Σε μία από τις εξερευνήσεις μου στην Αρκαδία, ο δρόμος με οδήγησε σε ένα εξαιρετικό μνημείο, που όμοιό του δεν έχω ξαναδεί! Πρόκειται για ένα τεράστιο μαρμάρινο βιβλίο, το οποίο στις ανοιχτές σελίδες του γράφει τα ονόματα των Ζυγοβιστινών που αποτέλεσαν το Σώμα των Αθανάτων του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Σμιλεμένο σε λευκό μάρμαρο Θάσου, έχει ύψος 4 μέτρα, πλάτος 3,60 μ., πάχος 0,70 μ. και βάρος 25 τόνους.Το μικρό χωριό Ζυγοβίστι, με το θαυμαστό αυτό έργο τέχνης, βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από τη Δημητσάνα, ωστόσο λίγοι το επισκέπτονται.
Το Σώμα των Αθανάτων στις σελίδες του μεγαλύτερου μαρμάρινου βιβλίου
Η αλήθεια είναι ότι κι εγώ δεν γνώριζα τίποτα για την ύπαρξη αυτού του εκπληκτικού μνημείου, μέχρι που έπιασα κουβέντα με τους ντόπιους, αναζητώντας τα λιγότερο γνωστά μέρη που αξίζει να επισκεφθώ στην περιοχή. Έτσι, λοιπόν, μου πρότειναν να έρθω σε αυτό το χωριό για να δω το εκπληκτικό αυτό βιβλίο. Όπως χαρακτηριστικά είπαν με υπερηφάνεια: “μοναδικό στο είδος του, αξίζει να το δεις!”, και είχαν απόλυτο δίκιο. Τοποθετημένο στην είσοδο του χωριού, με υπέροχη θέα στα βουνά της Αρκαδίας, μένει εκεί για να θυμίζει ένα κομμάτι της Ιστορίας μας.
Ένας κάτοικος της Δημητσάνας, με πληροφόρησε ότι το μνημείο αυτό έχει ενταχθεί στο βιβλίο Guinness, ως το μεγαλύτερο μαρμάρινο βιβλίο. Ωστόσο, αναζητώντας την επιβεβαίωση αυτή στην επίσημη ιστοσελίδα των Παγκοσμίων Ρεκόρ Guinness, δεν κατάφερα να την βρω. Αφήνω το έναυσμα για περαιτέρω έρευνα και αν κάποιος από τους αναγνώστες ανακαλύψει κάτι περισσότερο, θα χαρώ να επικοινωνήσει μαζί μου και να ενημερώσουμε το άρθρο.
Συνήθως, θαυμάζουμε ένα μνημείο χωρίς να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στον δημιουργό του. Μάλιστα, πολλές φορές δεν αναζητούμε καν αυτήν την πληροφορία. Ελπίζω μαθαίνοντας περισσότερα για την ιστορία των μνημείων και των καλλιτεχνών, στο βαθμό που μπορώ μέσα από αυτή τη σελίδα, να σας κεντρίσω το ενδιαφέρον και να αρχίσετε να ψάχνετε κι εσείς τις μικρές ιστορίες πίσω από τις μεγάλες επιγραφές, που ομολογούν την ανθρώπινη διάσταση στην Τέχνη.
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά την εξαίρετη ερευνήτρια και συγγραφέα Ντορέτα Πέππα για τις πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη ζωή και το έργο του καλλιτέχνη. Ως φίλη του αείμνηστου Νίκου Αρμακόλλα, μοιράζεται μαζί μας στιγμιότυπα του βίου του, που μαρτυρούν το ήθος και την ποιότητα του καλλιτέχνη, καθώς και την εκπληκτική φαντασία και δημιουργικότητα που τον διέκριναν.
Ποιος ήταν ο Νίκος Αρμακόλλας;
Στο διαδίκτυο δεν θα βρείτε πολλές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Νίκου Αρμακόλλα. Ίσως το έχετε παρατηρήσει κι εσείς, ειδικότερα στις μέρες μας, όποιος παράγει ένα ουσιαστικό έργο αλλά δεν αποτελεί μέρος συγκεκριμένων “κύκλων”, δεν χαίρει ιδιαίτερης αναγνώρισης. Ωστόσο, όπως είχε πει ο συγγραφέας και φιλόσοφος Thomas Carlyle: “Υπάρχουν πραγματικά ηθικοί άνθρωποι που ζουν σε πλήρη αρμονία με την καθολική ηθική τάξη, αδιαφορώντας αν ο κόσμος τους αγνοεί και αν οι άνθρωποι δεν τους πρόσεξαν“. Έτσι, θα σταθούμε σε άγνωστες πτυχές του βίου του Νίκου Αρμακόλλα, σε στιγμιότυπα που μόνο όσοι τον γνώριζαν καλά θα μπορούσαν να μας αποκαλύψουν.
Θα ξεκινήσω να σας μιλάω γι’ αυτόν πιάνοντας το νήμα της ιστορίας από το υπέροχο μνημείο των Αθανάτων, το οποίο αποτέλεσε και το έναυσμα αυτού του άρθρου. Την ανέγερση αυτού του μνημείου, τη ζήτησε και τη χρηματοδότησε ο κ. Σάλλας, από το Διοικητικό Συμβούλιο της Alpha Bank. Ίσως ηχεί στα αφτιά μας ως μία μεγάλη ευκαιρία για οποιονδήποτε θα αναλάμβανε ένα τέτοιο έργο, ωστόσο η πραγματικότητα δεν είναι πάντα τόσο όμορφη και λαμπερή όσο τη φανταζόμαστε.
Η αριστερή σελίδα του μαρμάρινου βιβλίου.
Η αποπληρωμή του έργου στον καλλιτέχνη καθυστερούσε, τα χρήματα έφταναν στον ίδιο με το σταγονόμετρο. Αυτό, βέβαια, του προκάλεσε οικονομικές δυσκολίες καθώς τα έξοδα για το συγκεκριμένο μνημείο ήταν μεγάλα και είχε ήδη χρεωθεί. Παράλληλα, αυτή η κατάσταση του πρόσθεσε αγωνία και στενοχώρια που επιδείνωσαν την κατάσταση της υγείας του.
Ένα άλλο περιστατικό που σχετίζεται με αυτό το μνημείο, αφορά στην κυκλοφορία του σε τηλεκάρτα. Οι τηλεκάρτες, για όσους δεν τις πρόλαβαν ή δεν τις θυμούνται, είχαν πάνω τους φωτογραφίες από διάφορα μέρη, από αρχαιολογικούς χώρους, από οτιδήποτε θα μπορούσατε ενδεχομένως να δείτε και σε μία καρτ ποστάλ. Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έκαναν συλλογή από αυτές. Το μνημείο των Αθανάτων, λοιπόν, αποτυπώθηκε σε τηλεκάρτα χωρίς να αναγράφεται πουθενά το όνομα του καλλιτέχνη, χωρίς να του έχει ζητηθεί η άδεια και ασφαλώς, χωρίς κανένα οικονομικό αντίκρυσμα.
Ο Νίκος Αρμακόλλας ήταν ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης, με φαντασία και βαθιά γνώση της κατεργασίας του μαρμάρου. Το εργαστήριό του βρισκόταν στο Κορωπί. Θα αναφέρω ένα από τα εντυπωσιακά έργα του, όπως μου το περιέγραψε η Ντορέτα Πέππα, για να σας μεταφέρω έστω και σε μικρό βαθμό μια εικόνα από το ταλέντο και τη δημιουργικότητά του.
Φανταστείτε, λοιπόν, δυο χέρια από μάρμαρο να κρατούν μία σφαίρα. Αυτή η σφαίρα, από τη μία πλευρά έμοιαζε με την υδρόγειο κι από την άλλη, με εγκέφαλο. Επίσης, τα χέρια που την κρατούσαν, από τη μία πλευρά ήταν χέρια κανονικά και από την άλλη γίνονταν φτερά πουλιού, έτοιμα να πετάξουν.
Ως πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό, είχε μία εκπληκτική ιδέα την οποία και μοιράστηκε με το Δήμο Αχαρνών πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, το 2004. Πρότεινε τη δημιουργία ενός 12μετρου μαρμάρινου αγάλματος της θεάς Αθηνάς Προμάχου, το οποίο θα ήταν ακριβές αντίγραφο του αρχαίου. Μάλιστα, είχε προτείνει η περικεφαλαία της θεάς, η ασπίδα και το δόρυ, να είναι ντυμένα με φύλλα χρυσού. Όπως καταλαβαίνετε, πρόκειται για ένα πανέμορφο έργο τέχνης που θα έμενε διαχρονικό στην πόλη μας. Τελικά, ο Δήμος Αχαρνών ενδιαφέρθηκε αλλά η Επιτροπή της Ολυμπιάδας δεν ενέκρινε το έργο.
Μια άλλη σπουδαία πρόταση που είχε κάνει στους αρμόδιους φορείς, ήταν να αναλάβει τον καθαρισμό των εκτεθειμένων μαρμάρινων μνημείων. Να φροντίσει να καθαριστούν από τους ρύπους και από οτιδήποτε άλλο τα έφθειρε. Ο Ν. Αρμακόλλας είχε έναν ιδιαίτερο τρόπο να καθαρίζει το μάρμαρο, μόνο με νερό. Δεν ξέρουμε πώς ακριβώς το έκανε χωρίς άλλα μέσα, αλλά το αποτέλεσμα ήταν πάντα εξαιρετικό. Ωστόσο, δεν εγκρίθηκε ούτε αυτή η εργασία.
Ο Νίκος Αρμακόλλας δέχτηκε πολλές απογοητεύσεις οι οποίες συνέβαλαν στην επιδείνωση της υγείας του. Τα προβλήματα που αντιμετώπιζε με την καρδιά του, το “bypass” στο οποίο υπεβλήθη αλλά και οι δυσκολίες και οι στενοχώριες που βίωνε, τον επιβάρυναν. Ο καρδιολόγος του είχε συστήσει να μην δουλέψει ξανά ως μαρμαρογλύπτης αλλά για τον ίδιο, αυτό ήταν το μεράκι του και δεν ήθελε να το αφήσει.
Η δεξιά σελίδα του μαρμάρινου βιβλίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δουλειά του μαρμαρογλύπτη δεν είναι καθόλου εύκολη. Αντιθέτως, είναι πολύ σκληρή και προκαλεί μεγάλη καταπόνηση. Αυτοί οι άνθρωποι εισπνέουν τη μαρμαρόσκονη καθημερινά. Επίσης, απαιτείται τακτικά το κουβάλημα και η μετακίνηση μεγάλων κομματιών μαρμάρου τα οποία ζυγίζουν πάρα πολλά κιλά. Όλα αυτά συν τω χρόνω, φθείρουν πολύ έναν οργανισμό. Εμείς βλέπουμε ένα όμορφο αποτέλεσμα και το θαυμάζουμε. Ωστόσο, δεν έχουμε ιδέα πόση δυσκολία έχει για να φτιαχτεί αυτό.
Ο Νίκος Αρμακόλλας ήταν ένας πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος. Με καταγωγή από την Τήνο, συνέχισε την παράδοση του τόπου του στη μαρμαρογλυπτική. Περιγράφεται ως ένας αγαθός γίγαντας, μεγαλόσωμος, ξανθός και με όμορφη ψυχή. Η δουλειά αυτή, όπως αναφέραμε ήδη, είναι πολύ σκληρή και απαιτεί μεγάλη σωματική δύναμη σε κάποια στάδια. Συνεπώς δεν θα μπορούσε κάποιος μικροκαμωμένος να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα. Ήταν ένας δημιουργικός άνθρωπος, που αγαπούσε τόσο την εργασία του, ώστε δούλευε μέχρι το τέλος, παρά τις απαγορεύσεις του γιατρού του.
Δυστυχώς, πικράθηκε πολλές φορές από την απόρριψη που δέχτηκε σε τόσα έργα που πρότεινε. Σε αυτό προστέθηκε η επιβάρυνση από τη φύση της δουλειάς του αλλά και από τα προβλήματα που αντιμετώπιζε με την καρδιά του. Όλα αυτά τον οδήγησαν στο τέλος του. Όσοι τον γνώριζαν, θυμούνται έναν εξαιρετικό καλλιτέχνη και έναν υπέροχο Άνθρωπο.
Το βέβαιο είναι, πως τα έργα του θα συνεχίσουν να κρατούν τη μνήμη του ζωντανή, θα συνεχίσουν να μας συγκινούν και να μας εμπνέουν. Ακόμα ψιθυρίζουν στα αφτιά μας αποσπάσματα από την Ιστορία μας και φέρνουν τα αρχέτυπα των ελληνικών μύθων και μορφών ξανά στο νου μας.