Category:

Εξ-ερευνήσεις

Μύλοι Σουλίου – μνημείο της φύσης και του πολιτισμού

by iopapami_admin

Το Σούλι είναι ευρέως γνωστό λόγω της συμβολής των Σουλιωτών στην ελληνική επανάσταση. Ένα από τα τρία απάτητα από τους Τούρκους μέρη, που γέννησε ήρωες και ηρωίδες, καθώς οι Σουλιώτισσες αγωνίζονταν με τον δικό τους τρόπο για τη λευτεριά, άλλοτε στα μετόπισθεν και άλλοτε στην πρώτη γραμμή αρπάζοντας τα όπλα. Οι περισσότεροι γνωρίζουν τους Μποτσαραίους, τους Τζαβελαίους, τον Σαμουήλ και τη θυσία των γυναικών στο Ζάλογγο. Ωστόσο, υπάρχουν και ιστορικές μάχες στις οποίες οι Σουλιώτισσες κατατρόπωσαν τον τουρκικό στρατό και πήραν αιχμαλώτους! Αυτά όμως θα τα δούμε σε άλλο άρθρο. Το άγριο, ορεινό τοπίο του Σουλίου με τα απόκρημνα βουνά και τις χαράδρες, έθρεψε τους σκληροτράχηλους ήρωες που αψήφησαν τον τουρκικό ζυγό και έδωσαν τη ζωή τους για να είναι ελεύθεροι. Μέχρι σήμερα, οι Σουλιώτες παραμένουν συνώνυμο της αδούλωτης ψυχής και σύμβολο ελευθερίας. Θα μπορούσα να συνεχίσω να πλάθω το εγκώμιό τους, καθώς αισθάνομαι ιδιαίτερα υπερήφανη που κατάγομαι από τα Σουλιωτοχώρια, ωστόσο, θα σας οδηγήσω σε έναν ιδιαίτερο προορισμό. Οι Μύλοι Σουλίου αποτελούν ένα ιστορικό αξιοθέατο μέσα στη φύση, που αξίζει να επισκεφθείτε!

Απαράμιλλη φυσική ομορφιά στην τοποθεσία όπου βρίσκονται οι Μύλοι Σουλίου.

Ο ποταμός Αχέροντας και ο Τσαγκαριώτικος χείμαρρος διατρέχουν τα βουνά του Σουλίου, δίνοντας τη μυθική ταυτότητα στον ιστορικό αυτό τόπο. Τα νερά τους έδιναν ζωή και έχουν συνδεθεί με πολλούς μύθους και παραδόσεις. Ενδεικτικά θα αναφέρω το πέρασμα στον Κάτω Κόσμο, στο βασίλειο του Άδη, μέσω του Αχέροντα και τον δράκο που φέρεται ότι σκότωσε ο Άγιος Δονάτος μετατρέποντας τα πικρά νερά του ποταμού σε γλυκά, δίνοντας στο χωριό Γλυκή το όνομά του. Ορμητικά και παγωμένα τα νερά τους, αξιοποιήθηκαν με διάφορους τρόπους μέσα στο πέρασμα του χρόνου.

Τα νερά που κατέφθαναν με ορμή στον μύλο, έχουν πια λιγοστέψει.

Στους πρόποδες της οροσειράς του Σουλίου, εκεί που ο Τσαγκαριώτικος τρέχει να ανταμώσει τον Αχέροντα, οι Σουλιώτες έφτιαξαν τους μύλους τους. Μύλοι υπήρχαν σε πολλά Σουλιωτοωχώρια. Στην τοποθεσία που έχει αυτήν την ονομασία υπήρχαν επτά μύλοι. Έξι στη μία όχθη και ένας στην απέναντι. Τα ορμητικά νερά έκαναν τις μυλόπετρες να γυρνούν και να αλέθουν το σιτάρι ώστε να παραχθεί το αλεύρι. Ύστερα, το φόρτωναν σε άλογα ή γαϊδούρια και το πουλούσαν στα γύρω χωριά, φτάνοντας μέχρι και στην Πάργα!

Περπατώντας για λίγα μέτρα μέσα στο ρέμα, θα φτάσετε στο καφενείο που λειτουργεί το καλοκαίρι.

Ο νερόμυλος που σώζεται μέχρι σήμερα είναι ιδιοκτησία του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Αγίου Δονάτου Σουλίου. Αν όχι όλοι – σχεδόν όλοι – οι μύλοι ανήκαν στην Εκκλησία. Τους παραχωρούσε στους κατοίκους της περιοχής για εκμετάλλευση έναντι αμοιβής, κάτι σαν το σημερινό ενοίκιο, μέσω μιας διαδικασίας που θυμίζει τον σημερινό πλειστηριασμό. Ο μύλος που βλέπετε στις φωτογραφίες αποτελεί διατηρητέο μνημείο από την Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας. Το καλοκαίρι ανοίγει το καφενείο που βρίσκεται λίγα μέτρα πιο κάτω στο ρέμα και προσφέρει ροφήματα και φαγητό. Τα πλατάνια προσφέρουν τον ίσκιο και τη δροσιά τους τους επισκέπτες, δημιουργώντας εδώ μια μικρή όαση.

Η κρύπτη όπου διέμεινε η Αγία Οικογένεια στο Παλιό Κάιρο

by iopapami_admin

Μετά τη διαταγή του Ηρώδη για τη σφαγή των νηπίων η Αγία Οικογένεια κατέφυγε στην Αίγυπτο, για να σωθεί το θείο βρέφος. Στη διαδρομή που ακολούθησαν μέχρι να φτάσουν στον σπηλαιώδη ναό όπου και διέμειναν για τρεις μήνες, οι Αιγύπτιοι έχουν στήσει ναούς και μνημεία προς τιμήν της Παναγίας. Το ταξίδι της Αγίας Οικογένειας φαίνεται στην ακόλουθη φωτογραφία.

Τα βήματα της Παναγίας, του Ιωσήφ και του μικρού Χριστού στην Αίγυπτο.

Φτάνοντας εδώ η Παναγία, ο Ιωσήφ και το θείο βρέφος, παρέμειναν κρυμμένοι για 3 μήνες σε έναν σπηλαιώδη χώρο που αργότερα μετατράπηκε σε ναό, ενώ κατά τους Αποστολικούς χρόνους χτίστηκε πάνω από αυτόν η μεγάλη εκκλησία των μαρτύρων Σέργιου και Βάκχου. Το σημείο αυτό επιλέχθηκε λόγω της φυσικής προστασίας που προσέφερε, μέσα στα κοιλώματα των βράχων και της ύπαρξης νερού. Το νερό αυτό ρέει ακόμα και σήμερα κάτω από την εκκλησία και μπορούν οι επισκέπτες να ανασύρουν το αγίασμα από το πηγάδι και να πιούν.

Παίρνοντας το αγίασμα από το πηγάδι στο εσωτερικό του ναού.

Η εκκλησία του Αγίου Σέργιου και Βάκχου

Αυτή η εκκλησία καλείται επίσης Εκκλησία του Αγίου Σέργιου και Βάκχου ή εκκλησία του Abu Serga. Οι Άγιοι Σέργιος και Βάκχος μαρτύρησαν επί αυτοκράτορα Μαξιμίνου. Ο Μαξιμίνος ανάγκασε όλους τους στρατιώτες του να αποκηρύξουν τον χριστιανισμό και να προσφέρουν δώρα και θυσίες σε αγάλματα θεών της παλιάς θρησκείας. Όσοι αρνήθηκαν διώχθηκαν και υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Δύο από αυτούς ήταν και ο Σέργιος και ο Βάκχος, πρώην στρατιώτες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Οι Αιγύπτιοι γνωρίζουν την ιστορία των δύο αυτών μαρτύρων αλλά λόγω της δυσκολίας να προφέρουν τα ονόματά τους, αναφέρονται σε αυτήν την εκκλησία ως σπηλαιώδη ναό ή εκκλησία του Abu Serga.

Το τέμπλο του ιερού, φτιαγμένο με ξύλο και ελεφαντόδοντο.

Αυτή η εκκλησία είναι μία από τις παλαιότερες, σημαντικότερες και ιερότερες εκκλησίες της Αιγύπτου. Βρίσκεται στο Παλιό Κάιρο και πιο συγκεκριμένα στο Χριστιανικό Κάιρο, διαχωρίζοντάς το από το Ισλαμικό Κάιρο που βρίσκεται πολύ κοντά και διαμορφώθηκε μετέπειτα.

Στο εσωτερικό της εκκλησίας του Αγίου Σέργιου και Βάκχου.

Χτισμένη τον 4ο αιώνα, η εκκλησία αυτή αποκαλείται και Μικρή Αγιά Σοφιά όχι μόνο για τις ομοιότητες που παρουσιάζει στην αρχιτεκτονική αλλά και για την πνευματική σπουδαιότητά της για την Αίγυπτο. Επίσης, έχουν βρεθεί πλάκες στο εσωτερικό του ναού με τα ονόματα του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας, συνδέοντας τους αυτοκράτορες με κάποιες εργασίες σε αυτόν τον ιερό χώρο. Στο εσωτερικό διακρίνουμε στοιχεία Βυζαντινής και Ρωμαϊκής τέχνης.

Στο βίντεο που ακολουθεί θα δούμε λεπτομέρειες από το τέμπλο και το ιερό.

Η κρύπτη όπου διέμεινε η Αγία Οικογένεια

Κατεβαίνοντας στην κρύπτη όπου διέμεινε η Αγία Οικογένεια βλέπουμε στα αριστερά μια εσοχή στον τοίχο. Στο σημείο αυτό πιστεύεται ότι κοιμόταν το θείο βρέφος. Σε αυτό το μέρος παρέμειναν για περισσότερο χρονικό διάστημα κατά την παραμονή τους στην Αίγυπτο, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη στάση πραγματοποίησαν. Φεύγοντας από εδώ, συνέχισαν το ταξίδι τους προς τον Νότο. Στο βίντεο που ακολουθεί θα δείτε πώς ήταν ακριβώς αυτός ο χώρος.

Η κρύπτη της Αγίας Οικογένειας μετατράπηκε σύντομα σε ναό που μοιάζει αρχιτεκτονικά με βασιλική. Ωστόσο, οι Αιγύπτιοι καλούν αυτή τη διαρρύθμιση “σπιτική βασιλική” και είναι ο πρώτος τύπος χριστιανικών εκκλησιών που κατασκευάστηκε στην Αίγυπτο.

Ανεβαίνοντας τα σκαλιά στο επόμενο επίπεδο, βρισκόμαστε στον χώρο με το πηγάδι και διάφορες απεικονίσεις της Παναγίας. Το εκπληκτικό είναι ότι κάθε εικόνα μας δείχνει την Παναγία με διαφορετικό χρώμα δέρματος, από πολύ λευκό μέχρι πολύ σκούρο. Αυτό συμβολίζει τον πανανθρώπινο χαρακτήρα της αγίας αυτής μορφής, ότι δεν υπάρχουν διακρίσεις φυλετικές ή οποιουδήποτε άλλου είδους. Η Παναγία βρίσκεται στο πλευρό όλων των ανθρώπων.

Σας αφήνω με μία γενική εικόνα από το εσωτερικό του ναού και αν θέλετε να δείτε περισσότερα άρθρα από τις εξερευνήσεις μου στην Αίγυπτο, μεταβείτε ΕΔΩ.

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Ο Φαβιέρος και το πρώτο τακτικό σώμα στρατού στην Ελλάδα

by iopapami_admin

Ο φιλέλληνας Κάρολος Νικόλαος Φαβιέρος (1782 – 1855)

Ο Φαβιέρος και το πρώτο τακτικό σώμα στρατού στην Ελλάδα

Ο Φαβιέρος ήταν Γάλλος φιλέλληνας που συνεισέφερε στην ελληνική επανάσταση και μάλιστα, δημιούργησε το πρώτο τακτικό σώμα στρατού στην Ελλάδα! Αξίζει να μάθουμε λίγα περισσότερα πράγματα για τη ζωή και το έργο του και να εξερευνήσουμε το κάστρο του, το οποίο βρίσκεται κοντά στα Μέθανα.

Ποιος ήταν ο Φαβιέρος;

Ο Charles Nicolas Fabvier (εξελ.: Κάρολος Νικόλαος Φαβιέρος) (1782 -1855) ήταν Γάλλος στρατιωτικός, πολιτικός και διπλωμάτης. Γεννληθηκε στην πόλη Ποντ-α-Μουσόν της βορειοανατολικής Γαλλίας και αργότερα φοίτησε στην Πολυτεχνική Σχολή του Παρισιού. Κατετάγη στον γαλλικό στρατό το 1804 και έκτοτε ξεκίνησαν οι σημαντικότερες περιπέτειές του. Για να υπερασπιστεί τα γαλλικά συμφέροντα έφτασε μέχρι την Κωνσταντινούπολη και την Περσία. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του για τους Ναπολεόντιους πολέμους, ο Ναπολέων τον προήγαγε σε συνταγματάρχη. Επί προσθέτως, τον τίμησε για τη συνεισφορά του με τον τίτλο του βαρόνου.

Η γαλανόλευκη κυματίζει στο κάστρο του Φαβιέρου.

Στην επαναστατημένη έφθασε το 1823 με το ψευδώνυμο Μπορέλ, έχοντας αποστρατευτεί από τον γαλλικό στρατό ήδη από το 1818. Στόχος της άφιξής του ήταν να δημιουργήσει μια γεωργική και βιομηχανική αποικία, στην οποία θα εγκαθίσταντο εξόριστοι Γάλλοι και Ιταλοί βοναπαρτιστές. Στην αρχή, η ελληνική κυβέρνηση του παραχώρησε γη έναντι αμοιβής, ωστόσο, η δυσμενής εξέλιξη της επανάστασης δεν επέτρεψε την υλοποίηση του σχεδίου του οδηγώντας στη φυγή του από τη χώρα.

Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1825 και ανέλαβε τη διοίκηση και την εκπαίδευση του τακτικού ελληνικού στρατού. Έλαβε μέρος ως επικεφαλής σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως στην πολιορκία της Ακρόπολης και στην απελευθέρωση της Χίου. Για την αποτυχία στη Χίο του αποδόθηκαν ευθύνες, παρά τις προηγούμενες πετυχημένες ενέργειές του. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το 1826 ο Φαβιέρος έκανε την πρώτη προσπάθεια ίδρυσης Ταχυδρομείου στον Πόρο, η οποία όμως δεν ευοδώθηκε.

Μέρος της οχύρωσης του κάστρου του Φαβιέρου στα Μέθανα.

Λίγο αφότου ο Ιωάννης Καποδίστριας ανέλαβε κυβερνήτης του ελληνικού κράτους, ήρθε σε ρήξη με τον Φαβιέρο, ο οποίος τελικά εγκατέλειψε οριστικά την Ελλάδα. Συνέχισε τον στρατιωτικό βίο επιστρέφοντας στην πατρίδα του, προσφέροντας τις υπηρεσίες του. Σε αναγνώριση της προσφοράς του στην Ελλάδα, η Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον ανακήρυξε επίτιμο Έλληνα πολίτη. Αργότερα, ο βασιλιάς Όθωνας του απένειμε τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Σωτήρος. Ο Φαβιέρος απεβίωσε στις 15 Σεπτεμβρίου του 1855 και ως ένδειξη τιμής, κηρύχτηκε τριήμερο πένθος στον ελληνικό στρατό.

Το κάστρο του Φαβιέρου στα Μέθανα

Πηγαίνοντας προς τα Μέθανα θα συναντήσετε ένα χωριό με το όνομα Τακτικούπολη. Η Τακτικούπολη Τροιζηνίας πήρε την ονομασία της από το γεγονός ότι εκεί γύρω οργανώθηκε το πρώτο τακτικό σώμα του ελληνικού στρατού. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο του Φαβιέρου, ο οποίος όπως είδαμε, είχε ήδη μεγάλη εμπειρία σε στρατιωτικές επιχειρήσεις όταν ήρθε στην Ελλάδα.

Το κάστρο αυτό θα σας τραβήξει την προσοχή από μακριά, καθώς σε ορισμένα σημεία τα τείχη του στέκονται σε ύψος 20 μέτρων! Υπάρχει επαρκής σήμανση για να ανεβείτε το μονοπάτι στο λόφο και να φτάσετε στο κάστρο από όπου θα απολαύσετε την εκπληκτική θέα.

Μία άποψη της θέας από το κάστρο.

Το κάστρο αυτό χτίστηκε υπό την καθοδήγηση του Φαβιέρου το 1826. Το σημείο που επιλέχθηκε αποτελεί μία καθαρά στρατηγική περιοχή καθώς εποπτεύει όλο τον κόλπο. Μάλιστα, τον 5ο αιώνα π.Χ. ο Αθηναίος στρατηγός Νικίας είχε κατασκευάσει οχυρό στο ίδιο σημείο, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η συνολική έκταση του κάστρου είναι περίπου 235 τ.μ..

Στη βορειοδυτική πλευρά του κάστρου υπάρχει ένα πλάτωμα, το οποίο πιθανολογείται ότι αποτελούσε μέρος της αρχαίας οχύρωσης. Ίσως μάλιστα εκεί να είχε στρατοπεδεύσει ο στρατός του Φαβιέρου, καθώς η οχύρωση προσέφερε κάποια ασφάλεια. Η νοτιοανατολική πλευρά του πλαισιώνεται από δύο κυλινδρικούς πύργους.

Αξίζει να επισκεφθείτε τη χερσόνησο των Μεθάνων, να περπατήσετε μέχρι το ηφαίστειο και ασφαλώς, να επισκεφθείτε το κάστρο του Φαβιέρου!

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Σακκάρα: στην Πυραμίδα του Unis με το βιβλίο των νεκρών

by iopapami_admin

Η νεκρόπολη της Σακκάρα είναι από τις πιο εντυπωσιακές νεκροπόλεις της Αιγύπτου. Είναι ιδιαίτερα γνωστή λόγω της πρώτης πυραμίδας της Αιγύπτου που χτίστηκε εκεί, της βαθμιδωτής πυραμίδας του Ζοζέρ. Σήμερα όμως, θα σας ξεναγήσω σε μία λιγότερο γνωστή αλλά ίσως ακόμα πιο εντυπωσιακή πυραμίδα, σε αυτήν του Unis, ή αλλιώς, Ουνάς. Το εκπληκτικό εδώ είναι ότι τα ιερογλυφικά στο εσωτερικό έχουν βρεθεί σε πάρα πολύ καλή κατάσταση, ενώ σε πολλά σημεία μπορούμε να δούμε καθαρά και το αρχικό χρώμα με το οποίο τα είχαν βάψει.

Απεικονίσεις στον νεκρικό θάλαμο, πίσω από τη σαρκοφάγο του βασιλιά, η οποία ήταν κατασκευασμένη από βασάλτη. Παρατηρούμε ότι σε κάποια σημεία τα χρώματα παραμένουν ζωντανά!

Ποιος ήταν ο Unis;

Ο Unis (Ουνάς) ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της 5ης δυναστείας (2.435 – 2306 π.Χ.) της Αρχαίας Αιγύπτου και ο πρώτος φαραώ που χάραξε ιερογλυφικά μέσα σε πυραμίδα της Σακκάρα, τα οποία σχετίζονταν με τη θρησκεία και τη μαγεία. Υπολογίζεται ότι βασίλευσε για 30-33 χρόνια. Είχε δύο συζύγους, τη βασίλισσα Nebet και τη βασίλισσα Khenut. Και οι δύο βασίλισσες θάφτηκαν σε μασταμπά έξω από το συγκρότημα του Unis, γεγονός ασυνήθιστο καθώς συνήθως οι βασίλισσες θάβονταν σε μικρότερες πυραμίδες, κοντά στον βασιλιά.

Παρά το γεγονός ότι η πυραμίδα του Ουνάς είναι η μικρότερη πυραμίδα βασιλιά στο Παλαιό Βασίλειο, είναι η πρώτη που περιέχει εγχάρακτες απεικονίσεις και ολόκληρα κείμενα. Στους εσωτερικούς τείχους διακρίνονται 128 ξόρκια, τα οποία όλα μαζί συντάσσουν το Κείμενο των Πυραμίδων. Κατά το Νέο Βασίλειο αυτό το κείμενο μετονομάστηκε σε Βιβλίο των Νεκρών, όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Τα ανάγλυφα και τα κείμενα στον ταφικό θάλαμο και στα άλλα δωμάτια είχαν σκοπό να βοηθήσουν τον αποθανόντα Φαραώ στη μετά θάνατον ζωή. Τα κείμενα διασώζουν πολλές αρχαϊκές λειτουργίες και αποτελούν πολύτιμη επιτομή των πρώιμων αιγυπτιακών δοξασιών.

Ιερογλυφικά στον νεκρικό θάλαμο του Unis.

Σε κάποιες απεικονίσεις στα τοιχώματα βλέπουμε τη μεταφορά τεράστιων όγκων γρανίτη από το Ασουάν για τον ναό του βασιλιά. Ο γρανίτης είναι ένα από τα πιο σκληρά, ανθεκτικά υλικά και χρησιμοποιούνταν κατά κόρον από τους βασιλιάδες για το χτίσιμο πυραμίδων και ναών. Βλέπουμε επίσης, την πρώτη σκηνή μάχης σε αιγυπτιακό ανάγλυφο καθώς και σκηνές πλοίων που μεταφέρουν ξένους λαούς. Αυτό πιθανότατα καταδεικνύει το εμπόριο που είχε αναπτυχθεί με τη Συρία κατά τη βασιλεία του Unis. Μία ακόμα σκηνή που μπορούμε να διακρίνουμε ξεκάθαρα, απεικονίζει έναν λιμό. Ίσως πρόκειται για κάποιον λιμό που σημειώθηκε στα χρόνια του βασιλιά ή σύμφωνα με ορισμένες απόψεις, δείχνει τη βοήθεια που προσέφερε ο βασιλιάς σε όσους λιμοκτονούσαν ή στις πεινασμένες φυλές της ερήμου.

Εισερχόμαστε στην Πυραμίδα του Unis

Ο ξεναγός μάς πήγε μέχρι την είσοδο της πυραμίδας, λέγοντας ότι οι ξεναγοί δεν επιτρέπεται να μπαίνουν στο εσωτερικό. Έτσι, μάς παρέδωσε σε έναν “φύλακα” ο οποίος μάς ξενάγησε στο εσωτερικό με το απαραίτητο φιλοδώρημα, φυσικά. Αυτό να το έχετε στα υπόψιν αν ταξιδέψετε στην Αίγυπτο. Πρέπει να έχετε πάνω σας μετρητά και να είστε έτοιμοι να δώσετε ένα μικρό φιλοδώρημα σε όποιον σας εξυπηρετήσει, ακόμα κι αν έχετε ήδη πληρώσει ένα ακριβό εισιτήριο! Θα κλείσω την παρένθεση και θα συνεχίσω με την είσοδό μας στο εσωτερικό του πανέμορφου αυτού χώρου.

Ξόρκια που βοηθούν τον Φαραώ στη μετά θάνατον ζωή και προστατεύουν την ψυχή του από τους κινδύνους που συναντάει.

Εισερχόμαστε από ένα πολύ μικρό άνοιγμα και πρέπει να διανύσουμε αρκετά μέτρα σκυφτοί μέχρι να φτάσουμε στον πρώτο θάλαμο. Αυτή ήταν μία γενική πρακτική στις πυραμίδες. Οι είσοδοι ήταν πάντα πολύ μικρές, ώστε να αποτρέπουν τους τυμβωρύχους και να δυσκολεύουν την έξοδο οποιουδήποτε δεν έπρεπε να βρίσκεται εκεί. Ένας ακόμη λόγος για να μπει κάποιος σκυφτός στον νεκρικό θάλαμο της πυραμίδας, ήταν η ταπεινότητα και ο σεβασμός προς τον νεκρό.

Εξωτερικά, η πυραμίδα είναι κατεστραμμένη αλλά το εσωτερικό της είναι άκρως εντυπωσιακό! Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που το εσωτερικό βρίσκεται σε τόσο καλή κατάσταση. Η πυραμίδα εξωτερικά φαινόταν σαν ένα μισοθαμμένο ερείπιο και πιθανότατα θεωρήθηκε ότι δεν ανήκε σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο για να αξίζει τον κόπο να την ξεθάψουν και να τη συλήσουν. Σύμφωνα με τα κείμενα των θαλάμων, αυτή η πυραμίδα ονομάστηκε αρχικά: “Όμορφα που είναι τα μέρη του Ούνας”.

Οι τοίχοι του νεκρικού θαλάμου είναι φτιαγμένοι από αλάβαστρο και πάνω σ’ αυτό έχουν χαραχτεί τα ξόρκια. Το αλάβαστρο είναι κατάλευκο και διάφανο για κάποια εκατοστά πάχους. Έτσι μπορεί κανείς να δει ένα πραγματικά εκπληκτικό θέαμα όταν το φως ενός φακού περνά πάνω από τα ιερογλυφικά. Δείτε το βίντεο που ακολουθεί μέχρι το τέλος και θα καταλάβετε τι εννοώ!

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Σακκάρα: Η Πυραμίδα του Ζοζέρ (Djoser)

by iopapami_admin

Όταν ακούμε για τη νεκρόπολη της Σακκάρα, η σκέψη μας δεν μπορεί να μην πάει στην αρχαιότερη πυραμίδα της Αιγύπτου, σε αυτή του Ζοζέρ (Djoser). Αν βρεθείτε στη Σακκάρα, θα μαγευτείτε πραγματικά βλέποντας τόσες πολλές πυραμίδες σε τόσα διαφορετικά μεγέθη. Ορισμένες από αυτές είναι επισκέψιμες ενώ οι περισσότερες, όχι. Δυστυχώς, το εσωτερικό της πυραμίδας του Ζοζέρ δεν είναι επισκέψιμο λόγω κινδύνου κατάρρευσης της κατασκευής. Πραγματοποιούνται συνεχώς εργασίες συντήρησης αλλά πιθανότατα δεν θα ανοίξει για το κοινό ούτε στο μέλλον.

Παρά το γεγονός ότι απογοητεύτηκα λιγάκι που δεν επιτρεπόταν να μπούμε στην πυραμίδα, αποζημιώθηκα από το εσωτερικό άλλων πυραμίδων της νεκρόπολης, οι οποίες όχι μόνο ήταν επισκέψιμες, αλλά ήταν γεμάτες με ιερογλυφικά, παραστάσεις, ακόμα και ψεύτικες εισόδους οι οποίες είχαν ως στόχο να ξεγελούν τους επίδοξους τυμβωρύχους. Όλα αυτά όμως, θα τα δούμε μαζί σε επόμενο άρθρο. Ας επιστρέψουμε στη βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ, η οποία στο εσωτερικό της δεν έχει καθόλου διακοσμητικά στοιχεία, ούτε ιερογλυφικά. Περιέχει τους ταφικούς θαλάμους της βασιλικής οικογένειας αλλά και μόνο να αναλογιστεί κανείς το μέγεθος αυτής της κατασκευής εκείνη την εποχή, αισθάνεται δέος.

Συνηθιζόταν δίπλα από τις πυραμίδες των βασιλιάδων να χτίζουν ναούς, όπου πραγματοποιούνταν οι απαραίτητες τελετουργίες. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν μπορούμε να πάρουμε μία εικόνα από τον αρχαίο ναό, σύμφωνα με τα ερείπια που σώζονται μέχρι σήμερα.

Για να πάμε από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου πιο κοντά το σύμπλεγμα των Πυραμίδων, περνάμε από αυτόν τον διάδρομο, οποίος αποτελούσε μέρος του αρχαίου ναού.

Λεπτομέρειες από τους επιβλητικούς κίονες που στήριζαν την οροφή του ναού.

Πώς και γιατί χτίστηκε η Πυραμίδα του Ζοζέρ

Ο Ζοζέρ ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Τρίτης Δυναστείας της Αιγύπτου. Η κατασκευή της πυραμίδας του χρονολογείται λοιπόν γύρω στο 2.700 π.Χ.. Ίσως αναρωτιέστε κι εσείς γιατί αποφάσισαν να χτίσουν πυραμίδες έτσι ξαφνικά. Η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό δεν συνέβη εν μία νυκτί. Αρχικά, πρέπει να θυμόμαστε ότι για τους αρχαίους Αιγυπτίους η διατήρηση του σώματος μετά τον θάνατο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μεταθανάτια ζωή. Πίστευαν ότι το σώμα πρέπει να διατηρείται ώστε η ψυχή να βρίσκει τον δρόμο της προς αυτό και να μη χαθεί. Ξεκίνησαν λοιπόν να θάβουν τους νεκρούς τους στην έρημο, όπου το περιβάλλον ήταν ιδιαίτερα ξηρό και ευνοούσε τη συντήρηση του νεκρού σώματος. Παρατήρησαν όμως ότι άγρια ζώα ξέθαβαν από την άμμο τους νεκρούς και αποφάσισαν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Έτσι, από απλούς επιδέσμους με τους οποίους τύλιγαν τον νεκρό πριν την ταφή, αποφάσισαν να φτιάξουν τις πρώτες ξύλινες σαρκοφάγους. Με τα χρόνια όμως, το ξύλο σάπιζε και έρχονταν αντιμέτωποι με την ίδια κατάσταση. Κάπως έτσι αποφάσισαν ότι πρέπει να χτίσουν κάτι στέρεο που θα προστάτευε τους νεκρούς τους.

Η αρχή έγινε με τον βασιλιά Ζοζέρ, για τον οποίο αρχικά χτίστηκε ένας μασταμπάς με μήκος πλευρών 63 μέτρα και ύψος περίπου 8,5. Στη συνέχεια έγινε μία προσθήκη τριών μέτρων σε κάθε πλευρά και άλλη μία προσθήκη εννέα μέτρων στην ανατολική πλευρά, συνδέοντας το κτίσμα με έντεκα στελέχη, τα οποία ανήκουν στην οικογένεια του Ζοζέρ. Αργότερα, ο μασταμπάς μεγεθύνθηκε με την προσθήκη τεσσάρων ακόμα μασταμπάδων, τοποθετημένων ο ένας επάνω στον άλλον. Έτσι έφτασε στη μορφή που βλέπουμε σήμερα, με 6 μασταμπάδες και ύψος 60 μέτρων. Η βάση της βαθμιδωτής πυραμίδας είναι 121 Χ 109 μέτρα.

Η έξοδος του διαδρόμου οδηγούσε κάπου εδώ, ενώ στα δεξιά μας βρίσκεται η Πυραμίδα του Ζοζέρ. Μπορείτε να διακρίνετε τις κόμπρες που έχουν τοποθετήσει στην κορυφή, οι οποίες θεωρούνταν ιερά ζώα.

Ο νεκρικός θάλαμος βρίσκεται κάτω από το κεντρικό στελεχος της πυραμίδας, σε βάθος 28 μέτρων. Υπάρχουν πολλά επίπεδα κάτω από την πυραμίδα, με βάθος που φτάνει τα 40 μέτρα. Εκεί βρέθηκαν πάνω από 30.000 βάζα φτιαγμένα από γρανίτη, αλάβαστρο και σχιστόλιθο. Στο βάθος της Πυραμίδας βρίσκονται επιγραφές του Βασιλιά Ζοζέρ για τη γιορτή του Heb-Sed, καθώς και μοναδικά πράσινα και μπλε κεραμεικά πλακάκια. Το μπλε θεωρούνταν το κατεξοχήν βασιλικό χρώμα.

Το έργο αυτό το επιμελήθηκε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Imhotep, ο οποίος κατείχε τίτλους όπως ο Σύμβουλος του Βασιλιάτης Κάτω Αιγύπου, “ο Πρώτος μετά τον Βασιλιά” της Άνω Αιγύπτου, Διοικητής του Μαγάλου Παλατιού, Κληρονομικός Πρίγικπας και Μεγάλος Οραμοτιστής της Ηλιούπολης, ένας τίτλος που συνδέεται με τη λατρεία του Ήλιου και την αστρονομία. Ο Imhotep θεοποιήθηκε στην Αρχαία Αίγυπτο και έγινε προστάτης των γραμάτων.

Η εντυπωσιακή Πυραμίδα του Ζοζέρ.

Ύστερα από αυτό το άλμα της αρχιτεκτονικής, οι βασιλιάδες ξεκίνησαν την κατασκευή των Πυραμίδων για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Πολλοί αξιωματούχοι επίσης έχτιζαν πυραμίδες. Ασφαλώς, το μέγεθος και η ομορφιά της κατασκευής αντικατόπτριζαν την οικονομική δύναμη και την κοινωνική θέση του ιδιοκτήτη. Η Αίγυπτος διαθέτει 138 πυραμίδες, αλλά δεν αποκλείεται να βρεθούν κάποτε κι άλλες, ύστερα από ανασκαφές στην έρημο. Άλλωστε πολλές βρέθηκαν καλυμμένες με άμμο.

Οι περισσότερες πυραμίδες έχουν υποστεί σοβαρές καταστροφές στο πέρασμα των χιλιετηρίδων και μεγάλο μέρος τους βρίσκεται κάτω από την άμμο, όπως αυτή.

Αν θέλετε να συνεχίσουμε την περιήγηση στη νεκρόπολη της Σακκάρα, ελάτε μαζί μου στην πυραμίδα του Unis, την πρώτη πυραμίδα στην οποία χαράχτηκαν ιερογλυφικά με ξόρκια και σκηνές από τη ζωή των Αιγυπτίων!

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Το μαντείο και το ιερό του Πτώου Απόλλωνος

by iopapami_admin

Ο νομός Βοιωτίας αποτελεί αγαπημένο προορισμό για τις εξερευνήσεις μου, καθώς κάθε φορά θα βρω και κάτι που δεν έχω ξαναδεί! Πολλοί αρχαιολογικοί χώροι, ακροπόλεις, ξεχασμένοι ναοί και μνημεία περιμένουν να τα επισκεφθούμε και να τα γνωρίσουμε. Έτσι, λοιπόν, ο σημερινός μας προορισμός είναι το μαντείο και το ιερό του Πτώου Απόλλωνος, στο Πτώον όρος.

Το Πτώον όρος βρίσκεται βόρεια των λιμών Υλίκη και Παραλίμνη, στη Βοιωτία. Κατά τον Παυσανία, η ονομασία προέρχεται από τον ήρωα Πτώο, γιο του βασιλιά του Ορχομενού Αθάμαντα και της Θεμιστούς. Μία εκδοχή της παράδοσης υποστηρίζει ότι αρχικά εκεί λατρευόταν ο ήρωας Πτώος, του οποίου η λατρεία παραμερίστηκε από τον Απόλλωνα. Οι κάτοικοι, μη λησμονώντας τον ήρωά τους, έδωσαν το προσωνύμιο Πτώος στον θεό Απόλλωνα.

Μόλις τη δείτε στα αριστερά σας, θα καταλάβετε ότι φτάσατε!

Για την επωνυμία του βοιωτικού όρους και την προσωνυμία του θεού (Πτώος Απόλλων) υπάρχουν κι άλλες εκδοχές. Σύμφωνα με έναν μύθο, ο Απόλλων απέκτησε με τη Ζευξίππη δύο γιους, τον Πτώο και τον Ακραιφέα. Ο πρώτος έδωσε το όνομά του στο όρος και ο δεύτερος στην πόλη του Ακραιφνίου, με την ομώνυμη ακρόπολη. Κατ’ άλλη εκδοχή, η Λητώ έφτασε σ’ αυτό το βουνό για να γεννήσει. Ξαφνικά, της παρουσιάστηκε ένας αγριόχοιρος και φοβήθηκε, δηλαδή, επτοήθη. Συνέχισε την αναζήτησή της στα βόρεια παράλια της λίμνης Κωπαϊδας και έφτασε στην Τεγύρα, όπου τελικά γέννησε τον επονομαζόμενο Τεγυραίο Απόλλωνα.

Το ιερό του Πτώου Απόλλωνος

Ο Παυσανίας στα Βοιωτικά αναφέρεται στο ιερό του θεού:

ἐντεῦθεν ἐς Ἀκραίφνιόν ἐστιν ὁδὸς τὰ πλείω πεδιάς. εἶναι δὲ ἐξ ἀρχῆς τε μοῖραν τῆς Θηβαί̈δος τὴν πόλιν φασὶ καὶ ὕστερον διαπεσόντας Θηβαίων ἐς αὐτὴν ἄνδρας εὕρισκον, ἡνίκα Ἀλέξανδρος ἐποίει τὰς Θήβας ἀναστάτους: ὑπὸ δὲ ἀσθενείας καὶ γήρως οὐδὲ ἐς τὴν Ἀττικὴν ἀποσωθῆναι δυνηθέντες ἐνταῦθα ᾤκησαν. κεῖται μὲν τὸ πόλισμα ἐν ὄρει τῷ Πτώῳ, θέας δὲ ἄξια ἐνταῦθα Διονύσου ναός ἐστι καὶ ἄγαλμα. προελθόντι δὲ ἀπὸ τῆς πόλεως ἐν δεξιᾷ πέντε καὶ δέκα σταδίους τοῦ Ἀπόλλωνός ἐστι τοῦ Πτώου τὸ ἱερόν.

Παυσανίας, Βοιωτικά (23.5)

Οι αρχαιολόγοι πιθανολογούν ότι κατά την αρχαϊκή εποχή, ο ναός αυτός ήταν ξύλινος, με επένδυση από πηλό στις εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα πλευρές, δηλαδή στη βόρεια, τη νότια και τη δυτική. Στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. οι τοίχοι του κτίστηκαν με πωρόλιθο, όπως και το δάπεδο. Ήταν δωρικού ρυθμού και περιβάλλονταν από κιονοστοιχίες σε όλες τις πλευρές. Ο ναός είχε γλυπτικό διάκοσμο στη ζωφόρο και τα αετώματα, ενώ διέθετε χρώμα στα γείσα και υδρορροή. Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι τα πώρινα θεμέλια και μικρό τμήμα από την εσωτερική πώρινη πλακόστρωση του ναού έφεραν στο φως οι ανασκαφές από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.

Σχετικά με τις διαστάσεις του ναού, οι απόψεις διίστανται. Ο ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδο εκτιμά τις διαστάσεις 24,72 Χ 11,65 μέτρα. Από την άλλη πλευρά, ο ιστορικός και αρχαιολόγος Maurice Holleaux υποστηρίζει πως ήταν 23,33 Χ 11,80 μέτρα. Μικρή η απόκλιση, θα μπει κανείς, ωστόσο οφείλω να αναφέρω αυτή τη διαφωνία για να είμαστε ακριβείς.

Το ιερό του Πτώου Απόλλωνος είχε πανελλήνια αίγλη, καθώς αφιέρωναν σ’ αυτόν αγάλματα ακόμη και Αθηναίοι πολιτικοί άνδρες. Ωστόσο, σημειώθηκε μία διακοπή της λειτουργίας του για 25 χρόνια περίπου, από το 335 έως το 310 π.Χ. και αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι Μακεδόνες μαζί με τη Θήβα κατέστρεψαν και τον ναό του Απόλλωνα. Ο ναός ανακαινίστηκε από τον Κάσσανδρο, όταν ξανάκτισε τις κατεστραμμένες Θήβες. Οι κούροι, οι τρίποδες και οι επιγραφές από λευκό και γαλάζιο μάρμαρο που βρήκαν οι Γάλλοι αρχαιολόγοι, εκτίθενται στα μουσεία των Θηβών και των Αθηνών.

Τμήμα κρήνης που βρίσκεται στην είσοδο του ναού.

Ο χώρος του ιερού ήταν ανεπτυγμένος σε τρία επίπεδα. Στα ανατολικά του υπήρχε ναός της Αθηνάς Προναίας, διαστάσεων 4,30 Χ 6,70 μέτρων, ως αντίγραφο υπό κλίματα εκείνου της Προναίας των Δελφών. Το ιερό και το μαντείο του Πτώου Απόλλωνος προστατευόταν με απόφαση της Δελφικής Αμφικτιονίας, όπως ακριβώς και το Δελφικό.

Το μαντείο του Πτώου Απόλλωνος

Μαζί με το ιερό του θεού, λειτουργούσε και μαντείο, το οποίο κατά την τοπική παράδοση, θεμελίωσε ο ίδιος ο θεός Απόλλων. Ήταν φημισμένο ως “αψευδές”, καθώς ποτέ δεν είχε δώσει λανθασμένο χρησμό, και ως “πολύφωνον”, επειδή χρησμοδοτούσε ακόμα και στη γλώσσα των βαρβάρων.

Μας παραδίδει ο Παυσανίας, συνεχίζοντας από τον στίχο που αναφέραμε πιο πάνω:

εἶναι δὲ Ἀθάμαντος καὶ Θεμιστοῦς παῖδα τὸν Πτῶον, ἀφ’ οὗ τῷ τε Ἀπόλλωνι ἐπίκλησις καὶ τῷ ὄρει τὸ ὄνομα ἐγένετο, Ἄσιος ἐν τοῖς ἔπεσιν εἴρηκε. πρὸ δὲ τῆς Ἀλεξάνδρου καὶ Μακεδόνων ἐπιστρατείας καὶ ὀλέθρου τοῦ Θηβαίων μαντεῖον ἦν αὐτόθι ἀψευδές: καί ποτε ἄνδρα Εὐρωπέα–ὄνομα δέ οἱ εἶναι Μῦν–, τοῦτον ἀποσταλέντα ὑπὸ Μαρδονίου τὸν Μῦν ἐπερέσθαι τε φωνῇ τῇ σφετέρᾳ καί οἱ χρῆσαι τὸν θεόν, οὐχ ἑλληνίσαντα οὐδὲ αὐτόν, διαλέκτῳ τῇ Καρικῇ.

Παυσανίας, Βοιωτικά (23.6)

Μέρος της δεξαμενής που βρίσκεται πίσω από το ιερό του θεού. Η δεξαμενή ήταν χωρισμένη εσωτερικά σε 7 διαμερίσματα, τα οποία μπορείτε να δείτε καλύτερα στο βίντεο που ακολουθεί στο τέλος.

Το μαντείο διέθετε μία ιερή πηγή, ένα “μαντικό σπήλαιο” και συνδεόταν επίσης με τον ναό του θεού. Το σπήλαιο ήταν μία θολωτή κατασκευή, βάθους 5-6 μέτρων, ώστε να μην γίνεται ορατή η προφητική τελετουργία. Ουσιαστικά, το σπήλαιο αναπλήρωνε το άδυτο που δεν διέθετε ο ναός. Ο προφήτης και ο μάντης “εμαντεύονταν” μέσα στο προφητικό σπήλαιο πίνοντας, με απόκρυφη μυσταγωγική τελετουργία, νερό από το μαντικό νερό της πηγής που αναφέραμε.

Η διαδικασία της χρησμοδοσίας ακολουθούσε το τυπικό και των άλλων μαντείων. Όσοι επιθυμούσαν να λάβουν χρησμό ή ακόμα και συμβουλή από το θεό, έπρεπε να καθαρθούν σωματικά και ψυχικά. Τα χρησμοδοτικά λόγια τα ερμήνευαν οι ιερείς και παρέδιδαν το χρησμό σε πινακίδα.

Ένα από τα ελάχιστα τμήματα που έχουν σωθεί από την τοιχοποιία του ναού.

Το μαντείο λειτουργούσε και κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Ωστόσο, με την ολοκληρωτική υποδούλωση της Ελλάδας στους Ρωμαίους, αρχίζει να κάμπτεται η λειτουργία των μαντείων. Το μαντείο του Πτώου Απόλλωνος σίγησε τον 2ο μ.Χ. αιώνα και μαζί μ’ αυτό διακόπηκαν και τα Πτώια, οι αγώνες που τελούνταν εκεί κάθε πέντε χρόνια.

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να δείτε τα ερείπια του ναού σήμερα. Θα διακρίνετε από ψηλά 7 διαμερίσματα. Πρόκειται για τα χωρίσματα της δεξαμενής νερού, τα οποία επικοινωνούσαν μεταξύ τους, εσωτερικά ήταν επιχρισμένα με ειδικό κονίαμα και η εξωτερική ισοδομική τους τοιχοδομία ήταν καλή. Συνεχίζοντας προς την κατωφέρεια, βρίσκονταν τα λουτρά.

Εξ-ερευνήσεις

Bledowska: η μεγαλύτερη έρημος στην Ευρώπη!

by iopapami_admin

Θα περιμένατε να δείτε μία έρημο στην Ευρώπη; Μάλλον όχι. Θα ταξιδέψουμε μαζί μέχρι την έρημο Bledowska (Πολωνικά: Błędowska) της Πολωνίας, η οποία βρίσκεται στα υψίπεδα της Σιλεσίας (Silesian Highlands) και μάλιστα θα τη βρείτε στο εντυπωσιακό Eagles’ Nests Trail, όπως το Μεσαιωνικό κάστρο Ogrodzieniec που είδαμε σε προηγούμενο άρθρο.

Η Bledowska είναι η μοναδική έρημος της Πολωνίας και η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Το μήκος της φτάνει τα 10 χιλιόμετρα και το πλάτος τα 4 χλμ. Επί του παρόντος, μόνο το 1/3 του συνόλου αυτής της επιφάνειας καλύπτεται μόνο από άμμο καθώς το υπόλοιπο ανακτάται σιγά σιγά από τα φυτά. Να σημειωθεί ότι η Πολωνική κυβέρνηση και οι αρμόδιοι φορείς της χώρας κάνουν μεγάλες προσπάθειες να διατηρήσουν αυτό το μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο της χώρας τους.

Αν ακολουθήσετε το “Trail of the Eagles’ Nests”, θα συναντήσετε την έρημο περίπου 47 χλμ. από την Κρακοβία. Έχει στηθεί εκεί μία εξέδρα που σας επιτρέπει να απολαύσετε όλη τη θέα από ένα πανέμορφο σημείο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που κάνουν τους περιπάτους τους ή ιππασία σε αυτό το εκπληκτικό μέρος!

Πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην έρημο λειτουργούσε ένα καλά οργανωμένο πεδίο στρατιωτικής εκπαίδευσης. Στις μέρες μας, η έρημος αξιοποιείται ως σημείο προσγείωσης για τους αλεξιπτωτιστές του στρατού. Αν είστε τυχεροί, θα απολαύσετε το θέαμα!

Πώς δημιουργήθηκε η έρημος Bledowska ;

Στην Πλειστόκαινο Εποχή, περίπου 2,3 εκατομμύρια με 11 χιλιάδες χρόνια πριν, σε αυτήν την “λεκάνη” σχηματίστηκαν Τριασικοί ασβεστολιθικοί δολομιτικοί βράχοι και άρχισαν να συσσωρεύονται υαλώδεις αποθέσεις άμμου και χαλικιού. Αυτές οι υαλώδεις αποθέσεις έφτασαν ως εδώ με το νερό! Μάλιστα, το μέσο πάχος τους είναι 40 μέτρα, ενώ σε κάποια σημεία φτάνει μέχρι και τα 70 μέτρα.

Μια ματιά στην τεράστια έκταση της ερήμου Bledowska.

Αυτή η πρώιμη έρημος ξεκίνησε ως ένα φυσικό φαινόμενο δεδομένου ότι οι τεράστιες εκτάσεις που καλύπτονταν από άμμο ή χαλίκι εντοπίζονταν συχνά στην Ευρώπη μετά την υποχώρηση των παγετώνων. Κατά την Ολόκαινο Εποχή, δηλαδή πριν περίπου 11.000 χρόνια έως και σήμερα, λόγω της αλλαγής του κλίματος, τμήματα της ερήμου Bledowska έχουν καλυφθεί με πευκοδάση, τα οποία έχουν δεσμεύσει άμμο εξαιρετικά μεγάλου πάχους. Η άμμος έμεινε εκεί “παγιδευμένη” για χιλιάδες χρόνια.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα καταλύτης για την εμφάνιση της ερήμου Bledowska

Τον 13ο αιώνα, οι άνθρωποι μη γνωρίζοντας τις συνέπειες, ελευθέρωσαν αυτήν την άμμο. Εκείνη την περίοδο, στην περιοχή γύρω από το Olkusz είχε αρχίσει η εξόρυξη και η τήξη αργυρομεταλλεύματος. Αυτή η δραστηριότητα απαιτούσε μεγάλες ποσότητες ξύλου. Το χρειάζονταν για να υποστηρίξουν τις κατασκευές των τούνελ και των φρεατίων καθώς και για την παραγωγή κάρβουνου που απαιτούνταν στην χαλυβουργία και τη σιδηρουργία.

Η εξαφάνιση των δασών από τον άνθρωπο ελευθέρωσε τα παχιά στρώματα άμμου που ήταν ακόμα “παγιδευμένα” και μέσω του αέρα η άμμος κάλυψε όλους τους σπόρους και τα φυτά που προσπαθούσαν να μεγαλώσουν. Έτσι, η έρημος διατηρήθηκε στο βαθμό που βλέπουμε σήμερα.

Συνεπώς, η έρημος Bledowska έχει ανθρωπογενή αίτια αλλά η δημιουργία της προέρχεται από τις συγκεκριμένες φυσικές συνθήκες που αναφέραμε πιο πάνω. Αρχικά, κάλυπτε μία επιφάνεια περίπου 150 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ωστόσο, πλέον έχει συρρικνωθεί σε περίπου 33.

Στο εισαγωγικό βίντεο που είχα δημοσιεύσει όταν έφτασα στην έρημο Bledowska, μπορείτε να δείτε λίγο καλύτερα το τοπίο.

Θα χαρώ να μου στείλετε τις εντυπώσεις σας, αν την έχετε επισκεφθεί, και ασφαλώς οποιαδήποτε απορία έχετε ή πληροφορία που θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας. Επικοινωνείτε μέσω email στο ioanna@myalchemies.com και μέσα από τη σελίδα του Facebook.

Εξ-ερευνήσεις

Ταξίδι στο Μεσαιωνικό κάστρο Ogrodzieniec

by iopapami_admin

Οι ομορφιές της Πολωνίας μπορούν να σε εκπλήξουν! Για να τις ανακαλύψεις, δεν έχεις παρά να την εξερευνήσεις οδικώς. Σε αυτό το ταξίδι, αξίζει να περιηγηθείς στην περιοχή που καλείται: “Trail of the Eagles’ Nests”. Αυτή η διαδρομή πήρε το όνομά της από τα πολυάριθμα κάστρα και τους πύργους – παρατηρητήρια που είναι χτισμένα στις κορυφές λόφων και έμοιαζαν από μακριά σαν φωλιές πουλιών. Σε αυτό το πανέμορφο κομμάτι της Πολωνίας βρίσκεται και το κάστρο που θα επισκεφθούμε σήμερα, το Ogrodzieniec.

Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι το Trail of the Eagles’ Nests συνδέει την Κρακοβία και την Czestochowa, μέσα από τα βραχώδη υψίπεδα του Jura. Κατά το Μεσαίωνα, το Jura ήταν μια συνοριακή περιοχή μεταξύ της Πολωνίας και της Σιλεσίας, η οποία ανήκε στο στέμμα της Βοημίας. Σε αυτήν την περιοχή υπάρχουν περίπου 25 κάστρα και πύργοι. Τα περισσότερα είναι πλέον ερειπωμένα, ωστόσο, κάποια από αυτά τα έχουν διατηρήσει και τα έχουν αναστηλώσει με το αρχικό δομικό τους υλικό. Ο αετός στο όνομα του μονοπατιού αποτελεί μια άμεση αναφορά στο πουλί που εμφανίζεται στο έμβλημα της Πολωνίας.

Διασχίζοντας το Trail of the Eagles’ Nests για να φτάσω στο κάστρο Ogrodzieniec.

Η ιστορία του κάστρου Ogrodzieniec

Το κάστρο Ogrodzieniec στο Podzamcze, χτίστηκε την εποχή του βασιλιά Casimir του Μέγα στον ψηλότερο λόφο της οροσειράς Kraków-Częstochowa, Janowskiego ύψους 515,5 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι το μεγαλύτερο και πιο διάσημο κάστρο στη Σιλεσία, καθώς και το πιο δημοφιλές από όλα τα κάστρα στο Trail of the Eagles’ Nests. Αποτελεί παράδειγμα της δεξιοτεχνίας των ντόπιων οικοδόμων που, με τους αιώνες, μετέτρεψαν το Ogrodzieniec σε μια εντυπωσιακή κατοικία μεγιστάνων.

Οι απαρχές αυτού του κάστρου χάνονται στα βάθη των αιώνων, ωστόσο, πιστεύεται ότι εδώ υπήρχε αρχικά ένα ξύλινο οχυρό, ήδη από τον 12ο αιώνα. Αυτό το οχυρό, πιθανολογείται ότι κάηκε το 1241 από τους Τατάρους. Το πλίνθινο κάστρο χτίστηκε τον 14ο αιώνα, με εντολή του βασιλιά Casimir του Μέγα. Το γεγονός που οδήγησε σε αυτήν την απόφαση ήταν το κάψιμο μιας ξύλινης αμυντικής σκοπιάς στο κοντινό όρος Birów.

Η επιβλητική όψη του κάστρου.

Στη συνέχεια, χτίστηκε ένα γοτθικό κάστρο, το οποίο μαζί με τα άλλα οχυρά της ορεινής περιοχής, προστάτευε τα νοτιοδυτικά σύνορα του Βασιλείου της Πολωνίας από τις εισβολές της Τσέχικης Δημοκρατίας και των Δουκάτων της Σιλεσίας. Το 1386, με την παραχώρηση του βασιλιά Władysław Jagiełło, το βασιλικό κάστρο, περιήλθε στην κατοχή της ιπποτικής οικογένειας Włodek του θυρεού Sulima.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ως αποτέλεσμα πωλήσεων ή οικογενειακών διασυνδέσεων, το κάστρο άλλαξε πολλές φορές ιδιοκτήτες. Έφτασε σε πολλές οικογένειες εμπόρων, ευγενών, ακόμα και μεγιστάνων. Το 1523, λόγω του χρέους των προηγούμενων ιδιοκτητών, το κάστρο ανέλαβε ο πιστωτής τους, Jana Bonera (Γιαν Μπόνερ), ο οποίος ήταν τραπεζίτης, δήμαρχος της Κρακοβίας και εργάτης αλατωρυχείου.

Είστε έτοιμοι να μπούμε στο κάστρο;

Στη συνέχεια το κληρονόμησε ο ανιψιός του Seweryn Boner, ο οποίος το 1530 ξεκίνησε την ανοικοδόμηση και την επέκταση του γοτθικού κάστρου σε μια όμορφη αναγεννησιακή κατοικία. Αυτά τα έργα διήρκησαν 15 έτη, μέχρι το 1545. Μετά το θάνατο του Seweryn, συνεχίστηκαν από τον γιο του Stanisław κατά τα έτη 1550-1560. Λόγω της ομοιότητας, το κάστρο ονομαζόταν τότε: “το μικρό Wawel”, και η λαμπρότητα και ο πλούτος του λέγεται ότι ισοδυναμούσαν με το βασιλικό κάστρο στην Κρακοβία.

Η ακμή και η παρακμή του κάστρου Ogrodzieniec

Λαμπρή εποχή για το κάστρο ήταν ο 16ος και ο 17ος αιώνας, πιθανότατα λόγω της πολιτικής σταθερότητας. Το 1561, η κόρη του Seweryn, Zofia, προσέφερε το κάστρο ως προίκα στον Μέγα Στρατάρχη του Στέμματος Janowi Firlejowi. Από τότε, η οικογένεια των μεγιστάνων Firlejowi το κυβέρνησε για περισσότερα από 100 χρόνια.

Ασφαλώς, τίποτα δεν μπορεί να είναι ολότελα ρόδινο, και έτσι έχουμε δύο δύσκολες στιγμές στην ιστορία αυτού του κάστρου. Η πρώτη, ήταν το 1587, όταν ο αρχιδούκας Μαξιμιλιανός Αψβούργος, υποψήφιος του Πολωνικού θρόνου, με τα αυστριακά στρατεύματά του κατέλαβε και λεηλάτησε το Ogrodzieniec. Η δεύτερη, ήρθε το 1655, με τις επιδρομές των Σουηδών. Πιο συγκεκριμένα, ο βασιλιάς Karola X Gustawa (Κάρολος Γκουστάβ ο 10ος) κατέλαβε το κάστρο, το λεηλάτησε κι αυτός και το κατέστρεψε εν μέρει.

Μια πρώτη ματιά στο εσωτερικό του κάστρου.

Μετά τον «Σουηδικό Κατακλυσμό», το μερικώς κατεστραμμένο κάστρο αγοράστηκε από τον Stanisław Warszycki, μεγιστάνα και ηγεμόνα της Κρακοβίας. Πρόκειται για έναν μεγάλο πατριώτη της Κρακοβίας ο οποίος πολέμησε γενναία τους Σουηδούς. Ανοικοδόμησε τα εξασθενημένα και κατεστραμμένα τείχη, και στο εξωτερικό τους έχτισε στάβλους και ένα ισχυρό αμυντικό τείχος.

Στις αρχές του 18ου αιώνα, το 1702, κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου, το κάστρο καταλήφθηκε ξανά, λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε από τα σουηδικά στρατεύματα του βασιλιά Καρόλου 12ου. Η φωτιά προκάλεσε τεράστιες ζημιές στο κάστρο, από τις οποίες δεν συνήλθε ποτέ. Οι τότε ιδιοκτήτες, η οικογένεια Męciński, ανοικοδόμησαν μόνο το κεντρικό τμήμα. Έτσι, το φρούριο άρχισε να παρακμάζει με τον καιρό.

Το κάστρο, που δεν ανακαινίστηκε ή ξαναχτίστηκε, άρχισε να μετατρέπεται σταδιακά σε ερείπιο. Το 1784, ενώ βρισκόταν σε αποσύνθεση, αγοράστηκε από τον Tomasz Jakliński, αναπληρωτή δικαστή της Κρακοβίας, ο οποίος έχτισε μια κοντινή εκκλησία στο Ogrodzieniec από την πέτρα του κάστρου. Η τελευταία ιδιοκτήτρια που ζούσε εκεί, η κόμισσα Zofia Mieroszewska, λόγω της πολύ κακής κατάστασης του κάστρου, μετακόμισε από αυτό σε ένα κοντινό αγρόκτημα, το 1810. Έκτοτε, οι ντόπιοι χρησιμοποίησαν τις πέτρες από τα ερείπια του κάστρου για να χτίσουν τα σπίτια τους.

Μπορείτε να περιηγηθείτε στο κάστρο με τη λήψη από drone στο βίντεο που ακολουθεί:

Ogrodzieniec: από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και πιο συγκεκριμένα κατά την επίθεση του Ιανουαρίου του Κόκκινου Στρατού το 1945, τα ερείπια του κάστρου υπέστησαν περαιτέρω σοβαρές ζημιές. Μετά τον πόλεμο, χάρη στη μεγάλη προσπάθεια του πολωνικού κράτους, η περιοχή καθαρίστηκε από τα συντρίμμια και τα τείχη του κάστρου ανακαινίστηκαν και ασφαλίστηκαν. Έγιναν επίσης αρχαιολογικά και αρχιτεκτονικά έργα, σημειώθηκε η πρώτη διαδρομή περιήγησης και το 1973 άνοιξε επίσημα τις πόρτες του για τους τουρίστες. Επί του παρόντος, ο ιδιοκτήτης του κάστρου είναι η κοινότητα Ogrodzieniec, και από το 1995, η εγκατάσταση διαχειρίζεται η κοινοτική εταιρεία “Zamek”.

Το εσωτερικό του κάστρου από τον Ψηλό Πύργο.

Ολόκληρο το συγκρότημα καλύπτει μια έκταση περίπου 3,5 εκταρίων και το μήκος του αμυντικού τείχους είναι περίπου 400 μέτρα. Το παλαιότερο τμήμα του κάστρου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά πάνω σε βράχο, είναι το λεγόμενο: “Ψηλό Κάστρο”. Παλαιότερα υπήρχαν μοναστήρια γύρω από την αυλή του άρχοντα, που ένωναν διάφορα μέρη του κάστρου σε μεμονωμένους ορόφους. Στο κέντρο υπάρχει ανακατασκευασμένη δεξαμενή όμβριων υδάτων. Στο επίπεδο αυτό υπήρχε και η καστροκουζίνα, δίπλα στην οποία υπήρχε πηγάδι και σαλόνι για τους μάγειρες. Κάτω από την κουζίνα υπήρχαν κελάρια σκοποβολής, που χρησίμευαν ως ντουλάπια.

Η φυλακή του νότιου πύργου.

Επί του παρόντος, υπάρχει εκεί ένα κομψό πανδοχείο ιπποτών. Στους επάνω ορόφους του κάστρου στεγάζονταν υπνοδωμάτια, τραπεζαρία, σαλόνια, θησαυροφυλάκιο, οπλοστάσιο, πυριτιδαποθήκη και αποθήκη. Υπάρχουν επίσης πύργοι που βρίσκονται πάνω στα βράχια και λειτουργούσαν ως σημεία παρατήρησης και άμυνας, ενώ ο νότιος πύργος ήταν επίσης φυλακή. Από τα νότια υπάρχει και το λεγόμενο «πόδι της χήνας», δηλαδή ένα προστιθέμενο κλαδί, που μεγάλωσε τους χώρους διαμονής και αύξησε την αμυντική αξία.

Από τα ψηλότερα σημεία του κάστρου, υπάρχει μια εντυπωσιακή θέα στο Jura, καθώς και στο «Czubatka», την ψηλότερη κορυφή του υψίπεδου που στεφανώνει το βουνό του κάστρου. Κατά την τουριστική περίοδο, το κάστρο φιλοξενεί διάφορες ιστορικές και υπαίθριες εκδηλώσεις, όπως «Βαρβαρική Εισβολή», «Διεθνές Τουρνουά Ιπποτών», «Juromania» κ.λπ. Επίσης, διοργανώνονται νυχτερινές εκδηλώσεις, όπως «βράδια με φαντάσματα» και «Ogrodzieniec Night of Horror». Πολύ δημοφιλές είναι και το «balloonade», ένα διαγωνιστικό σόου με μπαλόνια. Αν βρεθείτε εκεί σε περίοδο εκδηλώσεων, μην το χάσετε!

Σας αφήνω με μία υπέροχη θέα στην περιοχή Jura, από το ψηλότερο σημείο του Ψηλού Πύργου!

Αν θέλεις να επισκεφθείς ένα ακόμα μέρος από το Trail of the Eagles’ Nests, δεν έχεις παρά να με ακολουθήσεις στην έρημο Błędowska, τη μεγαλύτερη έρημο της Ευρώπης!

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Το Μυκηναϊκό νεκροταφείο στην Ελάτεια

by iopapami_admin

Το Μυκηναϊκό νεκροταφείο στην Ελάτεια Βοιωτίας ερευνήθηκε ύστερα από επιδρομές αρχαιοκάπηλων! Βρίσκεται βορειοανατολικά της σύγχρονης Ελάτειας, δυτικά της ακρόπολης και του άστεως των ιστορικών χρόνων. Στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο στη θέση Αλωνάκι, θα βρείτε και τον ναό της Κραναίας Αθηνάς.

Το νεκροταφείο αυτό, σύμφωνα με τα ευρήματα, λειτούργησε από τη Μυκηναϊκή έως και την ύστερη Πρωτογεωμετρική περίοδο 14ος – 9ος π.Χ. αιώνα). Η χρήση του χώρου άλλαξε στο β’ μισό του 4ου αιώνα, όταν αξιοποιήθηκε ως λατομείο. Από τον 2ο αιώνα π.Χ. επαναλειτουργεί ως νεκροταφείο ενώ παράλληλα χτίζονται και κάποιοι εργαστηριακοί χώροι.

Λάκκοι μέσα σε θαλαμωτό τύμβο.

Ποικιλία τύπων τάφων στο Μυκηναϊκό νεκροταφείο Ελάτειας

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως 94 τάφους. Από αυτούς, οι 85 χρονολογούνται στη Μυκηναϊκή περίοδο και έχουν προσανατολισμό βορρά – νότο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ποικιλία των μορφών των τάφων. Στην Ελάτεια διακρίνουμε 4 τύπους τάφων: συνήθεις θαλαμωτοί, θαλαμωτοί πολύ μικρότερων διαστάσεων, λάκκοι και ορύγματα χωρίς δρόμο.

Όρυγμα που οδηγεί σε θαλαμωτό τάφο.

Οι συνήθεις θαλαμωτοί τάφοι έχουν τη μακρότερη και διαρκέστερη χρήση. Κύρια χαρακτηριστικά τους είναι οι σχετικά μακριοί δρόμοι, η αρχιτεκτονικά διαμορφωμένη πρόσοψη, οι κόγχες στα τοιχώματα των δρόμων καθώς και πολλοί λάκκοι στα δάπεδα των θαλάμων. Οι πρωτογενείς και δευτερογενείς ταφές αποδεικνύουν την εντατική χρήση τους.

Οι τάφοι των άλλων τύπων είναι ολιγάριθμοι και χρονολογούνται στην υπομηνυκαϊκή – πρωτογεωμετρική περίοδο. Από τον τρόπο ταφής των νεκρών μπορούμε να εξάγουμε στοιχεία του πολιτισμού της εκάστοτε εποχής. Έτσι, οι τάφοι αυτοί και το έθιμο της καύσης των νεκρών, πιθανότατα φανερώνουν την εισαγωγή νέων στοιχείων στην Ελάτεια στη συγκεκριμένη περίοδο.

Κτερίσματα στους τάφους της Ελάτειας

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι νεκροί ήταν κτερισμένοι με πήλινα τροχήλατα σκεύη, σε απλές γραμμές, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση. Κατά τις ύστερες φάσεις λειτουργίας του νεκροταφείου εμφανίζονται τα χονδροειδή χειροποίητα. Όπως και σε άλλες περιοχές κατά την αρχαιότητα, τα κτερίσματα ήταν συνήθως αγαπημένα αντικείμενα του νεκρού, σκεύη που ίσως θα χρειαζόταν μαζί του στην άλλη ζωή ή άλλα αντικείμενα που δήλωναν την οικονομική και κοινωνική θέση του.

Πιο συγκεκριμένα, στους Μυκηναϊκούς τάφους της Ελάτειας, οι άνδρες συνοδεύονται στην τελευταία τους κατοικία από όπλα, όπως δόρατα, κοντά ξίφη και σε μία περίπτωση περικεφαλαία από δόντια κάπρου αλλά και λίθινα εργαλεία, όπως σμίλες και ακόνια. Ο ταφικός στολισμός των γυναικείων τάφων περιλαμβάνει κοσμήματα από χρυσό, ασήμι, χαλκό, ημιπολύτιμες πέτρες, κεχριμπάρι, στεατίτη και υαλόμαζα.

Όλα αυτά τα ευρήματα μας δίνουν μία εικόνα για τη δομή και τη ζωή της κοινωνίας εκείνα τα χρόνια. Η πληθώρα των νεκροταφείων της περιοχής οδηγεί τους αρχαιολόγους στην υπόθεση ότι πιθανότατα η περιοχή αποτελούσε μία διοικητική ενότητα της οποίας κέντρο αποτελούσε ο οικισμός με αυτό το νεκροταφείο.

Η μελέτη των κτερισμάτων, των ταφικών εθίμων και του ανθρωπολογικού υλικού, είναι πηγές πληροφοριών που καταδεικνύουν πληθυσμιακή έκρηξη, πλούτο ευρημάτων, ντόπια εργαστήρια κεραμικής, στεατίτη και ίσως και υαλόμαζας. Επίσης, είναι εμφανές ότι υπήρχαν επαφές και επιρροές από άλλες περιοχές εντός και εκτός της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Στο βίντεο που ακολουθεί, μπαίνουμε σε έναν θαλαμωτό τάφο. Έχει ενδιαφέρον να δείτε πώς ήταν διαμορφωμένο το εσωτερικό του.

@myalchemies

Βρισκόμαστε στο Μυκηναϊκό νεκροταφείο στο Αλωνάκι Ελάτειας. Ένας αρχαιολογικός χώρος που ερευνήθηκε ύστερα από επιδρομές αρχαιοκάπηλων! Αυτό μάλιστα δεν είναι δική μου εικασία αλλά αναγράφεται στην πινακίδα που θα συναντήσετε μόλος μπείτε στον χώρο. #myalchemies #ioannapapamichail #exploregreece #traveller #explorer #ancientgreece #greekhistory #ancienttimes #ancienttombs

♬ πρωτότυπος ήχος – My Alchemies

Έχετε ξαναδεί κάτι παρόμοιο; Αν ναι, πού; Θα χαρώ να λάβω τα μηνύματά σας στο email: ioanna@myalchemies.com ή απευθείας μέσα από τη σελίδα μας στο Facebook.

Δράττομαι της ευκαιρίας για να σας ταξιδέψω κάπου αρκετά μακριά από την Ελάτεια. Ίσως έχετε ακούσει ότι η Μάλτα έχει πολλές κατακόμβες. Όσοι έχετε πάει, σίγουρα εντοπίσατε κάποια κοινά στοιχεία παρά την απόσταση στον τόπο και το χρόνο. Πιο συγκεκριμένα, μπορείτε να βρείτε αρκετά κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα σε αυτούς τους Μυκηναϊκούς τάφους και στις κατακόμβες της Αγίας Αγάθης στη Μάλτα! Διαφορετικές χρονικές περίοδοι, διαφορετικοί τόποι, και όμως, τα κοινά είναι πολλά. Μπορείτε να το εξακριβώσετε διαβάζοντας το άρθρο από εδώ: Οι εκπληκτικές κατακόμβες της Αγίας Αγάθης.

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Τα Αρχαία Γίτανα, αποκαλύπτονται!

by iopapami_admin

Ίσως αναρωτιέστε τι σχέση έχει ο Ήλιος της Βεργίνας που έχω ως πρώτη φωτογραφία σε αυτό το άρθρο, με τα Αρχαία Γίτανα. Θα πάρουμε την ιστορία από την αρχή και θα φτάσουμε και σ’ αυτό το σημείο. Για αρχή, θα σας δώσω περισσότερα στοιχεία σχετικά με το πού βρισκόμαστε, καθώς τα Γίτανα δεν αποτελούν πολυδιαφημισμένο αρχαιολογικό χώρο. Βρισκόμαστε, λοιπόν, στο νομό Θεσπρωτίας, στη νοτιοδυτική πλαγιά του βουνού της Βρυσσέλας, στη συμβολή του χειμάρρου Καλπακιώτικου με τον ποταμό Καλαμά (αρχαίος Θύαμις). Ο αρχαιολογικός χώρος των Γιτάνων καλύπτει μία έκταση 287 στρεμμάτων και αξίζει να τον εξερευνήσετε!

Τα Γίτανα ιδρύθηκαν περίπου το 336/330 π.Χ. και καταλήφθηκαν από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ.. Από την ίδρυσή τους μέχρι την κατάληψή τους, διετέλεσαν πολιτικό κέντρο του Κοινού των Θεσπρωτών και έγιναν η δεύτερη -χρονικά- πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας, μετά την Ελέα. Τα Γίτανα εξακολούθησαν να κατοικούνται και μετά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Τα ευρήματα από τη στοά της Αγοράς βεβαιώνουν μια ζωηρή εμπορική δραστηριότητα τους δύο τελευταίου προχριστιανικούς αιώνες. Τα λατρευτικά οικοδομήματα, όπως ο ναός της Παρθένου, συνέχισαν να λειτουργούν έως τις τελευταίες δεκαετίες του 1ου π.Χ. αιώνα, οπότε και η πόλη εγκαταλείφθηκε οριστικά.

Για την ύπαρξη της πόλης των Γιτάνων πληροφορούμαστε από φιλολογικές αναφορές, Ρωμαίων κυρίως ιστορικών, και η επιβεβαίωση έρχεται από τις επιγραφές σε λίθους και σφραγίσματα. Σε ένα από τα 3.000 πήλινα σφραγίσματα που βρέθηκαν στην ανασκαφή ενός μεγάλου δημόσιου κτηρίου, επιβεβαιώνεται η ταύτιση του ονόματος της αρχαίας πόλης από την επιγραφή ΓΙΤΑΝΑ. Το δημόσιο αυτό κτήριο ταυτίζεται σήμερα με το Πρυτανείο – Αρχείο της πόλης. Μία ακόμη επιγραφή που επιβεβαιώνει την ονομασία της πόλης, βρέθηκε σε ορειχάλκινο έλασμα του “Μικρού Ναού”, του ναού της Θέμιδος και της Παρθένου που βρίσκεται στην αρχή μίας εκ των κεντρικών οδών που οδηγούν στα δημόσια κτήρια.

Τμήμα της οχύρωσης των Αρχαίων Γιτάνων.

Η οχύρωση των Αρχαίων Γιτάνων, στη Θεσπρωτία

Η πόλη των Αρχαίων Γιτάνων περιβάλλεται από ισχυρό πολυγωνικό τείχος σε όλες τις πλευρές, με περίμετρο που φτάνει τα 2.500 μέτρα και ενίσχυση με πύργους και θλάσεις. Στην κορυφή του υψώματος, η οχύρωση καταλήγει σε ημικυκλικό πύργο. Η κεντρική είσοδος της πόλης βρισκόταν στο μέσο περίπου της βορειοδυτικής πλευράς του τείχους και το άνοιγμά της έφτανε τα 4 μέτρα. Συνολικά, υπήρχαν τρεις κύριες είσοδοι και τρεις μικρότερες πυλίδες.

Την άμυνα της δυτικής οχύρωσης ενισχύει ένα πολυγωνικό προτείχισμα, το οποίο ξεκινά από τη βορειοδυτική γωνία και φτάνει ως τον ποταμό Καλαμά. Ένα εσωτερικό τείχος μήκους 315 μέτρων χωρίζει τον αρχαίο οικισμό σε δύο μεγάλους οικιστικούς τομείς. Ο δυτικός τομέας καταλαμβάνει μία έκταση 50 στρεμμάτων και από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τα σημαντικότερα ανασκαφέντα κτήρια βρίσκονται εδώ. Η περιοχή ανατολικά του διατειχίσματος δεν έχει διερευνηθεί ακόμα, ενώ είναι εμφανής η ύπαρξη κτηριακών συγκροτημάτων.

Στην αγορά των Αρχαίων Γιτάνων.

Ο οικισμός και η αγορά των αρχαίων Γιτάνων

Η πολιτική και εμπορική αγορά αποτελούσε την καρδιά της πόλης και καταλαμβάνει ένα μεγάλο πλάτωμα στα βορειοανατολικά του διατειχίσματος. Έχει τη μορφή ορθογώνιας πλατείας και στα βόρεια πλαισιώνεται από μία επιμήκη στοά. Δίπλα στη στοά, ανασκάφηκε κτήριο το οποίο λειτουργούσε πιθανότατα ως χώρος λατρείας. Η λίθινη βάση που βρέθηκε εκεί, η οποία θεωρείται ότι στήριζε “βαίτυλο” (οξυκόρυφο λατρευτικό κίονα), οδηγεί στην πεποίθηση ορισμένων αρχαιολόγων ότι πρόκειται για ναό του Απόλλωνα Αγυιέα. Η νότια πλευρά οριοθετείται από έναν πλακόστρωτο δρόμο και συγκρότημα καταστημάτων.

Αυτό είναι το κτίσμα το οποίο εικάζεται ότι αποτελούσε το ναό του Αγυιέα Απόλλωνα.

Η πόλη ήταν χτισμένη σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα, το οποίο βασίζεται σε σειρά από παράλληλους δρόμους πλάτους 4-6 μ. που τέμνονται καθέτως από δρόμους πλάτους 2-3 μ.. Το Ιπποδάμειο σύστημα το συναντάμε ξανά στην Ήπειρο, στην αρχαία Κασσώπη! Μεταξύ των τεμνόμενων οδών, ορίζονται οικοδομικές νησίδες, στις οποίες διακρίνονται δημόσια και ιδιωτικά κτήρια.

Υπάρχουν δύο ακόμη σημεία στον αρχαιολογικό χώρο που αξίζουν την ιδιαίτερη προσοχή μας. Το αρχαίο θέατρο και το πρυτανείο. Για το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων θα αφιερώσω ένα ολόκληρο άρθρο, λίαν συντόμως. Πάμε λοιπόν, να δούμε το συγκρότημα που καλείται Πρυτανείο ή Αρχείο.

Ψηφιδωτό σε χώρο συνάθροισης του Πρυτανείου. Διακρίνονται 2 μπλε δελφίνια, ένα κάτω αριστερά και ένα πάνω δεξιά, ενώ στη μέση διακρίνουμε τη μορφή ενός μεγαλόσωμου ζώου, πιθανότατα λέοντα.

Στην αρχή μίας από τις κεντρικές οδικές αρτηρίες ανασκάφηκε μικρός ναός με πρόναο, σηκό και πλακοστρωμένο αύλειο χώρο. Στην απόληξή της συναντάμε ένα δημόσιο κτήριο, το οποίο ταυτίζεται με το Πρυτανείο – Αρχείο της πόλης. Το εν λόγω κτήριο διαμορφώνεται γύρω από μία κεντρική υπαίθρια αυλή με τους χώρους συμποσίων, τους εργαστηριακούς και τους αποθηκευτικούς χώρους. Στους χώρους των συμποσίων σώζονται κάποια ψηφιδωτά με μπλε και άσπρες ψηφίδες. Στους αποθηκευτικούς χώρους βρέθηκαν πήλινα πιθάρια στην αρχική τους θέση.

Πήλινα πιθάρια σε αποθηκευτικό χώρο του Πρυτανείου των Αρχαίων Γιτάνων. Στο βάθος μπορείτε να διακρίνετε το ψηφιδωτό με τον Ήλιο της Βεργίνας.

Η έκταση του Πρυτανείου αγγίζει τα 1.500 τ.μ., στη νοτιοδυτική γωνία της πόλης. Ο λίθινος αγωγός που βρέθηκε στην αυλή χρησίμευε στην απομάκρυνση των όμβριων υδάτων προς τον γειτονικό πλακοστρωμένο δρόμο. Τα ευρήματα σε συνδυασμό με τις ιστορικές αναφορές μαρτυρούν τη σπουδαιότητα της πόλης των Γιτάνων για τους Θεσπρωτούς και αιτιολογούν την ύπαρξη του Πρυτανείου και του Αρχείου της πόλης.

Ο Ρωμαίος ιστορικός Λίβιος, αναφέρει ότι στα Γίτανα συγκεντρώνονταν οι εκπρόσωποι των Ηπειρωτών. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως επιγραφές απελευθέρωσης δούλων με αναφορά στον προστάτη τους, που ήταν ο επώνυμος άρχοντας και σχεδόν 3.000 σφραγίσματα για την επικύρωση εγγράφων. Επίσης, στην πρόσοψη της στοάς της Αγοράς βρέθηκαν βάθρα σπουδαίων αναθημάτων. Όλα αυτά μαζί καταδεικνύουν τα Γίτανα ως σημαντικότατη πόλη και πολιτικό κέντρο του Κοινού των Θεσπρωτών. Θεωρείται πολύ πιθανό, η πόλη να φιλοξενούσε και συνελεύσεις του Κοινού των Ηπειρωτών.

Γιατί απαντάται στα Αρχαία Γίτανα ο Ήλιος της Βεργίνας;

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση των Θεσπρωτών και των Ηπειρωτών γενικότερα με το Βασίλειο της Μακεδονίας, το σύμβολο του οποίου ήταν ο Ήλιος της Βεργίνας, πρέπει να μάθουμε περισσότερα για τα πολιτικά δρώμενα εκείνων των χρόνων. Η Θεσπρωτία, αν και αποτέλεσε μία από τις πρώτες περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν ελληνικά φύλα, ήδη από τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., παρέμεινε, ωστόσο, μέχρι την ύστερη κλασική εποχή στις παρυφές των πολιτισμικών και ιστορικών εξελίξεων του ελληνισμού.

Οι Θεσπρωτοί αποτελούσαν μία από τις τρεις μεγαλύτερες ηπειρωτικές φυλετικές ομάδες, μαζί με τους Μολοσσούς και τους Χάονες. Πριν την εγκατάσταση των Μολοσσών στην Ήπειρο (1.100 π.Χ.), κατείχαν πιθανότατα όλη την ηπειρωτική ακτή απέναντι από την Κέρκυρα έως και την οροσειρά της Πίνδου. Έκτοτε, και έως τον 5ο αι. π.Χ., περιορίστηκαν στα ανατολικά της πεδιάδας των Ιωαννίνων.

Κατά τον 5ο αι. π.Χ. ο ποταμός Καλαμάς αποτελούσε το όριο μεταξύ της Θεσπρωτίας και της Κεστρίνης, που βρισκόταν στη σφαίρα επιρροής των Χαόνων, ενώ στη θεσπρωτική επικράτεια ανήκαν μέχρι τότε τα δύο πανελλήνιας εμβέλειας ιερά της Ηπείρου, το μαντείο της Δωδώνης και το Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Ακολούθησαν νέες εδαφικές ανακατατάξεις, όπως η προσάρτηση της
Δωδώνης από τους Μολοσσούς, η ανεξαρτητοποίηση του θεσπρωτικού φύλου των Κασσωπαίων και η προσάρτηση από τους Θεσπρωτούς της νότιας Κεστρίνης, που οριστικοποίησαν μέσα στον 4ο αι. π.Χ. τα σύνορα της Θεσπρωτίας στα σημερινά της περίπου όρια, συμπεριλαμβάνοντας ένα μικρό τμήμα της σημερινής νότιας Αλβανίας.

Η θέα από το λόφο των Γιτάνων προς τον Καλαμά.

Οι ιστορικές συγκυρίες (Πελοποννησιακός Πόλεμος, παρακμή πόλης-κράτους και άνοδος ευρύτερων πολιτικών συνασπισμών, σταδιακή μετατόπιση του κέντρου βάρους στη βόρεια Ελλάδα) έθεσαν τους Θεσπρωτούς σε τροχιά ακμής και καινοφανών εξελίξεων, όπως η πολιτική τους οργάνωση (ίδρυση του Κοινού των Θεσπρωτών το β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ. και συμμετοχή στην
Ηπειρωτική Συμμαχία), η ίδρυση, για πρώτη φορά, τειχισμένων πόλεων, που συνοδεύτηκε από μια εντυπωσιακή πληθυσμιακή αύξηση, και η εισαγωγή της γραφής, του νομίσματος και του κεραμικού τροχού.

Το νεοσύστατο, ωστόσο, θεσπρωτικό κράτος δεν πρόλαβε να χαράξει ανεξάρτητη πορεία. Η μακεδονική εμπλοκή στην Ήπειρο, που ξεκίνησε με τη σύνδεση του Φίλιππου Β΄ του Μακεδόνα με το Μολοσσικό βασιλικό οίκο μέσω του γάμου του με την Ολυμπιάδα (357 π.Χ.) και συνεχίστηκε με την ενθρόνιση του αδελφού της Ολυμπιάδας Αλέξανδρου Α΄ του Μολοσσού
και την απόδοση σε αυτόν των Ηλειακών αποικιών της Κασσωπαίας (343/2 π.Χ.), συντέλεσε στην περαιτέρω ισχυροποίηση των Μολοσσών.

Ο Ήλιος της Βεργίνας στο Πρυτανείο.

Η ίδρυση της Συμμαχίας των Μολοσσών (342 π.Χ.), στην οποία προσχώρησαν και οι Θεσπρωτοί μεταξύ άλλων ηπειρωτικών φύλων, επισφράγισε την αναγνώριση της μολοσσικής υπεροχής. Η Συμμαχία, με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Α΄, γρήγορα μετονομάστηκε σε Ηπειρωτική Συμμαχία, με τη μεσολάβηση της πολεμικής επιχείρησης του Αλέξανδρου στην Ιταλία (334 – 331 π.Χ.). Ο σχηματισμός αυτός, παρότι ξεκίνησε σαν αμυντική συμμαχία, φαίνεται πως σύντομα μετεξελίχθηκε σε μια μορφή ομόσπονδου κράτους, όπου ωστόσο οι Μολοσσοί βασιλείς ασκούσαν ενισχυμένη συγκεντρωτική εξουσία.

Ήδη, λοιπόν, στα χρόνια που ιδρύθηκε η πόλη των Γιτάνων, η επιρροή των Μακεδόνων στα δρώμενα των Ηπειρωτών ήταν πολύ έντονη. Ξεκίνησε με τη συμμαχία που έφερε ο γάμος της Ολυμπιάδας με τον Φίλιππο Β’ και συνεχίστηκε με τη βασιλεία του αδερφού της, Αλέξανδρου Α’. Συνεπώς, αυτό το ψηφιδωτό στην τότε ισχυρή θεσπρωτική πόλη, μαρτυρά τις σχέσεις Ηπείρου – Μακεδονίας και καταδεικνύει την εξουσία της Μακεδονικής βασιλείας επί των Θεσπρωτών.

Στο βίντεο που ακολουθεί κάνουμε μία σύντομη περιήγηση στο Πρυτανείο των Αρχαίων Γιτάνων.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι την εποχή αυτή εμφανίζεται για πρώτη φορά και ο όρος «έθνος Ηπειρωτών». Ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας κορυφώθηκε την εποχή των διαδόχων και επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πύρρου (293 – 272 π.Χ.), που κατόρθωσε να επιβληθεί ως ένας από τους ισχυρότερους ελληνιστικούς ηγεμόνες του ελλαδικού χώρου, με επεκτατικές βλέψεις προς τη Σικελία και τη νότια Ιταλία. Στα χρόνια της βασιλείας του η Ήπειρος γνωρίζει τη μεγαλύτερη ακμή της, ενώ η εδαφική της επικράτεια εκτείνεται από την Επίδαμνο της νότιας Ιλλυρίας μέχρι τον Κορινθιακό κόλπο.

Newer Posts

Older Posts