Σε μια πρόσφατη εξερεύνηση στην αρχαία Λιλαία, τα βήματα με οδήγησαν στις πηγές της Ελεούσας και τον πρωτοχριστιανικό ναό της Παναγίας Μαυρομαντήλας, ή αλλιώς, ναός της Θεοτόκου Ελεούσας. Ο Πολύδροσος, μπορεί να είναι ένα γραφικό χωριουδάκι κοντά στη Λιλαία, αλλά κρύβει τα δικά του μυστικά και μοναδική φυσική ομορφιά!
Στις πηγές της Ελεούσας
Ποιος μπορεί να αντισταθεί στη φυσική ομορφιά ενός μαγευτικού τοπίου; Άκουσα ότι υπάρχουν εκεί κοντά οι πηγές ενός ποταμού κι αμέσως το έκανα. Αυτό όμως που αντίκρυσα από κοντά, ξεπερνούσε και τη φαντασία μου. Ουσιαστικά, πρόκειται για τις πηγές του Βοιωτικού Κηφισού, που με τα αναβλύζοντα ύδατά τους, δημιουργούν αυτό το πανέμορφο τοπίο. Σύμφωνα με το μύθο, ο θεοποιημένος θεός Κηφισός τροφοδοτούσε με νερό τις δύο κόρες του. Η μία ήταν η Κασταλία των Δελφών και η άλλη η ναϊάδα νύμφη Λίλαια.
Μια όαση δροσιάς που ενδείκνυται για πεζοπορία, πικ νικ και περισυλλογή. Πιθανότατα, πηγαίνοντας εκεί, θα βρείτε μικρές ή μεγάλες παρέες που κάνουν τον περίπατό τους, οικογένειες με παιδιά για να παίξουν στη φύση ή ζευγάρια που κάνουν μία ρομαντική βόλτα. Θα καταλάβετε ότι φτάσατε στις πηγές από την απότομη πτώση της θερμοκρασίας, η οποία ειδικά το καλοκαίρι, είναι πολύ ευχάριστη.
Η αφθονία των νερών επιτρέπει στη φύση να είναι στα καλύτερά της όλο το χρόνο. Μεγάλα πλατάνια, θάμνοι, γρασίδι και άλλα δέντρα, δημιουργούν ένα ειδυλλιακό τοπίο. Τα διάσπαρτα τμήματα από τους λίθους του αρχαίου ναού, μαρτυρούν ότι ο τόπος αυτός έχει γνωρίσει μία ακμή στην ιστορία του, έχει υπάρξει σημαντικός και, σίγουρα, κρύβει πολλά μυστικά από ένα μακρινό παρελθόν.
Μερικά μόλις μέτρα πιο μακριά, βρίσκονται τα ερείπια του πρωτοχριστιανικού ναού της Θεοτόκου Ελεούσας. Στο βίντεο που ακολουθεί, κάνουμε μια σύντομη βόλτα στις πηγές και θα συνεχίσουμε με την επίσκεψή μας στο ναό!
Ο Πρωτοχριστιανικός ναός της Θεοτόκου Ελεούσας
Σχετικά με τη χρονολόγηση αυτού του ναού, υπάρχουν κάποιες ασάφειες. Έχω βρει αναφορές για οικοδόμηση τον 5ο αιώνα ενώ σε άλλες πηγές αναφέρεται ως Βυζαντινός του 7ου αιώνα. Αυτό που παρατηρεί κάποιος φτάνοντας στο ναό, είναι η χρήση δομικών υλικών που παραπέμπουν πιο πολύ σε αρχαιοελληνικό. Ήταν πολύ σύνηθες, εξάλλου, με την εξάπλωση της νέας θρησκείας του Χριστιανισμού, να γκρεμίζουν αρχαίους ναούς και να χτίζουν με τα υλικά τους χριστιανικούς, στην ίδια θέση.
Αναζητώντας, λοιπόν, πληροφορίες για το αν υπήρχε σε αυτό το σημείο κάτι άλλο, βρήκα πολλές αναφορές για την ύπαρξη αρχαίου Ιερού ή Ναού. Ο ιερός αυτός χώρος ήταν αφιερωμένος στον θεό Κηφισό. Ακούγεται πολύ λογικό γνωρίζοντας ότι ακριβώς δίπλα βρίσκονται οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού και ότι τα ποτάμια θεοποιούνταν στην αρχαιότητα.
Στο βίντεο που ακολουθεί θα κάνουμε μία σύντομη περιήγηση στο εσωτερικό του ναού και μπορείτε να παρατηρήσετε και μόνοι σας τα αρχαία λείψανα.
Η παράδοση που αιτιολογεί την ονομασία: Παναγία Μαυρομαντήλα
Ο ναός της Θεοτόκου Ελεούσας έχει και μία άλλη ονομασία: Παναγία Μαυρομαντήλα. Υπάρχει, λοιπόν, ένας τοπικός θρύλος που αιτιολογεί αυτήν την ονομασία.
Μια όμορφη κόρη, ονόματι Ελεούσα, τη διεκδικούσαν δύο παλικάρια. Επειδή στην περιοχή δεν υπήρχε νερό αλλά ούτε και ναός αφιερωμένος στην Παναγία, αποφάσισε να ζητήσει από τους νεαρούς αντίστοιχο “άθλο”. Όποιος εκπλήρωνε πρώτος τη δοκιμασία του, θα έπαιρνε το χέρι της κοπέλας ως ανταμοιβή. Από τον έναν, λοιπόν, ζήτησε να τρυπήσει το βράχο μέχρι να βρει άφθονο νερό. Από τον άλλον, να χτίσει ναό αφιερωμένο στην Παναγία. Οι δύο νέοι ολοκλήρωσαν το έργο τους ταυτόχρονα, οπότε έδωσαν μάχη για το ποιος θα επικρατήσει. Τελικά, σκοτώθηκαν και οι δύο. Έκτοτε, η πηγή ονομάζεται Αγία Ελεούσα και η εκκλησία Παναγία Μαυρομαντήλα, λόγω του πένθους της κοπέλας.
Σίγουρα και σε εσάς ακούγεται λίγο… απίθανο να μην υπήρχε νερό εκεί που βρίσκονταν οι πηγές του Κηφισού από την αρχαιότητα. Το πλαίσιο ενός θρύλου μπορεί να “δικαιολογήσει” πολλά παράδοξα! Σε κάθε περίπτωση, αξίζει αν βρεθείτε στην περιοχή να πάτε από τον Πολύδροσο είτε με τα πόδια είτε με αυτοκίνητο ως εκεί.