Το Ιππικό Τάγμα του Πανάγιου Τάφου, τοποθετείται χρονικά στην Α’ Σταυροφορία, όταν ο Godfrey de Bouillon απελευθέρωσε την Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, αυτή η χρονολόγηση της ίδρυσής του, προκύπτει από την παράδοση του Τάγματος και δεν είναι απόλυτα επιβεβαιωμένη ιστορικά. Στο πλαίσιο των επιχειρήσεών του για την οργάνωση των θρησκευτικών, στρατιωτικών και δημόσιων φορέων των εδαφών που απελευθερώθηκαν πρόσφατα από το μουσουλμανικό έλεγχο, ο Godfrey de Bouillon ίδρυσε το Τάγμα των Κανόνων του Πανάγιου Τάφου.
Σύμφωνα με μαρτυρίες για τις Σταυροφορίες, το 1103 ο πρώτος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ, ο Βαλδουίνος Α’, ανέλαβε την ηγεσία αυτού του τάγματος και διατήρησε το δικαίωμα για τον εαυτό του και τους διαδόχους του (ως πράκτορες του Πατριάρχη Ιεροσολύμων) να ορίζουν Ιππότες σε αυτό, εάν ο Πατριάρχης απουσιάζει ή δεν μπορεί να το πράξει. Τα μέλη του Τάγματος περιελάμβαναν ένοπλους ιππότες που επιλέχθηκαν από τα στρατεύματα των σταυροφόρων για την ανδρεία και την αφοσίωσή τους. Ορκίστηκαν να υπακούσουν στον Αυγουστιανό Κανόνα της φτώχειας και της υπακοής και ανέλαβαν να υπερασπιστούν τον Πανάγιο Τάφο και τους Αγίους Τόπους, υπό τις διαταγές του Βασιλιά της Ιερουσαλήμ.
Πολύ σύντομα, μετά την Α’ Σταυροφορία, τα στρατεύματα άρχισαν να επιστρέφουν στις πατρίδες τους. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία Κοινών σε όλη την Ευρώπη, τα οποία αποτελούσαν μέρος του Τάγματος. Το Τάγμα άρχισε για πρώτη φορά να αποτυγχάνει ως ένα συνεκτικό στρατιωτικό σώμα ιπποτών μετά την ανάκτηση της στην Ιερουσαλήμ από τον Σαλαντίν, το 1182. Έπαψε εντελώς να υπάρχει σε αυτή τη μορφή μετά την ήττα της Άκρας, το 1291.
Το τέλος του Χριστιανικού Βασιλείου της Ιερουσαλήμ άφησε το Τάγμα ακέφαλο, αν και συνέχισε να επιβιώνει μέσα από τα ευρωπαϊκά Κοινά που είχαν δημιουργηθεί, χάρη στην προστασία ηγεμόνων, πριγκίπων, επισκόπων και της Αγίας Έδρας. Τα Κοινά κράτησαν ζωντανά τα ιδανικά των Ιπποτών των Σταυροφοριών, τα οποία ήταν:
- διάδοση της πίστης,
- υπεράσπιση των αδυνάτων,
- φιλανθρωπία προς τους άλλους ανθρώπους.
Με εξαίρεση τα γεγονότα στην Ισπανία, μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις οι Ιππότες του Πανάγιου Τάφου συμμετείχαν ξανά σε στρατιωτική δράση για την υπεράσπιση του Χριστιανισμού.
Τον 14ο αιώνα, η Αγία Έδρα κατέβαλε μια εξαιρετικά υψηλή αμοιβή στον Αιγύπτιο Σουλτάνο, ώστε να παραχωρήσει το δικαίωμα προστασίας των Χριστιανικών Ιερών στους Μικρούς Φραγκισκανούς μοναχούς. Σε όλη την περίοδο της καταστολής του Λατινικού Πατριαρχείου, το δικαίωμα δημιουργίας νέων Ιπποτών ήταν προνόμιο του εκπροσώπου της ανώτατης καθολικής αρχής στους Αγίους Τόπους: του Custos. Ο Custos των Αγίων Τόπων ήταν υπεύθυνος για το διορισμό των Ιπποτών του Παναγίου Τάφου από το 1486 έως το 1847. Η τελετή λάμβανε χώρα κατά τη διάρκεια της νύχτας στον Γολγοθά, μυστικά.
Το 1847 το Πατριαρχείο αποκαταστάθηκε και ο Πάπας Πίος Θ’ εκσυγχρόνισε το Τάγμα, εκδίδοντας νέο Σύνταγμα που το έθεσε υπό την άμεση προστασία της Αγίας Έδρας και ανέθεσε την κυβέρνησή του στον Λατίνο Πατριάρχη. Επίσης, καθορίστηκε ο θεμελιώδης ρόλος του Τάγματος: η υποστήριξη των έργων του Λατινικού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Παράλληλα, διατηρήθηκε το πνευματικό καθήκον της διάδοσης της Πίστεως.
Το 1868, ο Πίος Θ’ εξέδωσε Αποστολικές επιστολές με τις οποίες ανήγγειλε την αποκατάσταση του Τάγματος. Τότε ήταν που η αρχιερατική αντιπροσωπεία μεταφέρθηκε στον Πατριάρχη. Το Τάγμα των Ιπποτών άνοιξε με τον διορισμό των Dames του Παναγίου Τάφου χάρη στον Λέοντα XIII, το 1888. Επιπλέον, το 1907 ο Πίος X αποφάσισε ότι ο τίτλος του Μεγάλου Μαγίστρου του Τάγματος θα αποδίδεται μόνο στον ίδιο τον Πάπα.
Το 1949, ο Πίος XII διέταξε ότι ο Μέγας Διδάσκαλος του Τάγματος έπρεπε να είναι Καρδινάλιος της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας και ανέθεσε τη θέση του Μεγάλου Προέδρου στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Το 1962 ο Πάπας Ιωάννης XXIII και το 1967 ο Πάπας Παύλος VI αναδιοργάνωσαν και αναζωογόνησαν το Τάγμα προσθέτοντας πιο συγκεκριμένους κανονισμούς στο Σύνταγμα με σκοπό να καταστήσουν τις δραστηριότητες του Τάγματος πιο συντονισμένες και πιο αποτελεσματικές.
Τον Φεβρουάριο του 1996, ο Ανώτατος Ποντίφικας Ιωάννης Παύλος Β’ ενίσχυσε το καθεστώς του Τάγματος. Σήμερα, είναι ένας Δημόσιος Σύλλογος πιστών με νομική κανονική και δημόσια προσωπικότητα, που συγκροτείται από την Αγία Έδρα βάσει του Κανονικού Νόμου 312, παράγραφος 1:1. Πέρα από την ιστορική του σημασία και την πολυδιάστατη πρόοδό του σε περασμένες εποχές, οι πολύτιμες και ενδιαφέρουσες πτυχές του Τάγματος σήμερα βρίσκονται στον ρόλο που του ανατίθεται, τον οποίο επιδιώκει στη σφαίρα της Καθολικής Εκκλησίας και μέσω της διοικητικής δομής και της τοπικής του οργάνωσης σε διάφορες κοινότητες.
Ιππικό Τάγμα του Πανάγιου Τάφου: στόχοι και δράσεις
Το Ιππικό Τάγμα του Πανάγιου Τάφου είχε και έχει μέχρι σήμερα, συγκεκριμένους στόχους:
- Η ενίσχυση των μελών του στην πρακτική της χριστιανικής ζωής, με απόλυτη πίστη στον Ανώτατο Ποντίφικα και σύμφωνα με τις διδασκαλίες της Εκκλησίας, τηρώντας ως θεμέλιο τις αρχές της φιλανθρωπίας που καθιστούν το Τάγμα θεμελιώδες μέσο βοήθειας προς τους Αγίους Τόπους.
- Στήριξη και βοήθεια των φιλανθρωπικών, πολιτιστικών και κοινωνικών έργων και ιδρυμάτων της Καθολικής Εκκλησίας στους Αγίους Τόπους, ιδιαίτερα εκείνων του Λατινικού Πατριαρχείου της Ιερουσαλήμ. με τα οποία το Τάγμα διατηρεί παραδοσιακούς δεσμούς.
- Η διατήρηση και η διάδοση της Πίστης σε εκείνες τις χώρες και η προώθηση του ενδιαφέροντος για αυτό το έργο όχι μόνο μεταξύ των Καθολικών που είναι διάσπαρτοι σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι είναι ενωμένοι στη φιλανθρωπία με το σύμβολο του Τάγματος, αλλά και μεταξύ όλων των άλλων Χριστιανών.
- Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της Καθολικής Εκκλησίας στους Αγίους Τόπους.
Το Ιππικό Τάγμα του Πανάγιου Τάφου της Ιερουσαλήμ είναι το μόνο λαϊκό ίδρυμα του Κράτους του Βατικανού επιφορτισμένο με την κάλυψη των αναγκών του Λατινικού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και όλων των δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών για την υποστήριξη της Χριστιανικής παρουσίας στους Αγίους Τόπους. Οι συνεισφορές των μελών του αποτελούν την κύρια πηγή χρηματοδότησης των Πατριαρχικών ιδρυμάτων.
Οι πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο έχουν αντληθεί μέσα από την επίσημη σελίδα του Τάγματος και του Βατικανού.
Αν σας γοητεύει η ιστορία και οι θρύλοι του Μεσαίωνα και της Καθολικής Εκκλησίας, θα βρείτε ενδιαφέρον το άρθρο: ‘Οταν η “μετανοούσα Μαγδαληνή” έγινε μόδα στο Μεσαίωνα.
Πηγές εικόνων: thecatholictelegraph.com, eohsjwesternusa.org, todayscatholic.org