι ένα εσώτερο τμήμα του Τάγματος διατηρούσε μια ιδιαίτερη στάση πίστης και αγάπης στο πρόσωπο της Μαρίας της Μαγδαληνής και σε οτιδήποτε θηλυκό. Δηλαδή, στο Ιερό Θηλυκό. Αυτό το στοιχείο είναι αρκετά ενδιαφέρον αν αναλογιστεί κανείς την ανδροκρατούμενη φύση του τάγματος αλλά και τη θέση που πλέον κατείχε το θηλυκό στοιχείο στην θρησκεία. Παρότι είναι λογικό τα τόσα βασανιστήρια που υπέστησαν οι Ναΐτες να δημιούργησαν φανταστικές ιστορίες, εντούτοις η λατρεία τους στο γενειοφόρο κεφάλι αποδίδεται στην τρομερή πίστη που έτρεφαν για τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ο οποίος άλλωστε είχε και την θέση του προστάτη τους. Παρόλα αυτά ο εσώτερος κύκλος των Ναϊτών φαίνεται πως λάτρευε τη Μαρία τη Μαγδαληνή.

Ας επιστρέψουμε σε ένα σημαντικό πρόσωπο, για το οποίο έχει ήδη γίνει λόγος, τον Άγιο Βερνάρδο του Κλερβό. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα θερμό υποστηρικτή των Ναϊτών και θερμό πιστό των Μαύρων Παρθένων καθώς και της Μαρίας από τη Βηθανία. Για τον ίδιο, η Μαγδαληνή, η «Νύμφη» στο Άσμα των Ασμάτων και η Μαρία από τη Βηθανία ήταν το ίδιο πρόσωπο. Αυτό μας εξηγεί καλύτερα και την πίστη των Ναϊτών γενικότερα η οποία ταυτιζόταν με αυτή του Βερνάρδου. Η κοινή πίστη έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη στήριξη του Βερνάρδου προς τους Ναΐτες. Η λατρεία για οτιδήποτε θηλυκό από την πλευρά των Ναϊτών ανακαλύπτεται και από τους ναούς που έχτιζαν. Οι ναοί τους είχαν το ιδιοσυγκρασιακό στρόγγυλο σχήμα που αναπαριστούσε τις καμπύλες της Μητέρας Γης, την μεγάλη κοιλιά της εγκύου. Δεν είναι τυχαίο βέβαια πως μετά τη διάλυση του Τάγματος οι στρόγγυλοι ναοί απαγορεύτηκαν με επίσημη ανακοίνωση του Βατικανού. Πολλοί από αυτούς τους ναούς είναι αφιερωμένοι στον Ιωάννη τον Βαπτιστή και τη Μαρία τη Μαγδαληνή έχοντας τοποθετήσει στο ιερό τους αγάλματα Μαύρων Παρθένων. Έχουμε, λοιπόν, εδώ μία εμφανή σύνδεση των Μαύρων Παρθένων που έκαναν την εμφάνισή τους στη Μεσαιωνική Ευρώπη με τη Μαρία Μαγδαληνή. Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι οι ναοί ήταν χτισμένοι με τον γεωμετρικό τρόπο που είχαν διδαχθεί οι Ναΐτες από τους Σούφι και είχαν τοποθετηθεί στα εφτά τσάκρα της Ευρώπης (Ισπανία, Τουλούζη, Ορλεάνη, Σαρτρ, Παρίσι, Αμιένη και τελική τοποθεσία με εξέχουσα σημασία η Σκωτία, στο Rosslyn Chapel).
Αφήσαμε όμως ένα σημείο αμφιλεγόμενο πίσω μας, την ομολογία στην οποία ανάγκαζε η Ιερά Εξέταση τους Ναΐτες πριν τους παραδώσει στην πυρά. Αναφερθήκαμε σε ένα γενειοφόρο κεφάλι, το οποίο πολλές φορές ταυτίζεται με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, προστάτη του Τάγματος. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες ερμηνείες που μπορούν να αιτιολογήσουν καλύτερα τη θανάτωση των Ιπποτών. Λέγεται, επίσης, ότι το κεφάλι αντιπροσώπευε ένα «Μπαφομέτ» που σύμφωνα με τον μελετητή Σόνφιλντ αναπαριστούσε τη θεά των Γνωστικών η οποία εξισωνόταν με τη Μαρία τη Μαγδαληνή. Είτε δεχτούμε την ερμηνεία για την ταύτιση του Μπαφομέτ με τη Μαγδαληνή είτε δεχτούμε την ερμηνεία για την ταύτιση με σατανικές δυνάμεις, τραγοπόδαρους κτ.λ., πρόκειται για ομολογία σε διαφορετική πίστη από αυτή που πρέσβευε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και η θανατική καταδίκη μπορούσε να αιτιολογηθεί απόλυτα.

Κλείνοντας αυτήν την παρένθεση, ας συνεχίσουμε με τα υπόλοιπα στοιχεία που συνθέτουν τη λατρεία των Ιπποτών προς τη Μαγδαληνή. Μιλήσαμε ήδη για τους στρόγγυλους ναούς. Ένα στοιχείο που κοσμούσε τα παράθυρα αυτών των γοτθικών ναών είναι το ρόδο. Υπάρχουν υπέρμαχοι της άποψης ότι το ρόδο αντιπροσώπευε την Παναγία, την Μαρία Μητέρα του Ιησού. Ωστόσο, στη συνείδηση των περισσοτέρων, η Παναγία σχετίζεται με τον πασχαλιάτικο κρίνο. Ο κρίνος είναι το σύμβολο της αγνότητας, ένα σύμβολο που ταιριάζει απόλυτα στην Παναγία. Το ρόδο ήταν κατεξοχήν συνδεδεμένο με ένα πιο ερωτικό στοιχείο, «rose», ο αναγραμματισμός του οποίου είναι eros, το όνομα του αρχαίου Έλληνα θεού, του Έρωτα. Οι Ναΐτες έτρεφαν έναν πλατωνικό, αγνό έρωτα για το Ιερό Θηλυκό που είχε τη δύναμη να χαρίσει τη ζωή. Η αφοσίωση των Ναϊτών στη Μαγδαληνή ήταν τόσο δυνατή που γίνεται εμφανής στον όρκο που έδιναν. Μέρος αυτού αναφέρει: «Προσεύχομαι στον Θεό να συγχωρέσει τις αμαρτίες σας όπως συγχώρησε και της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής και του ληστή που σταυρώθηκε» (σύμφωνα με έρευνα της Lynn Picknett). Διαβάζοντας περισσότερα για τους δεσμούς των Ναϊτών και της Μαρίας της Μαγδαληνής μαθαίνουμε πως μπορεί να μην την είχαν αναγνωρίσει όλοι οι ιππότες σαν «Γνωστική Απόστολο», αλλά σίγουρα την λάτρευαν και την τιμούσαν σαν την προστάτιδά τους, όπως είδαμε και παραπάνω. Στα χρόνια του Μεσαίωνα που ακολούθησαν οι Ναΐτες έκαναν αναφορές στην Μαρία τη Μαγδαληνή ως «Μητέρα Μαρία», αυτό φυσικά θα παρέπεμπε τους περισσότερους στην Θεοτόκο, όμως η αλήθεια είναι πως το έκαναν για να δώσουν έμφαση στην σημασία που είχε η Μαγδαληνή για εκείνους, ως θεμέλιο της κουλτούρας και της πίστης τους. Επίσης, δεν έδινε στοιχεία μιας διαφορετικής πίστης εκ της κρατούσας της εποχής. Στον Κανόνα των Ναϊτών το 1129 μ.Χ. διακρίνουμε μια φράση κλειδί η οποία λέει «Η Κυρά μας του Θεού», «Our lady of God» συγκεκριμένα, με την οποία φαίνεται η ισότητα που είχε η Μαγδαληνή σε σχέση με τον Ιησού, χρησιμοποιώντας την παλιά λέξη «Damedieu» που στα γαλλικά έχει την σημασία του θηλυκού της θεϊκής υπόστασης. Με αυτόν τον τρόπο οι ιερείς των Ναϊτών αναγνώριζαν επίσημα την Μαγδαληνή ως Γνωστική Απόστολο και υπηρετούσαν το Τάγμα υπό «την επίβλεψη της Κυράς μας του Θεού» θέτοντας όλο το Τάγμα στην υπηρεσία της.
Αναζητώντας κι άλλα σημάδια για τη λατρεία των Ιπποτών προς τη Μαγδαληνή, οδηγούμαστε σε ένα άλλο άγαλμα που έφτιαξαν οι Ναΐτες. Το άγαλμα της Ιωάννας της Λορένης έξω από τον Καθεδρικό Ναό του Νοτρ Νταμ. Το άγαλμα αυτό έχει δημιουργήθηκε από τους Ναΐτες τον 15ο αιώνα και έχει ένα χαρακτηριστικό σημάδι που το συνδέει με την Μαρία Μαγδαληνή, την Αγία Μαγδαληνή. Στην ζώνη του, λοιπόν, έχει ένα πουγκί που χρησιμοποιούνταν για χρήματα. Αυτός ο συμβολισμός παραπέμπει στην ζώνη της Μαγδαληνής με το χαρακτηριστικό πουγκί, σύμβολο της Αγίας με το οποίο γινόταν σαφής αναφορά στον ιδιαίτερο ρόλο που είχε η Μαγδαληνή στο έργο του Ιησού να προσφέρει χρηματική βοήθεια σε όλη την αποστολή Του και των μαθητών Του. Επιβεβαιώνοντας τον συμβολισμό αυτό, έξω από τον ίδιο Καθεδρικό Ναό υπάρχει ένα άγαλμα της Μαγδαληνής αυτή τη φορά με φωτοστέφανο στο κεφάλι να φοράει το χαρακτηριστικό πουγκί της στη ζώνη. Στο μουσείο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη υπάρχει ένας ακόμη πίνακας του 19ου
αιώνα που απεικονίζει την Ιωάννα της Λορένης με κόκκινο μανδύα και πουγκί στη ζώνη, δείγματα και τα δύο της Μαρίας Μαγδαληνής.
Πέρα από τις λέξεις και τα σύμβολα, υπάρχουν και οι αριθμοί που μαρτυρούν τα δικά τους μυστικά. Οι Ναΐτες είχαν μεγάλες αναφορές στον αριθμό επτά. Σημαδιακός αριθμός για τη Μαγδαληνή αφού ο Ιησούς της αφαίρεσε επτά δαιμόνια. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, δεν επρόκειτο για κάποιο είδος εξορκισμού, αλλά για τον εξαγνισμό των «επτά τσάκρα» και την αναγόρευση της Μαγδαληνής στην Πρώτη Αρχιερέα της Χριστιανοσύνης. Έτσι οι Ιππότες πιστοί στην προστάτιδά τους έπρεπε να προσεύχονται την έβδομη ώρα της ημέρας, να λένε εκατό «Πάτερ ημών» για επτά ημέρες στην μνήμη κάποιου Ναΐτη που έχασε τη ζωή του και να δωρίζουν σε απόρους για επτά ημέρες τροφή για την ψυχή τους. Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω η Μαρία Μαγδαληνή κατείχε σημαντική θέση στην καρδιά των Ναϊτών και της Χριστιανοσύνης γενικότερα. Αποδεικνύεται επίσης πως η Μαγδαληνή είχε πράγματι οριστεί ως η Απόστολος των Αποστόλων και λατρευόταν από τους Ιππότες του Ναού του Σολομώντα που την είχαν και έχουν προστάτιδά τους.
Ασφαλώς ένα τέτοιο θέμα δεν μπορεί να καλυφθεί πλήρως μέσα σε μερικές σελίδες και ήδη έχουμε ανοίξει κάποια ζητήματα που χρίζουν διευκρίνισης, όπως οι Μαύρες Παρθένοι που τοποθετούνταν στους στρόγγυλους ναούς των Ναϊτών προς τη Μαγδαληνή. Θα συνεχιστεί η ανάλυση, λοιπόν, με μια διαφορετική πτυχή σε κάθε άρθρο!