Tag:

μυθικές ιστορίες

Στον ξεχασμένο ναό του Βασιλέως Διός στη Λειβαδιά

by iopapami_admin

Έχω αναφερθεί και σε άλλα άρθρα μου σε μοναδικά μέρη που μπορεί κανείς να βρει στο νομό Βοιωτίας. Αυτή τη φορά θα ανέβουμε μαζί στο λόφο του Προφήτη Ηλία Λειβαδιάς, για να περιηγηθούμε στα ερείπια ενός εκ των μεγαλυτέρων ναών του αρχαίου κόσμου. Έτσι λοιπόν, περνώντας από την περιφερειακή οδό έξω από την πόλη, πήρε το μάτι μου την επιγραφή: “Ναός Βασιλέως Διός”. Καθώς το GPS έχει γίνει ο καλύτερός μου φίλος, ύστερα από μια μικρή περιπλάνηση, με πήγε στο κατάλληλο σημείο!

*Διάσπαρτα στο χώρο τα λιθονομημένα ερείπια του ναού του Διός Βασιλέως.*

Φτάνοντας στο λόφο, αντικρύζουμε το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Είναι πολύ πιθανό, όποιος δεν γνωρίζει ότι υπάρχει εκεί ένας ιερός χώρος, να επισκεφθεί το σύγχρονο εκκλησάκι και να αποχωρήσει. Ωστόσο, πρέπει να περπατήσουμε λίγο ακόμη προς την άκρη του λόφου, για να διακρίνουμε τους λίθους που κείτονται διάσπαρτοι. Πολλοί από αυτούς φέρουν τρύπες και εγκοπές. Πρόκειται κυρίως για βάσεις αγαλμάτων και αναθημάτων που στήθηκαν εδώ προς τιμήν των νικητών των Βασιλείων. Τα Βασίλεια ήταν οι πέμπτοι σημαντικότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, μετά τα Ολύμπια, τα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νέμεα.

Μη μπερδευτείτε όμως και θεωρήσετε ότι φτάσατε. Συνεχίζουμε για μερικά ακόμη μέτρα, προσπερνάμε και τους θάμνους που κρύβουν όλη τη θέα, για να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα πανέμορφο θέαμα!

Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει ότι πριν τη μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.), δόθηκε χρησμός από το μαντείο του Τροφωνίου για την καθιέρωση γιορτής προς τιμήν του Βασιλέως Διός. Αναφορές στον Δία Βασιλέα συναντάμε από τον 4ο αιώνα π.Χ..

Το μεγαλεπήβολο εγχείρημα της ανέγερσης του ναού, προέβλεπε να κτιστεί ένας από τους μεγαλύτερους ναούς του ελλαδικού χώρου. Ο ναός είναι περίπτερος, με 13 κίονες στις μακριές πλευρές και 6 στις στενές. Διέθετε πρόδρομο και σηκό, με τις συνολικές του διαστάσεις να φτάνουν τα 60 Χ 23 μέτρα. Το δάπεδο κατασκευάστηκε από πωρόλιθο, ενώ τα περισσότερα αρχιτεκτονικά μέρη ήταν από ντόπιο σκληρό ασβεστόλιθο.

‘’Απλό εξάστυλο σχέδιο αποτελούμενο από έξη κίονες στις στενές, και δεκατρείς στις μακρές πλευρές.. Ο Στυλοβάτης είχε μήκος 210 Χ 90 πόδια και το δώμα 151 πόδια. Δεν υπήρχε οπισθόδομος, αλλά μια Αψίδα 20,5 πόδια στην εσωτερική διάμετρο, σύμφωνα με το σύμμετρο παράλληλο, στηριζόταν σε ορθογώνια Βάση, και αποσκοπούσε στο να στηθεί εκεί ένα άγαλμα, όπως το χρυσελεφάντινο του Διός στην Ολυμπία.’’
W.B.DINSMOOR THE ARCHITECTURE OF ANCIENT GREECE. σελ.268, έκδ.BIBLO and TANNEN

Δυστυχώς, ο ναός αυτός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Δεν είμαστε απόλυτα βέβαιοι για το τι συνέβη και έπαυσε το κτίσιμο του ναού, ωστόσο, θα αναφέρω την επικρατέστερη εκδοχή. Πιθανολογείται λοιπόν, ότι η ανέγερη του ναού ξεκίνησε από τους Λειβαδείς και συνεχίστηκε από το Βοιωτικό Κοινό. Οι εργασίες διακόπηκαν από το 245 π.Χ. έως το 235 π.Χ. και συνεχίστηκαν το 220 π.Χ.. Η οριστική διακοπή των εργασιών υπολογίζεται στο πρώτο τέταρτο του 2ου αιώνα π.Χ..

Αυτή τη χρονική περίοδο παρατηρείται ρευστότητα στην πολιτική σκηνή της ευρύτερης περιοχής, καθώς και συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις. Οι ανάγκες και οι προτεραιότητες άλλαξαν, όπως και τα οικονομικά δεδομένα. Πιθανολογείται λοιπόν, ότι η δύναμη του Κοινού των Βοιωτών μειώθηκε και δεν μπορούσαν πλέον να υποστηρίξουν την ανέγερση ενός τέτοιου κολοσσιαίου οικοδομήματος. Η πόλη της Λειβαδιάς και ο ημιτελής ναός του Βασιλέως Διός, καταστράφηκαν από το Σύλλα το 86 π.Χ., μετά τις νίκες του σε Ορχομενό και Χαιρώνεια.

Στο βίντεο που ακολουθεί, διασχίζω το ναό από την είσοδό του μέχρι το Άβατο. Ο χρόνος που απαιτείται για να πάω από τη μία άκρη στην άλλη, είναι ενδεικτικός για το εντυπωσιακό μέγεθος του ναού.

Αξίζει να διαβάσετε περισσότερα όχι μόνο για το ναό του Βασιλέως Διός αλλά και για το μαντείο του Τροφωνίου που βρισκόταν στην περιοχή. Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις και εσφαλμένες ή στρεβλωμένες ερμηνείες των αρχαίων πηγών σχετικά με τον Ιερό αυτό τόπο. Παραθέτω έναν σύνδεσμο στον οποίο θα βρείτε πληροφορίες σχετικά με την Εισήγηση της αρχαιολόγου κ. Αναστασίας Γκαδόλου, στο Συνέδριο της Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών το 2000, και πλούσια σχόλια και διευκρινίσεις, τα οποία βρίσκονται στη Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Ο Λέων της Χαιρώνειας

by iopapami_admin

Η Χαιρώνεια βρίσκεται στο κύριο πέρασμα από τη Φωκίδα στη βορειότερη Ελλάδα καθώς και προς τη Βοιωτία και την Αττική. Ο Λέων της Χαιρώνειας, το περίφημο μνημείο που βρίσκεται στην κεντρική αρτηρία, σχεδόν δίπλα από το μουσείο, αποτελεί σημείο αναφοράς της περιοχής και μαρτυρεί μία πτυχή της ιστορίας του τόπου. Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα εδώ, και πιο συγκεκριμένα στη μικρή πεδιάδα μεταξύ των υπωρειών του Θουρίου και του Κηφισού, είναι η μάχη του 338 π.Χ., με την οποία εδραιώθηκε η κυριαρχία του Φιλίππου στην νότια Ελλάδα.

Η μάχη της Χαιρώνειας

Κοντά στο ρέμα του Αίμονα, ανατολικά της Χαιρώνειας, στα ριζά του Θουρίου είχαν παραταχθεί οι Αθηναίοι, με το Φίλιππο απέναντί τους. Οι Θηβαίοι είχαν παραταχθεί στην πεδιάδα προς τον Κηφισό, έχοντας αντίκρι τους τον Αλέξανδρο. Έτσι, οι δύο πάλαι ποτέ εχθροί, Αθηναίοι και Θηβαίοι, συμμάχησαν για να αντιμετωπίσουν την επέλαση των Μακεδόνων, με πρωτοβουλία του ρήτορα Δημοσθένη.

Στις 2 Αυγούστου 338 π.Χ., οι Μακεδόνες παρέταξαν 30,000 πεζούς και 2,000 ιππείς, ενώ οι σύμμαχοι 30,000 άνδρες και 500 ιππείς. Ο Μακεδονικός στρατός, με επικεφαλής τον Φίλιππο, υπερτερούσε σε συνοχή και πολεμική εμπειρία. Άξιοι ηγήτορες ήταν επίσης ο Αλέξανδρος, ο Αντίπατρος και ο Παρμενίων. Στον αντίποδα, οι στρατηγοί των συμμάχων είχαν μικρή πείρα στον πόλεμο. Επικεφαλής των Θηβαίων ήταν ο Θεαγένης, ενώ των Αθηναίων, οι στρατηγοί Στρατοκλής, Χάρης και Λυσικλής. Το δυνατό σημείο των συμμάχων αποτελούσαν οι επίλεκτοι Θηβαίοι του Ιερού Λόχου.

Ο Αλέξανδρος, ως επικαφαλής του Ιππικού, αντιμετώπισε τους Θηβαίους, ενώ ο Φίλιππος τους Αθηναίους. Η επιθετική τακτική του Αλέξανδρου έφερε αποτελέσματα όταν κατάφερε να εξολοθρεύσει τους Ιερολοχίτες. Ο Φίλιππος, αρχικά, τηρούσε αμυντική στάση με τους Αθηναίους και η μάχη κρίθηκε στη συνδρομή του Αλέξανδρου που πλευροκόπησε τους Αθηναίους, μετά την επικράτησή τους επί των Θηβαίων. Οι Αθηναίοι βάλλονταν, έτσι, από δύο σημεία και υποχώρησαν. Έχασαν 1,000 άνδρες ενώ 2,000 αιχμαλωτίστηκαν. Ανάλογες ήταν και οι απώλειες των Θηβαίων.

Μετά τη μάχη, η αντιμετώπιση προς τους ηττημένους ήταν διαφορετική. Ο Φίλιππος ελευθέρωσε τους Αθηναίους αιχμαλώτους και δεν προχώρησε στην κατάκτηση της πόλη τους. Ωστόσο, απαίτησε να αναγνωρίσουν την ηγεμονία του. Αντίθετα, οι Θηβαίοι αντιμετωπίστηκαν με σκληρότητα. Ο Φίλιππος θανάτωσε ή εξανδραπόδισε τους πολιτικούς του αντιπάλους και επανέφερε τους εξόριστους φίλους του. Οι Θηβαίοι, ύστερα από τη βαριά ήττα που υπέστησαν, έθαψαν τους γενναίους Ιερολοχίτες σε έναν κοινό τάφο και έστησαν το μνημείο με τον περίφημο Λέοντα προς τιμήν τους.

Ο Λέων της Χαιρώνειας στο πέρασμα του χρόνου

Στις θέσεις που κατείχαν οι αντίπαλοι της μάχης, έγιναν τα δύο πολυάνδρια. Το σημείο που ετάφησαν οι Μακεδόνες εντοπίστηκε και ανασκάφηκε από τον έφορο αρχαιοτήτων Σωτηριάδη το 1902-1903 σε απόσταση τριών χιλιομέτρων ανατολικά της Χαιρώνειας. Πρόκειται για έναν τύμβο ύψους επτά μέτρων. Στο σημείο ταφής των πεσόντων Θηβαίων Ιερολοχιτών υψώθηκε ένα κολοσσιαίο πέτρινο Λιοντάρι με στραμμένο το βλέμμα του στον Μακεδονικό τύμβο.

Το Λιοντάρι στην αρχαιότητα είχε συναρμολογηθεί από πέντε κομμάτια. Κατά το πέρασμα των αιώνων το βάθρο του γλυπτού σωριάστηκε και κομματιάστηκε. Πιθανές αιτίες αυτού, κάποια υποχώρηση του εδάφους ή σεισμός ή λόγω της κακής ποιότητα της πέτρας από την οποία κατασκευάστηκε.

Στα 1809 ο Βύρωνας κατεβαίνοντας από τα Ιωάννινα βρήκε τον Λέοντα κομματιασμένο και μισοχωμένο. Το 1813 ο ‘Αγγλος Crawford με πρόχειρη ανασκαφή, αποκάλυψε το κεφάλι του και μερικά κομμάτια, αλλά τα ξανασκέπασε. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος για να περισώσει τα σκορπισμένα κομμάτια και να τα συναρμολογήσει τα ξέθαψε και αυτός το 1819. O Λέων, ζητήθηκε από τον Σουλτάνο για την Πόλη και από τον Αλή για τα Γιάννενα, ωστόσο και οι δύο παραιτήθηκαν από το εγχείρημα λόγω της δυσκολίας της μεταφοράς του.

Από το 1834 είχε προγραμματιστεί η αναστήλωσή του αλλά ματαιώθηκε λόγω έλλειψης πόρων. Το 1879 ο χώρος ανασκάφηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία. Βρέθηκαν 254 σκελετοί θαμμένοι σε επτά σειρές του περιβόλου. Το 1902 ξεκίνησε από τον Φυτάλη και του γλύπτη Λ. Σώχο και με δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας η αναστήλωση του μνημείου. Κατασκευάστηκε ένα βάθρο ύψους 3μ., συναρμολογήθηκαν τα κομμάτια και οι ελλείψεις συμπληρώθηκαν από πέτρες του Ξηριά της Λιβαδειάς. Τέλος, το 1998-2000 πραγματοποιήθηκε από την Θ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων Θηβών σε συνεργασία με το Κέντρο Λίθου του Υπουργείου Πολιτισμού συντήρηση του μνημείου (επιφανειακός καθαρισμός και αντικατάσταση των κονιαμάτων).

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Εξερεύνηση στις Πυραμίδες της Güímar

by iopapami_admin

Κάθε ταξίδι είναι και μία περιπέτεια. Κάθε προορισμός, κρύβει περισσότερα μυστικά από όσα πάω να εξερευνήσω. Έτσι λοιπόν, το πολυήμερο ταξίδι μου στην Τενερίφη, άνοιξε τους ορίζοντές μου σε έναν διαφορετικό κόσμο, σε έναν άλλο πολιτισμό. Εκεί που η ιστορία συναντά τη μυθολογία, βρήκα ένα σύγχρονο γλυπτό του Άτλαντα να βαστά στους ώμους του τη Γη, ένα δέντρο που υποτίθεται θα μπορούσε να κρύβει τα μήλα των Εσπερίδων, τις κλιμακωτές πυραμίδες της Güímar και πολλά ακόμη που θα τα δούμε εκτενέστερα άλλη στιγμή. Σήμερα, θα μάθουμε περισσότερα για τις πυραμίδες της Güímar!

Οι περισσότεροι, όταν ακούμε για πυραμίδες αρχαίων πολιτισμών, φανταζόμαστε τις κανονικές πυραμίδες της Αιγύπτου. Ωστόσο, κλιμακωτές πυραμίδες υπήρχαν και στην Αίγυπτο, πριν πάρουν τη μορφή με τη λεία επιφάνεια που έχουμε όλοι σαν εικόνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας αρχιτεκτονικής είναι η βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ. Πρόκειται για το λεγόμενο μασταμπά, τον πρώτο τύπο τάφου στην Αρχαία Αίγυπτο. Μάλιστα, στη νεκρόπολη της Σακκάρα, συναντάμε περισσότερους από 150 μασταμπάδες.

Έχουμε, λοιπόν, τον πρόδρομο των πυραμίδων, ο οποίος ήταν ορθογώνιος, με βαθμίδες («σκαλοπάτια») από τούβλα που καταλήγουν σε επίπεδη οροφή. Αυτό ήταν το κυρίαρχο μοτίβο κατά την Αρχαϊκή Περίοδο της Αιγύπτου, το οποίο άρχισε να παρακμάζει στο Νέο Βασίλειο, χωρίς όμως να εξαφανιστεί πλήρως. Πυραμίδες με αναβαθμίδες συναντάμε και στις Άνδεις, στη Γουατεμάλα, το Μεξικό, τη Μεσοποταμία και αλλού. Τα μεγέθη και οι εποχές κατασκευής διαφέρουν, αλλά η βασική ιδέα και η αρχιτεκτονική τις συνδέουν με κάποιον τρόπο!

Γιατί επέλεξαν να χτίσουν Πυραμίδες;

Πολλοί συγγραφείς και ιστορικοί, δικαιολογούν την επιλογή των Πυραμίδων μέσα σε θρησκευτικά και τελετουργικά πλαίσια. Οι κύριες χρήσεις των Πυραμίδων σε όλο τον κόσμο ήταν δύο: ως κτίρια λατρείας/τελετουργιών (δηλαδή, ναοί) και ως ταφικά μνημεία. Είτε αναφερόμαστε σε μασταμπά, είτε σε ζιγκουράτ (τύπος πυραμοειδούς μνημείου), είτε σε κανονική πυραμίδα, αυτές ήταν οι χρήσεις τους. Ουσιαστικά, σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, μόνο οι αιγυπτιακές πυραμίδες προορίζονταν ως κατοικία νεκρών, για τους φαραώ επί το πλείστον, αλλά και για ορισμένα βασιλικά μέλη και εκλεκτούς ευγενείς, μετέπειτα.

Η τετράγωνη και άλλοτε ορθογώνια ογκώδης βάση της, αντιπροσωπεύει τη σταθερότητα της γης, την ύλη, τη ζωή, την οποία αφήνει πίσω του ο αποθανών, ενώ οι συγκλίνουσες πλευρές της θα τον βοηθήσουν να ανέλθει στους ουρανούς. Άλλοι, εξηγούν πως η μείωση του όγκου από τη βάση προς την κορυφή ικανοποιεί την αιώνια αντίθεση μεταξύ ζωής και θανάτου. Η συμπαγής βάση συμβολίζει τη ζωή και η σχεδόν «άυλη» κορυφή, το θάνατο.

Σε αυτές που είναι τύπου μασταμπά, στην επίπεδη οροφή πραγματοποιούνταν οι τελετές και οι θυσίες από τους ιερείς. Οι συμβολισμοί είναι αντίστοιχοι με αυτούς της κανονικής πυραμίδας όσον αφορά τη βάση. Στην κορυφή του μασταμπά, οι θνητοί έρχονταν πιο κοντά στους θεούς τους, για να τους δώσουν την προσφορά τους. Ο ανοιχτός ορίζοντας μετέφερε αυτή την ενέργεια στο θεό τους. Συμβολικά, οι ιερείς και οι πιστοί, μετεωρίζονταν ανάμεσα στον κόσμο των θνητών και των θεών, έμπαιναν σε ένα ενδιάμεσο στάδιο για να προσεγγίσουν το θείον.

Ύστερα από αυτή την πολύ σύντομη αναφορά στα είδη και τους ρόλους των πυραμίδων, ας επιστρέψουμε σε αυτές που συναντάμε στη Güímar της Τενερίφης!

Ποιες είναι, λοιπόν, οι περίφημες Πυραμίδες της Güímar;

Ως γεωμετρικό σχήμα, η πυραμίδα που συναντάμε εδώ, καλείται «κόλουρη» πυραμίδα. Φανταστείτε, δηλαδή, ότι από μία κανονική πυραμίδα, «κόβουμε» σε κάποιο σημείο την κορυφή της και έτσι το πάνω μέρος δεν έχει πια «μύτη», αλλά είναι μια επιφάνεια παράλληλη προς τη βάση της.

Οι απόψεις των επιστημόνων διίστανται όσον αφορά τη χρονολόγηση και τη χρήση αυτών των πυραμίδων. Ορισμένοι, υποστηρίζουν ότι δημιουργήθηκαν γύρω στο 1900 μ.Χ. από αγρότες της περιοχής. Στόχος τους ήταν η υλοποίηση ενός αρδευτικού συστήματος για τα χωράφια τους. Κατά άλλη, αντίστοιχη εκδοχή, οι αγρότες τοποθέτησαν εκεί τις πέτρες για να καθαρίσουν τη γη τους προς καλλιέργεια.

Η αλήθεια είναι, ότι αναβαθμίδες με τέτοια λειτουργία μπορούμε να δούμε και σε άλλα σημεία του νησιού. Ωστόσο, μπορούμε να εντοπίσουμε πολλές διαφορές ανάμεσα στις δύο κατασκευές. Σε αυτές τις διαφορές θα αναφερθούμε εκτενέστερα παρακάτω, καθώς πάνω σε αυτές στηρίζεται η δεύτερη θεωρία.

*Κατά την περιήγησή μου στο σύμπλεγμα των Πυραμίδων.*

Μια άλλη μερίδα επιστημόνων, λοιπόν, υποστηρίζει ότι αυτές οι πυραμίδες δημιουργήθηκαν πριν τον Ισπανικό αποικισμό, από τους ιθαγενείς Guanche. Για τους ιθαγενείς των Κανάριων Νήσων θα αφιερώσουμε ένα ξεχωριστό άρθρο, δεν θα επεκταθούμε εδώ περαιτέρω. Ο πιο θερμός υποστηρικτής αυτής της εκδοχής, ήταν ο Νορβηγός ανθρωπολόγος και εξερευνητής Thor Heyerdahl, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στην έρευνα της πολιτισμικής προέλευσης των αρχαίων πολιτισμών σε όλο τον κόσμο.

Ο Thor Heyerdahl πίστευε ότι οι λεπτομέρειες σε αυτές τις πυραμίδες μοιάζουν με τις βασικές αρχές αρχιτεκτονικής του Παλιού και του Νέου Κόσμου. Επίσης, θεωρούσε ότι υπήρχε μία σύνδεση ανάμεσα στους ναυτικούς και τους ταξιδευτές από την Αίγυπτο και την Κεντρική Αμερική. Σύμφωνα με τη γεωγραφία των Κανάριων Νήσων, μπορεί να στηριχτεί αυτός ο ισχυρισμός.

Ένα άλλο επιχείρημα του Thor, είναι ότι οι πυραμίδες αυτές δεν αποτελούνται απλά από τυχαίες πέτρες. Είναι χτισμένες από πέτρες λάβας, και φτάνουν τα 12 μέτρα. Επίσης, στις γωνίες των πυραμίδων, οι πέτρες είναι λαξευμένες με τέτοιον τρόπο, ώστε να μην υπάρχουν αιχμές ή εξογκώματα. Είναι πολύ προσεγμένες για να βρίσκονται εκεί πεταμένες τυχαία.

Ακόμη, κάθε πυραμίδα έχει μια σκάλα προς την κορυφή της. Τα σκαλοπάτια βρίσκονται όλα στη δυτική πλευρά, υποδηλώνοντας έναν τελετουργικό σκοπό. Πιστεύεται ότι κάποιος που ανεβαίνει την πυραμίδα το πρωί θα υποδεχόταν τον ανατέλλοντα ήλιο, μια σημαντική θρησκευτική πράξη. Μάλιστα, η επιλογή της συγκεκριμένης τοποθεσίας, δίνει την ψευδαίσθηση ότι ο ήλιος ανατέλλει από το νερό, κάτι που μπορεί να έχει πρόσθετη σημασία για μια τελετή.

Αξίζει να τονιστεί ακόμη και μία άλλη ιδιαιτερότητα που συντελεί στην παραδοχή της μη τυχαιότητας και αφορά τον κύριο άξονα του συμπλέγματος των πυραμίδων. Ο ευθύς τοίχος σχηματίζει το βόρειο άκρο της πλατείας και των δύο κεντρικών πυραμίδων. (Το βλέπετε στο βίντεο που ακολουθεί.) Αν κάποιος σταθεί κατά μήκος αυτού του τείχους στις 21 Ιουνίου, δηλαδή την ημέρα του θερινού ηλιοστασίου, θα παρατηρήσει ότι ο τοίχος είναι ακριβώς ευθυγραμμισμένος με το σημείο πίσω από τα βουνά όπου δύει ο ήλιος.

Ένα βίντεο από το κοντινότερο σημείο στο οποίο μπόρεσα να πλησιάσω. Ο χώρος ασφαλώς είναι περιφραγμένος και δεν επιτρέπεται είσοδος στο εσωτερικό του συγκροτήματος.

Επιπλέον, από αυτή την προοπτική, εμφανίζεται ένα περίεργο οπτικό φαινόμενο, γνωστό ως «Διπλό Ηλιοβασίλεμα». Κατά το φαινόμενο αυτό, ο ήλιος εξαφανίζεται εντελώς, και λίγα λεπτά αργότερα, ένα κλάσμα του ηλιακού δίσκου εμφανίζεται και πάλι, πριν δύσει ξανά, δίνοντας την εντύπωση δύο διαδοχικών ηλιοβασιλεμάτων. Αυτό, μαζί με τον αστρονομικό προσανατολισμό ενός άλλου κύριου άξονα προς την ανατολή του ήλιου κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, δίνει στο σύμπλεγμα μια πιθανή λειτουργία ως μακρο-ημερολόγιο.

Γνωρίζουμε πως ο Ήλιος ήταν θεοποιημένος σχεδόν σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς. Μνημεία που έχουν συγκεκριμένο προσανατολισμό, ειδικά όσον αφορά τα ηλιοστάσια, δεν χτίστηκαν τυχαία. Ωστόσο, δεν μπορεί καμία από όλες τις θεωρίες να αποδειχτεί, με τα δεδομένα που έχουμε ως τώρα. Ίσως, αν προχωρήσουν οι έρευνες στον χώρο αυτό, κάποια στιγμή να μάθουμε περισσότερα.

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο Ραμνούντα

by iopapami_admin

Όλοι έχετε ακουστά το Σούνιο και τον ναό του Ποσειδώνα. Γνωρίζετε, όμως, ότι υπάρχει ένας ακόμη αρχαιολογικός χώρος στην Αττική, αντίστοιχης σημασίας, με ιδιαίτερη ιστορία; Η διαδρομή μέχρι το Ραμνούντα είναι όμορφη και χωρίς ιδιαίτερη κίνηση. Μπορείτε να το δείτε σαν Κυριακάτικη εκδρομή και να το συνδυάσετε με μπάνιο στις διπλανές παραλίες. (Πρόταση για τους φίλους που δεν αγαπάνε και πολύ τις επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.)

Έτσι κι εμείς, Κυριακή πρωί ξεκινήσαμε από το Πόρτο Ράφτη για μια εξόρμηση που θα συνδύαζε την εξερεύνηση με τη γνώση και την ευχαρίστηση. Αρχικά, για όσους ενδιαφέρονται να πάνε, οφείλω να ενημερώσω ότι μεγάλο μέρος του αρχαιολογικού χώρου είναι κλειστό για τους επισκέπτες. Για όσο διαρκούν οι εργασίες συντήρησης, δεν μπορούμε να επισκεφθούμε το λιμάνι, τα τείχη της Ακρόπολης, το γυμνάσιο, το αρχαίο λατομείο, τα λείψανα οικημάτων, τον ναό του Αμφιαράου και πολλούς ταφικούς περίβολους.

Ουσιαστικά, επιτρέπεται η πρόσβαση μόνο στο σημείο όπου βρίσκεται το Ιερό της Νεμέσεως και ο ναός της Θέμιδος.

Σύμφωνα με όσα μας πληροφορεί η Εφορία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής:

Τα ερείπια του αρχαίου δήμου Ραμνούντος, που ανήκε στην Αιαντίδα φυλή, καταλαμβάνουν την κοιλάδα του Λιμικού στο βορειοανατολικό άκρο της Αττικής. Η Ραμνούς θεωρείται ο καλύτερα διατηρημένος από τους αρχαίους δήμους της Αττικής. Η ονομασία «Ραμνούς» προέρχεται από το φυτό (η) ράμνος (θάμνος).
Ο αρχαίος οικισμός ήταν τειχισμένος και περιλάμβανε δημόσια κτήρια, ιερά και οικίες. Στις εγκαταστάσεις της εσωτερικής οχύρωσης της ακροπόλεως διέμενε μόνιμα αθηναϊκή φρουρά, που έλεγχε το στενό πέρασμα μεταξύ Αττικής και Εύβοιας. Στην κάτω πόλη υπήρχαν ένα μικρό θέατρο, το γυμνάσιο, ένα μικρό ιερό του Διονύσου, κάποια άλλα δημόσια κτήρια και οικίες. Και στις δύο πλευρές της αρχαίας οδού, που συνέδεε τη Ραμνούντα με άλλους γειτονικούς δήμους, υπήρχαν πολυτελή ταφικά μνημεία. Η οδός αυτή κατέληγε στην οχυρωμένη πόλη.

Σε περίοπτη θέση, δίπλα στην αρχαία οδό, χτίστηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα το άνδηρο του ιερού της Νεμέσεως. Εκεί, κατά τον 5ο αι. π.Χ. ιδρύθηκε μεγάλος δωρικός ναός, με έξι κίονες στις στενές και δώδεκα στις μακρές πλευρές. Στο εσωτερικό του ναού φυλασσόταν το περίφημο άγαλμα της θεάς, έργο του Αγοράκριτου, μαθητή του Φειδία. Το άγαλμα ήταν κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο, το οποίο, όπως παραδίδει ο περιηγητής του 2ου αι. μ.Χ. Παυσανίας, έφεραν οι Πέρσες μαζί τους για να κατασκευάσουν από αυτό το τρόπαιο που θα έστηναν μετά τη νίκη τους στον Μαραθώνα. Η θεά Νέμεσις όμως τους τιμώρησε για την αλαζονεία τους (ύβρις). Η ανάγλυφη βάση του (περί το 420 π.Χ.) εικονίζει τη Λήδα, μητέρα της Ελένης, να την οδηγεί στη μεταφυσική της μητέρα Νέμεσι.
Δίπλα, σε ένα μικρότερο ναό του 5ου αι. π.Χ., που χρησίμευε και ως θησαυρός του μεγάλου, λατρευόταν η Θέμις. Στο εσωτερικό του ναού βρέθηκαν αξιόλογα αγάλματα, μεταξύ των οποίων το άγαλμα της Θέμιδος (χρονολογείται περί το 300 π.Χ. και φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). Η βάση του φέρει επιγραφή με το όνομα του Ραμνούσιου γλύπτη Χαιρέστρατου.
Γύρω στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ., οι πρώτοι χριστιανοί καταστρέφουν τα ιερά και το άγαλμα της Νεμέσεως και ο χώρος, παρακμάζει οριστικά. Τα λείψανα όμως, τόσο του ιερού, όσο και του φρουρίου, δεν καλύφθηκαν πλήρως και ήταν πάντα ορατά στους περιηγητές και στους επισκέπτες της περιοχής.
Στην περιοχή πραγματοποιήθηκαν το 1813, για πρώτη φορά, έρευνες από την Εταιρεία των Dilettanti. Κατά τον 19ο αιώνα συνεχίστηκαν οι ανασκαφές από τους Δημήτριο Φίλιο και Βαλέριο Στάη, υπό την αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Από το 1975 επαναλήφθηκαν οι ανασκαφές από τον Βασίλειο Πετράκο, με σκοπό την ανασύσταση της πραγματικής εικόνας της Ραμνούντος.

Παρά το γεγονός ότι παραμείναμε στον χώρο για περίπου 2 ώρες, είδαμε μόνο δύο Έλληνες επισκέπτες και έναν Αμερικανό! Αυτός ο αρχαιολογικός χώρος δεν έχει αναδειχτεί όσο του αξίζει και πολλοί είναι αυτοί που αγνοούν ακόμα και την ύπαρξή του. Στον Ραμνούντα βρέθηκαν τα ερείπια μιας ολόκληρης πολιτείας και αυτό το γεγονός από μόνο του αρκεί για να πάρουμε μια ιδέα του πόσο σημαντικός είναι αυτός ο τόπος. Μάλιστα, το Ιερό της Νεμέσεως που βρίσκεται εδώ, θεωρείται το σημαντικότερο ιερό αυτής της θεότητας στον ελλαδικό χώρο. Ο ναός ιδρύθηκε εδώ γιατί οι Αθηναίοι θεώρησαν ότι η Νέμεσις, ο Πάν και ο Θησεύς τους βοήθησαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την απειλή των Περσών. Ειδικότερα δε, η Νέμεσις επενέβη όταν οι Πέρσες κατέφθαναν στον Μαραθώνα με ένα μεγάλο κομμάτι από Παριανό μάρμαρο το οποίο θα επεξεργάζονταν μετά τη νίκη τους ενάντια στους Αθηναίους. Η βεβαιότητα αυτής της νίκης θεωρήθηκε ύβρις και τιμωρήθηκε.

Σχετικά με το Ιερό της Νεμέσεως και τον ναό της Θέμιδος, είναι πολύ ενδιαφέροντα όσα αποκαλύπτει η Δρ. Ελένη Ανδρίκου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής. “Αρχικά είχε κτιστεί ένας μικρός ναός (10×6 μ.) με δύο δωρικούς κίονες στην είσοδό του. Μέσα σε αυτόν βρέθηκε το 1890 στις ανασκαφές του Βαλέριου Στάη το υπερφυσικού ύψους (2,20 μ.). άγαλμα της Θέμιδος. Μια επιγραφή στη βάση του μας ενημερώνει ότι το άγαλμα έφτιαξε ο γλύπτης Χαιρέστρατος και ήταν ανάθημα, αφιέρωμα δηλαδή, του Ραμνουσίου Μεγακλέως. Αυτός ήταν ο ναός της Θέμιδος, της θεάς της Δικαιοσύνης. Το μεγάλο ιερό ήταν, όμως, της Νεμέσεως. Ξεκίνησε να κτίζεται το 430 π.Χ. , από τον ίδιο αρχιτέκτονα που έκτισε το Ηφαιστείο στην Αθήνα (γνωστό ως Θησείο), τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, τον ναό του Άρεως στις Αχαρνές. Δεν ξέρουμε το όνομά του αλλά είμαστε σίγουροι ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος. Αυτός ο ναός ήταν μεγαλύτερος, 22×11 μ., δωρικού ρυθμού, με κίονες περιμετρικά και μπροστά από την είσοδό του υπήρχε ένας μεγάλος βωμός για τις ιεροπραξίες. Κατά την ανασκαφή, όπως έγινε τμηματικά, βρισκόντουσαν κομμάτια από ένα μεγάλο, γυναικείο άγαλμα- αυτά μελετήθηκαν από τον Γεώργιο Δεσπίνη, σημαντικό αρχαιολόγο, που τελικά απεκατέστησε από αυτά τα θραύσματα την μορφή που είχε το υπερμέγεθες άγαλμα της θεάς Νεμέσεως. Οι Ρωμαίοι έκαναν αντίγραφα σπουδαίων ελληνικών αγαλμάτων- από ένα τέτοιο ρωμαϊκό αντίγραφο που εντόπισε ο Δεσπίνης, έγινε η ταύτιση των θραυσμάτων του πρωτότυπου αγάλματος. Ήταν δημιούργημα ενός σπουδαίου γλύπτη της αρχαιότητας, του Αγοράκριτου, μαθητή του Φειδία. Αλλά οι Ραμνούσιοι, προτιμώντας την αίγλη του Φειδία, διέδιδαν ότι το αυτός ήταν ο γλύπτης.”

Μύθοι που σχετίζονται με τη Νέμεση

Η Νέμεσις ήταν η θεία δίκη, αυτή που επενέβαινε για να κρατήσει τις ισορροπίες και να αντισταθμίσει το άδικο. Εξασφάλιζε το Κοσμικό Ιερό Δίκαιο ενώ σε ανθρώπινο επίπεδο, έθετε τα όρια και τιμωρούσε τον εγωισμό, την υπεροψία και την αλαζονεία. Αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της συμπαντικής νομοτέλειας που εκφραζόταν ως Ύβρις-Άτις-Νέμεσις-Τίσις. Εν συντομία, όποιος ξεπερνά τα όρια, γίνεται αλαζόνας, δηλαδή διαπράττει ύβρη, προχωρά σε πράξεις ανόσιες, προσβλητικές αλλά και απροσεξίας (Άτις) για τις οποίες η θεία δίκη (Νέμεσις) αναλαμβάνει την τιμωρία, η οποία οδηγεί σε καταστροφή (Τίσις).

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μυθολογικές αφηγήσεις για τη γέννηση της Νεμέσεως.

1. από την Νύκτα, δίχως «αρσενικό» στοιχείο (κατά την «Θεογονία» του Ησίοδου, 223)
2. από τον Ωκεανό (κατά τα «Διονυσιακά» του Νόννου, και την τοπική παράδοση Ραμνούντος, όπως σημειώνει ο Παυσανίας)
3. από το Έρεβος και την Νύκτα (κατά τον Υγίνο)
4. από τον Θεό Δία («Κύπρια έπη», απόσπ. 8)
5. από την Θεά Δίκη (κατά τον Μεσομήδη)

Το όνομα της Θεάς ετυμολογείται από το ρήμα «νέμω», δηλαδή κατανέμω δίκαια και το ουσιαστικό «νέμησις», δηλαδή απονομή του οφειλομένου. Σύμφωνα με την επικρατέστερη μυθολογική εκδοχή, ο Δίας κατεδίωξε ερωτικά τη Νέμεση, η οποία μεταμορφώθηκε σε χήνα για να τον αποφύγει. Ωστόσο, ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κύκνο και την έκανε δική του στον Ραμνούντα, όπου και ιδρύθηκε το σημαντικότερο Ιερό της θεάς. Από την ένωσή τους, η Νέμεσις γέννησε ένα αβγό, μέσα από το οποίο γεννήθηκαν οι Διόσκουροι και η Ωραία Ελένη.

Σε πολλούς μύθους, υπήρχε η συσχέτιση της Ωραίας Ελένης με την Νέμεση. Κατά άλλες εκδοχές, η θεά αποτελεί τη μεταφυσική μητέρα της Ελένης και στο Ιερό του Ραμνούντα διασώθηκε τμήμα της απεικόνισης που θέλει τη μητέρα της Ελένης, Λήδα, να την οδηγεί στην Νέμεση. Λόγω αυτών των συνδέσεων, κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, η Θεά Ελένη λατρευόταν στο Ίλιον (Τροία) με το κοινό με την Νέμεση προσωνύμιο «Αδράστεια».

Η προφητεία του Ησίοδου για τη Νέμεση και το γένος των ανθρώπων

Ο Ησίοδος θεωρείται ο πιο σπουδαίος αρχαίος ποιητής, μαζί με τον Όμηρο. Στο «Eργα και Ημέραι», μιλά για τα πέντε γένη των ανθρώπων: το χρυσό, το αργυρό, το χάλκινο, το ηρωικό και το σιδηρούν. Ο ίδιος ο ποιητής, αλλά και εμείς σήμερα, θεωρείται ότι ανήκουμε στο τελευταίο γένος των ανθρώπων. Στο διδακτικό έργο του Ησίοδου “Έργα και Ημέραι” (στ. 173 δ – στ. 201) διαβάζουμε για κάποιες καταστάσεις που μοιάζουν επίκαιρες και αναγνωρίζονται ως σημεία των καιρών για την προφητεία που ακολουθεί:

«Μακάρι εγώ ανάμεσα στου πέμπτου γένους τους ανθρώπους να μην ήμουν, μα είτε πιο μπροστά να πέθαινα ή ύστερα να γεννιόμουν. Αφού τώρα πια το σιδερένιο υπάρχει γένος. […] Κι ο Δίας θ᾽ αφανίσει και τούτο των θνητών το γένος, την εποχή που σαν γεννιούνται οι άνθρωποι θα γίνονται ασπρομάλληδες. Με τα παιδιά του όμοιος δε θα είναι ο πατέρας, μήτε με τον πατέρα τα παιδιά, κι ούτε ο φιλοξενούμενος αγαπητός σ᾽ αυτόν που τον φιλοξενεί, στο σύντροφο ο σύντροφος, μήτε θα είναι ο αδερφός αγαπητός, σαν πρώτα. Μόλις γεράσουν οι γονείς τους θα τους ατιμάζουν, θα τους κατηγορούν μιλώντας τους με λόγια φοβερά, οι άθλιοι, την τιμωρία των θεών περιφρονώντας. Κι ούτε στους γέροντες γονείς τους το χρέος που τους ανάθρεψαν θ᾽ ανταποδίνουν. Στη βία των χεριών το δίκιο τους. Κι ο ένας την πόλη του άλλου θ᾽ αφανίσει. Διότι δε θα τιμάται ο πιστός στον όρκο του, ο αγαθός, ο δίκαιος, μα του κακού το δράστη θα τιμήσουν πιο πολύ και τον ακόλαστο. Στη βία των χεριών το δίκαιο κι η ντροπή θα είναι, ο άντρας ο κακός θα βλάπτει τον καλύτερο, θα τον κατηγορεί με λόγια διεστραμμένα, δίνοντας κι από πάνω όρκο. Ο φθόνος χαιρέκακος, κακόγλωσσος, στην όψη μισητός, θα συνοδεύει όλους τους ταλαίπωρους ανθρώπους. Και τότε προς τον Ολυμπο απ᾽ τη γη με τους πλατιούς τούς δρόμους, αφού σε άσπρα πέπλα το ωραίο σώμα τους καλύψουνε, θα παν να σμίξουνε με των αθανάτων το γένος, τους ανθρώπους πίσω αφήνοντας, η Αιδώς και η Νέμεση. Και μόνο οι πόνοι οι θλιβεροί θα απομείνουν στους θνητούς ανθρώπους. Κι απ᾽ το κακό προφύλαξη δε θα υπάρχει». *Απόσπασμα από τη μετάφραση του Σταύρου Γκιργκένη, εκδόσεις Ζήτρος.

Σύμφωνα με αυτήν την προφητεία λοιπόν, η θεά Νέμεσις θα εγκαταλείψει το σιδηρούν γένος των ανθρώπων για να εγκατασταθεί στον ολόλαμπρο Όλυμπο μαζί με τους άλλους θεούς. Θα είναι τέτοια η κατάντια των ανθρώπων και των κοινωνιών, που ούτε η αιδώς και η τιμωρία/δικαιοσύνη δεν θα μείνουν πια για να συνετίζουν τους ανθρώπους. Τότε είναι που θα ακολουθήσει ένα ακόμα πιο δυστοπικό μέλλον, στο οποίο το κακό ανθίζει και μένει ατιμώρητο.

Δεν μένει όμως, ήδη, τόσο κακό στον κόσμο ατιμώρητο; Μήπως η Νέμεσις μας έχει ήδη εγκαταλείψει;

Θα χαρώ να λάβω τα σχόλια και τις παρατηρήσεις σας στο email: ioanna@myalchemies.com

Εξ-ερευνήσεις Μετά τα... φυσικά!Μυθικές Ιστορίες

Στο Ιερό των Αιγυπτίων θεών στο Μαραθώνα

by iopapami_admin

Σε μία από τις εξορμήσεις μου, βρέθηκα στη Νέα Μάκρη για εθελοντισμό. Με το πέρας της εργασίας, παρά το βροχερό καιρό, αποφασίσαμε να εξερευνήσουμε την περιοχή. Έτσι, οδηγηθήκαμε προς το Μαραθώνα, σε έναν αρχαιολογικό χώρο που δεν περίμενα ότι θα συναντούσα στην Ελλάδα! Μόλις άκουσα ότι στην περιοχή υπάρχει Ιερό Αιγυπτίων θεών, έσπευσα να προλάβω τον χώρο ανοικτό!

Συζητώντας με φίλους, πληροφορήθηκα ότι έχουν βρεθεί κι άλλα αιγυπτιακά Ιερά, στην Πελοπόννησο. Μάλιστα, ο Παυσανίας κάνει πολυάριθμες αναφορές για ιερά της Ίσιδος και του Σαράπιδος στην περιοχή, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν επιβεβαιωθεί από αρχαιολογικά ευρήματα. Αυτό βέβαια, θα το δούμε μαζί σε κάποια άλλη εξερεύνηση. Ας επιστρέψουμε στο Μαραθώνα, και πιο συγκεκριμένα, στη θέση που αναφερόταν ως Νησί.

*Οδεύοντας προς την είσοδο του Ιερού, το άνοιγμα της οποίας διακρίνεται στο βάθος.*

Ιστορικά στοιχεία για το Ιερό των Αιγυπτίων θεών

Σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, σε σχέδιο του Γάλλου πρόξενου Louis-François-Sébastien Fauvel στην Αθήνα, αποτυπώθηκαν το 1792 αρχαία ερείπια πάνω σε μία νησίδα απομονωμένη από τη στεριά με διώρυγα. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν εκτεταμένο συγκρότημα ιερού, αφιερωμένου σε Αιγύπτιους θεούς, και πολυτελούς λουτρού (βαλανείου), καθώς και μεγάλη ελλειψοειδή δεξαμενή νοτιότερα.

Το συγκρότημα αυτό, ιδρύθηκε από τον Ηρώδη Αττικό, περίπου το 160 μ.Χ. Ο μεγάλος ρήτορας και σοφιστής επέλεξε το Μαραθώνα για την ίδρυση του ιερού, καθώς ήταν ο τόπος καταγωγής και διαμονής του. Πιθανόν, το συγκρότημα να βρισκόταν μέσα στα όρια του κτήματος που κατείχε στην περιοχή. Πρόκειται, κατά πάσα πιθανότητα, για το «ιερό του Κανώπου», όπως το αναφέρει ο Φιλόστρατος (2ος – 3ο αι. μ.Χ.), συγγραφέας της βιογραφίας του Ηρώδη. Φαίνεται ότι για την ίδρυσή του, ο Ηρώδης μιμήθηκε τον αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος είχε ανεγείρει Σαραπείο σε τεχνητή νησίδα στην έπαυλή του στο Tivoli, έξω από τη Ρώμη. Αυτό ήταν μία αντιγραφή του Σαραπείου που βρισκόταν στην πόλη Κάνωπο, στο Δέλτα του Νείλου.

Το ιερό αποτελείται από έναν ορθογώνιο χώρο του κυρίως ιερού στα δυτικά και από ένα μικρότερο της εισόδου στα ανατολικά. Το κυρίως ιερό περικλείει ορθογώνιος περίβολος (60,50×64,60 μ.) με τέσσερις εισόδους, μια στο μέσον κάθε πλευράς. Οι είσοδοι, που μιμούνται αιγυπτιακούς πυλώνες, σχηματίζονται από δύο ορθογώνιους πύργους, ανάμεσα στους οποίους διατηρούνται μαρμάρινες βαθμίδες, και το κατώφλι.

Στην εξωτερική και εσωτερική όψη κάθε πυλώνα, το άνοιγμα πλαισιωνόταν από ζεύγος αγαλμάτων σε υπερφυσικό μέγεθος, πάνω σε βάσεις. Το ένα ήταν ανδρικό, στον τύπο των αγαλμάτων των Φαραώ, και το άλλο γυναικείο. Απεικονίζεται η θεά Ίσις σε διάφορους τύπους, π.χ. ως Δήμητρα κρατώντας στάχυα ή ως Αφροδίτη κρατώντας τριαντάφυλλα. Σώζονται τρία ζεύγη αγαλμάτων, που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα, καθώς και βάσεις. Αντίγραφα των αγαλμάτων έχουν τοποθετηθεί στις αντίστοιχες βάσεις τους.

*Αντίγραφα των αγαλμάτων που βρίσκονταν στην είσοδο του Ιερού.*

Από τους τέσσερις πυλώνες, πλακόστρωτες οδοί οδηγούν στο κέντρο του ιερού, το οποίο καταλαμβάνει βαθμιδωτή κατασκευή, πάνω σε ορθογώνιο άνδηρο. Το άνδηρο περιβάλλεται από διάδρομο. Οι πλακόστρωτες οδοί καταλήγουν στην εξωτερική πλευρά του διαδρόμου, σε μία υπερυψωμένη κατασκευή-εξέδρα, όπου ανέβαινε κανείς με μια κλίμακα.

Δεξιά και αριστερά των εξεδρών υπάρχει από ένα δωμάτιο, πιθανώς βοηθητικό του ιερού. Σε δύο από τα δωμάτια βρέθηκε μαρμάρινο άγαλμα Ίσιδος, αιγυπτιάζουσα Σφίγγα, υπερμεγέθεις λύχνοι με ανάγλυφη παράσταση Σαράπιδος και Ίσιδος, καθώς και μαρμάρινα γεράκια που συμβολίζουν τον θεό Ώρο.

Έξω από τον ανατολικό πυλώνα διαμορφώνεται μεγάλος αύλειος χώρος, προσιτός από μνημειώδες πρόπυλο στην ανατολική πλευρά, απέναντι από τον πυλώνα. Η αυλή περιβάλλεται στις τρεις πλευρές από στοά. Στα νότια ανοίγονται βοηθητικοί χώροι. Το κέντρο της λατρείας φαίνεται ότι ήταν η βαθμιδωτή κατασκευή. Σύμφωνα με επιγραφή, το ιερό ενδέχεται να ήταν αφιερωμένο στο Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του αιγυπτιακού θεού Όσιρη. Κυρίαρχη θέση έχει η Ίσιδα, σύντροφος του Όσιρη ενώ συλλατρευόταν ο γιος τους Ώρος. Η λατρεία των αιγυπτιακών θεοτήτων υιοθετείται σταδιακά στον ελληνικό χώρο από τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αι. π.Χ. και κερδίζει συνεχώς έδαφος. Ο χαρακτήρας της Ίσιδας ανταποκρίνεται στις ελληνικές αντιλήψεις και επιτρέπει να ταυτισθεί με ελληνικές θεές.

Ίσως αναρωτιέστε, όπως κι εγώ άλλωστε, πώς κατέληξε η αιγυπτιακή λατρεία να εδραιωθεί τόσο στον ελλαδικό χώρο, ενώ είχε ήδη καθιερωθεί η αρχαία ελληνική θρησκεία. Ας δούμε λοιπόν, όσο πιο συνοπτικά μπορούμε μέσα από την έκταση ενός άρθρου, τη μυθολογία των τριών κύριων θεοτήτων: Όσιρη, Ίσιδας και Ώρου. Ύστερα θα δούμε πώς αυτές οι θεότητες έγιναν δημοφιλείς στην αρχαία Ελλάδα και πώς σχετίζονται με το ελληνικό πάνθεον.

Μυθολογία Οσίριδος – Ίσιδος – Ώρου

Για τη μυθολογία αυτών των θεοτήτων μπορούμε να αντλήσουμε πλούσιες πληροφορίες από τον Πλούταρχο. Με την πάροδο των χρόνων και την προφορική παράδοση από γενεά σε γενεά, τα πεπραγμένα των θεών μεταβάλλονταν και οι μύθοι εξελίσσονταν, αναλόγως του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι. Σε αυτό το άρθρο θα αναφέρουμε συνοπτικά την κρατούσα εκδοχή του μύθου.

Ο Όσιρης ήταν ο πρωτότοκος γιος του Γεβ και της Νουτ και γεννήθηκε στη Θήβα της Άνω Αιγύπτου. Η γέννησή του συνοδεύτηκε από μία μυστηριώδη φωνή που έκανε γνωστή στον κόσμο την έλευση του “Κυρίου τοῦ Σύμπαντος”. Ο Ρε, μόλις έμαθε τη γέννησή του, τον κάλεσε κοντά του και τον αναγνώρισε ως κληρονόμο του επίγειου θρόνου του. Γι΄ αυτό όταν ο πατέρας του Γεβ υψώθηκε στον ουρανό, ο Όσιρης τον διαδέχθηκε στο θρόνο του και έλαβε ως σύζυγο την αδελφή του Ίσιδα.

Σύμφωνα με τις θρυλικές περιγραφές, ο Όσιρης υπήρξε αγαθοποιός, μεγάλος και ισχυρός βασιλιάς της Άνω και Κάτω Αιγύπτου, ο οποίος απάλλαξε τη χώρα από την αθλιότητα, “ἀπόρου βίου καί θηριώδους”. Το έργο του ήταν εκπολιτιστικό, όχι μόνο για το λαό της Αιγύπτου αλλά και για όλο τον κόσμο. Αφού θεμελίωσε την κοινωνική δομή των Αιγυπτίων, τους δίδαξε καλλιέργεια, ήθος, λατρευτικές τελετές, μουσική και θέσπισε δίκαιους νόμους, περιόδευσε σε όλη τη Γη για να εκπολιτίσει, όπως ο Διόνυσος. Παρέδωσε την αντιβασιλεία της Αιγύπτου στην αδερφή και σύζυγό του Ίσιδα και όταν επέστρεψε έχοντας ολοκληρώσει το πολύτιμο έργο του, βρήκε τη χώρα του λαμπρή και ακμάζουσα.

Ωστόσο, σύντομα ο Όσιρης έπεσε θύμα της δολιότητας του αδερφού του, Σεθ (Τυφών των Ελλήνων). Πείστηκε να ξαπλώσει σε ξύλινο κιβώτιο, το οποίο ο Σεθ κάρφωσε και έριξε στο Νείλο. Από αυτό το σημείο, τον πρωτεύοντα ρόλο στη θεογονία του μύθου αναλαμβάνει η Ίσιδα.

Η Ίσιδα αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στην Αιγυπτιακή μυθολογία

Κόρη του Γεβ και της Νουτ, αδερφή του Όσιρη, γεννήθηκε στην περιοχή των ελών του Δέλτα. Οι Έλληνες την εξομοίωσαν με τη Δήμητρα, την Ήρα, τη Σελήνη, την Αφροδίτη. Συνέβαλε καταλυτικά στο εκπολιτιστικό και κοινωνικό έργο του αδερφού της, γι’ αυτό και στην Αίγυπτο ήταν ιδιαίτερα αγαπητή θεότητα.

Καθιέρωσε το θεσμό του γάμου, δίδαξε τις γυναίκες υφαντική, γνέσιμο, άλεσμα κ.ά. Πολύ σημαντική είναι η γνώση που έφερε στους ανθρώπους για τη θεραπεία ασθενών. Επίσης, θέσπισε το θεσμό των ιερέων, των προφητών και των ταριχευτών. Ασφαλώς, υπάρχει ένα συμπλήρωμα στο μύθο που ερμηνεύει τις γνώσεις της θεάς στην ιατρική, τη μαντική και την ταρίχευση.

Μετά το θάνατο του Όσιρη, κίνησε ουρανό και γη για να βρει το νεκρό σώμα, το οποίο τελικά ξεβράστηκε στις ακτές της Βύβλου της Φοινίκης. Η βασίλισσα Αστάρτη της Φοινίκης, δέχτηκε να παραδώσει στην Ίσιδα τον πολύτιμο στύλο στον οποίο είχε ενσωματωθεί το κιβώτιο με το νεκρό Όσιρη. Η Ίσιδα που αναφέρεται ως μέγιστη μάγισσα που γνωρίζει τα πάντα στον ουρανό και τη γη, κατάφερε να γονιμοποιηθεί από τον νεκρό με θαυματουργό τρόπο. Ύστερα τον έκρυψε στα έλη της Βυτούς, για να μην τον βρει ο Σεθ. Ωστόσο, ο Σεθ εντόπισε τον αδερφό του και τον διαμέλισε, σκορπίζοντας σε διάφορα σημεία της Αιγύπτου τα 14 τεμάχια. Η Ίσιδα ανηύρε όλα τα κομμάτια του, εκτός από τον φαλλό τον οποίο καταβρόχθισε ένας οξύρρυγχος του Νείλου. Στη συνέχεια, η Ίσιδα, με τη βοήθεια του Άνουβη, του Θωθ και της Νέφθυος, ανασχημάτισε το σώμα του Όσιρη, τέλεσε για πρώτη φορά το τυπικό της ταρίχευσης και έτσι του δόθηκε αιώνια ζωή.

Μέσα από την ανατροφή του γιου της Ώρου, φρόντισε να βλέπει τον αναγεννώμενο Όσιρη. Ο γιος προοριζόταν να πάρει εκδίκηση για την τραγική δολοφονία του πατέρα του, όταν θα μεγάλωνε. Έτσι, καθιερώνεται η λατρεία των τριών θεοτήτων: Όσιρη, Ίσιδας και Ώρου. Η Ίσιδα, επίσης, εκφράζει την ιερότητα της μητρότητας και της συζυγικής πίστης, καθώς προσέφυγε σε όλα τα μέσα που διέθετε για να προστατεύσει τον σύζυγο και τον γιο από όλους τους κινδύνους.

Η γνώση της μαγείας, με την οποία θεράπευε αλλά και ανέστησε τον Όσιρη χαρίζοντάς του αιώνια ζωή, είναι απόκτημα των ικανοτήτων της. Χάρη σε αυτές, κατάφερε να κάμψει στη σκληρότητα του θεού Ήλιου και να της αποκαλύψει τα μυστήρια. Εν συντομία, θα αναφερθούμε στην εκδοχή του μύθου που μας αποκαλύπτει τα τεχνάσματα και τις ικανότητες της θεάς.

Όταν ήταν ακόμα μια απλή γυναίκα στην υπηρεσία του θεού Ρε, κατάφερε να αναδειχτεί στη μεγαλύτερη μάγισσα. Σύμφωνα με έναν ιερατικό πάπυρο που φυλάσσεται πλέον στο Τορίνο, ανάγκασε τον μεγάλο αυτό θεό να της αποκαλύψει το μυστικό όνομά του και να γίνει η ίδια κυρία της υφηλίου. Για να το πετύχει αυτό εκμεταλλεύτηκε τα βαθιά γεράματα του θεού. Ο θεός Ήλιος είχε γεράσει τόσο πολύ που το σάλιο του έρεε από το στόμα του. Η Ίσιδα ανέμειξε αυτό το σάλιο με λίγο χώμα και δημιούργησε ένα δηλητηριώδες φίδι που δάγκωσε το θεό. Ο θεός δεν μπορούσε να θεραπευτεί μόνος του από το δηλητήριο, καθώς δεν γνώριζε τι ήταν. Έτσι, αναγκάστηκε να προσφύγει στις μαγγανείες της Ίσιδας. Αυτή τον θεράπευσε μόνο όταν ο θεός υπέκυψε και της ομολόγησε το πραγματικό του όνομα. Έτσι, η ανώτερη δύναμη του Ρε, μέσω της μητέρας μεταδόθηκε στον Ώρο, το επίγειο ομοίωμά του τον Φαραώ και ο Ώρος καθιερώθηκε ως προστάτης του φαραωνικού θεσμού.

Η Ίσιδα συνδέεται με τη θεϊκή σοφία, με τη γνώση των μυστηρίων της ζωής και του θανάτου, με τους θεσμούς, με την ιδεώδη συζυγία και την ιερότητα της μητρότητας. Συνήθιζαν να την αναπαριστούν ως βρεφοκρατούσα, με τον Ώρο στην αγκαλιά. Μέσα από το εμπόριο και τις ιδιαίτερες σχέσεις που είχαν αναπτυχθεί ανάμεσα σε Έλληνες και Αιγυπτίους, η λατρεία των τριών αυτών κύριων θεοτήτων διαδόθηκε ευρύτατα και στον ελληνιστικό κόσμο. Ήταν πολύ εύκολο η Ίσιδα, με το πολύπλευρο αγαθό έργο της, να ταυτιστεί με πολλές ελληνικές θεότητες, κατοχυρώνοντας μια θέση στις λατρευτικές συνήθειες του ελλαδικού χώρου.

Η μεταφυσική μέσα από τον μύθο

Μέσα από τη μυθολογία που ήδη αναφέραμε σχετικά με αυτές τις τρεις θεότητες, βλέπουμε ότι ερμηνεύεται η μύηση στη γνώση και τα μυστήρια, η οποία επιτυγχάνεται μέσα από μία επίπονη διαδικασία. Η Ίσιδα επιστράτευσε την οξυδέρκεια και τις γνώσεις που διέθετε για να πετύχει τον ανώτερο σκοπό της. Ο Ήλιος υπέφερε μέχρι να της παραδώσει τη γνώση. Σε πολλούς επιμέρους μύθους, αναγνωρίζουμε την ικανότητα της Ίσιδας να επηρεάζει τους θεούς και να της προσφέρουν τη βοήθειά τους.

Έχει αναδυθεί πλέον μία δυναμική θηλυκή αρχή, η οποία εξυμνείται για τις ικανότητες, το θάρρος και τη σοφία της. Η γνώση της ήταν τέτοια που γονιμοποιήθηκε θαυματουργά από τον νεκρό σύζυγό της, ενώ κατάφερε να τον αποκαταστήσει στο αιώνιο πάνθεον μέσα από την ταρίχευση και τις τελετουργίες που τη συνόδευσαν. Ταυτίζεται λοιπόν με μια ζωοδότρα δύναμη αλλά και με τον κόσμο του μεταφυσικού, της μετά θάνατον ζωής.

Ακόμη, ένα άλλο βασικό στοιχείο που αναγνωρίζουμε στους μύθους, σχετίζεται με την αέναη μάχη του καλού με το κακό. Ο Σεθ δεν σταματά ποτέ τις απόπειρες να βλάψει τον αδερφό του, ακόμα κι όταν τον έχει ήδη δολοφονήσει. Η σκληρότητά του δεν έχει τέλος. Επίσης, καθόλη τη διάρκεια της ζωής του Ώρου, αποτελούσε απειλή για την ασφάλειά του. Οι νίκες του Σεθ σήμαιναν σκοτάδι και υποβάθμιση για τους Αιγυπτίους. Οι νίκες της Ίσιδας και του Ώρου επανέφεραν την τάξη, την αρμονία και το φως.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τις εξερευνήσεις μου, ακολουθήστε αυτόν τον σύνδεσμο: Εξ-ερευνήσεις

Θα χαρώ να λάβω τις προτάσεις για έρευνα και αυτοψία στο: ioanna@myalchemies.com.

Μυθικές Ιστορίες

Ο μύθος των Ινδιάνων Χόπι για την έλευεση των ανθρώπων στη Γη

by iopapami_admin

Οι Χόπι είναι μία φυλή Ινδιάνων που ζουν στην Βορειοανατολική Αριζόνα των Ηνωμένων Πολιτειών. Η γλώσσα τους είναι μία από τις 30 της οικογένειας γλωσσών Uto-Aztecan, των γηγενών πληθυσμών της Αμερικής. Παρά το γεγονός ότι αυτές οι γλώσσες φθίνουν με τον χρόνο, υπολογίζεται ότι σήμερα η Χόπι ομιλείται από περίπου 6000 άτομα και μάλιστα υπάρχουν τέσσερις διάλεκτοι αυτής της γλώσσας! Ο λαός και η γλώσσα αυτή, εν συντομία αποκαλούνται Χόπι (Hοpi), ωστόσο ο πλήρης όρος είναι ‘Hopituh-Shi-Nu-Mu’ και σημαίνει ειρηνικός/γαλήνιος άνθρωπος.

Η γλώσσα αυτή είναι μοναδική ως προς τις εκφράσεις της για τον χρόνο και τον χώρο. Άνθρωποι που έζησαν με τους Χόπι για κάποιο διάστημα, μαρτυρούν ότι έχουν έναν ξεχωριστό τρόπο να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα και την ουσία τους, κάτι στο οποίο συμβάλλει καταλυτικά και η ίδια η γλώσσα τους.

Κάθε πολιτισμός έχει τους δικούς του μύθους και θρύλους για την καταγωγή του, για τους ήρωές του, για το πώς προέκυψε το καλό και το κακό. Ένας μύθος λίγο περίεργος, ιδιαίτερος θα έλεγα, είναι αυτός που δικαιολογεί την παρουσία των Ινδιάνων Χόπι στην περιοχή όπου κατοικούν μέχρι σήμερα. Απέχει πολύ από τους δικούς μας μύθους και τις παραδόσεις και αυτό θα είναι το μόνο που αποκαλύπτω για τις δικές μου εντυπώσεις από αυτήν την ιστορία. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν…

Στην αρχή ήταν όλα καινούρια. Παντού υπήρχε σκοτάδι, τόσο πάνω από τη Γη όσο και κάτω από αυτήν. Όλα τα αρχαία πλάσματα, συμπεριλαμβανομένων των αρχαίων ανθρώπων, δεν ζούσαν στην επιφάνεια της Γης όπως σήμερα, αλλά κάτω από αυτήν. Υπήρχαν τέσσερις κόσμοι: ένας στην επιφάνεια της γης και τρεις κάτω από αυτήν. Ουσιαστικά ήταν κόσμοι σπηλαίων, ο ένας κάτω από τον άλλον. Ωστόσο, κανένας από τους τρεις σπηλαιο-κόσμους δεν ήταν αρκετά μεγάλος για να χωρέσει όλα τα πλάσματα.

Στην κατώτατη σπηλιά, ο πληθυσμός αυξήθηκε τόσο που δεν υπήρχε πια χώρος για τίποτα. Ο κόσμος τους γέμισε με τη βρωμιά των ανθρώπων και ακόμα και για να κουνηθεί κάποιος, έπεφτε πάνω σε κάποιον άλλο. Σύντομα, οι άνθρωποι γέμισαν το μέρος με τα παράπονα και τις εκφράσεις της αηδίας τους για αυτή τη ζωή και αυτόν τον κόσμο. Κάποιοι είπαν τότε: «Δεν είναι καλό για εμάς να ζούμε έτσι.»

Κάποιος ρώτησε: «Πώς μπορεί να γίνει καλύτερο;»

Κάποιος άλλος απάντησε: «Ας δοκιμαστεί και θα φανεί.»

Δύο αδέρφια, μίλησαν στους αρχηγούς των ανθρώπων στον κόσμο των σπηλαίων για το ζήτημα που προέκυψε. «Ναι, ας δοκιμαστεί και ας φανεί. Τότε θα είναι καλά. Με τη θέλησή μας θα είναι καλά.», απάντησαν οι αρχηγοί. Τα Δύο Αδέλφια τρύπησαν τις στέγες των σπηλαίων και κατέβηκαν στον κατώτερο κόσμο, όπου ζούσαν άνθρωποι. Ξεκίνησαν να σπέρνουν το ένα φυτό μετά το άλλο, ελπίζοντας ότι ένα από αυτά θα μεγάλωνε μέχρι το άνοιγμα από το οποίο είχαν κατέβει οι ίδιοι και παράλληλα θα είχε τη δύναμη να αντέξοει το βάρος των ανθρώπων και των πλασμάτων.

Έτσι, ήλπιζαν οι δύο αδερφοί, θα μπορούσαν να σκαρφαλώσουν το φυτό στον δεύτερο κόσμο των σπηλαίων. Ένα από αυτά τα φυτά ήταν ένα καλάμι. Ύστερα από πολλές προσπάθειες, ένα καλάμι έγινε τόσο ψηλό και τόσο δυνατό, που οι άνθρωποι μπορούσαν να σκαρφαλώσουν στην κορυφή του. Συνδέθηκε το καλάμι με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σαν μια σκάλα, να το σκαρφαλώνουν εύκολα. Έκτοτε, το καλάμι αναπτύχθηκε σε αρθρώσεις, όπως το βλέπουμε σήμερα κατά μήκος του ποταμού Κολοράντο.

Μέσω αυτού του καλαμιού, πολλοί ήταν αυτοί που ανέβηκαν στον δεύτερο σπηλαιο-κόσμο. Ύστερα, φοβήθηκαν ότι και αυτή η σπηλιά θα ήταν μικρή και δεν θα χωρούσαν. Το σκοτάδι ήταν πυκνό και σε αυτόν τον κόσμο και δεν τους επέτρεπε να δουν το μέγεθος της σπηλιάς. Έτσι, τίναξαν τη σκάλα, οδηγώντας όσους σκαρφάλωναν σε πτώση και την τράβηξαν για να αποσυνδεθούν. Λέγεται ότι όσοι έμειναν πίσω, αργότερα βγήκαν έξω από το τρίτο σπήλαιο και πλέον είναι οι άνθρωποι που κατοικούν στα δυτικά.

Μετά από πολύ καιρό, γέμισε και η δεύτερη σπηλιά με τα πλάσματα και τους ανθρώπους, όπως είχε γίνει με την πρώτη. Ξανά τα ίδια παράπονα, λοιπόν. Έτσι, η σκάλα χρησιμοποιήθηκε για να ανέβουν στον τρίτο κόσμο. Για ακόμη μία φορά, όσοι σκαρφάλωναν αργά έμειναν τελικά πίσω και η σκάλα τραβήχτηκε στην τρίτη σπηλιά. Παρότι μεγαλύτερη, και αυτή η σπηλιά ήταν το ίδιο σκοτεινή με τις δύο προηγούμενες.

Τα δύο αδέρφια, λοιπόν, βρήκαν τη φωτιά. Μοίρασαν φως με πυρσούς και οι άνθρωποι άρχισαν να χτίζουν τις καλύβες τους και να ταξιδεύουν από μέρος σε μέρος. Ύστερα, έκανε την εμφάνισή του το κακό. Οι γυναίκες τρελάθηκαν και για χάρη του χορού, αρνήθηκαν τις οικογένειές τους, τα μωρά και τα σπίτια τους. Το σκοτάδι επικράτησε ξανά παντού! Έτσι, οι άνθρωποι άρχισαν πάλι να αναζητούν το φως και μια διέξοδο από το σκότος. Τελικά, σκαρφάλωσαν στον τέταρτο κόσμο, δηλαδή σε αυτόν τον κόσμο που βρισκόμαστε τώρα.

Ωστόσο, πάλι το σκοτάδι κυριαρχούσε, καθώς η γη ήταν κλεισμένη από τον ουρανό, όπως ήταν τα σπήλαια από τις οροφές τους. Οι άνθρωποι ξεκίνησαν να δουλεύουν ξανά υπό το φως των πυρσών. Κάποια στιγμή, εντόπισαν τα ίχνη του μοναδικού πλάσματος που υπήρχε στον μέχρι τότε ακατοίκητο κόσμο, τα ίχνη του Θανάτου. Τα ακολούθησαν προς τα ανατολικά όπου άρχισε να τους περικυκλώνει το νερό.

Μαζί με τους ανθρώπους, βρίσκονταν πέντε όντα που είχαν βγει μαζί τους από τους κόσμους των σπηλαίων: η Αράχνη, ο Γύπας, το Χελιδόνι, το Κογιότ και η Ακρίδα. Οι άνθρωποι και αυτά τα όντα ένωσαν τις ιδέες τους, προσπαθώντας να σκεφτούν κάποιον τρόπο να δημιουργήσουν φως. Έγιναν πολλές προσπάθειες, αλλά χωρίς επιτυχία.

Ζητήθηκε από την Αράχνη να δοκιμάσει πρώτη. Έστρωσε έναν μανδύα από καθαρό λευκό βαμβάκι. Έδωσε λίγο φως, αλλά όχι αρκετό. Η Αράχνη λοιπόν έγινε η γιαγιά μας. Τότε οι άνθρωποι πήραν ένα πολύ λευκό δέρμα ελαφιού, που δεν είχε τρυπηθεί σε κανένα σημείο. Από αυτό έφτιαξαν μια θωράκιση, κάτι σαν ασπίδα, την οποία έβαψαν με τιρκουάζ χρώμα. Αυτή έριξε τόσο λαμπρό φως, που φώτισε όλο τον κόσμο και έκανε το φως από το βαμβακερό μανδύα να φαίνεται ξεθωριασμένο. Έτσι οι άνθρωποι έστειλαν την ασπίδα-φως προς τα ανατολικά, δημιουργώντας το φεγγάρι.

Το Κογιότ είχε κλέψει ένα πολύ βαρύ βάζο από τον κόσμο των σπηλαίων και τώρα που υπήρχε πια φως, αποφάσισε να το ανοίξει να δει τι περιέχει. Τότε πετάχτηκαν πολλά λαμπερά θραύσματα και σπίθες, πέταξαν προς τα πάνω καψαλίζοντάς του το πρόσωπο στο πέρασμά τους. Γι’ αυτό το κογιότ μέχρι σήμερα έχει μαύρο πρόσωπο. Τα λαμπερά θραύσματα πέταξαν μέχρι τον ουρανό και έγιναν τα αστέρια.

Με τόσο φως, οι άνθρωποι διαπίστωσαν ότι ο κόσμος ήταν πράγματι πολύ μικρός και περιβαλλόταν από νερά. Έτσι, έκαναν έκκληση στον Γύπα για βοήθεια. Αυτός, κουνώντας τα φτερά του άνοιξε τα νερά, τα οποία κυλούσαν προς ανατολή και δύση, ώσπου εμφανίστηκαν τα βουνά. Πέρα από τα βουνά, τα Δύο Αδέρφια δημιούργησαν κανάλια, μέσα από τα οποία περνούσε το νερό κάνοντας όλο και πιο βαθιές αυλακώσεις. Έτσι, δημιουργήθηκαν τα μεγάλα φαράγγια και οι κοιλάδες και τα νερά συνέχισαν να κυλούν για πολλά χρόνια ακόμα.

Πλέον υπήρχε φως παντού και έτσι οι άνθρωποι ακολούθησαν εύκολα τα χνάρια του Θανάτου προς τα ανατολικά, στη νέα στεριά που εμφανιζόταν. Συνεπώς, ο Θάνατος είναι ο σπουδαιότερος πατέρας και κύριός μας. Ακολουθήσαμε τα ίχνη του όταν βγήκαμε από τους κόσμους των σπηλαίων και ήταν ο μόνος που μας περίμενε σε έναν υδάτινο κόσμο, στον κόσμο που βρισκόμαστε σήμερα.

Κάποια στιγμή, οι άνθρωποι κατάφεραν να φτάσουν τον Θάνατο και τον προσπέρασαν. Ανάμεσά τους ήταν και δύο κορίτσια. Η μία ήταν η όμορφη κόρη ενός μεγάλου ιερέα, ενώ η δεύτερη υστερούσε σε ομορφιά, ήταν η κόρη κάποιου τυχαίου και ζήλευε πολύ την πρώτη. Με τη βοήθεια του Θανάτου, το δεύτερο κορίτσι προκάλεσε τον θάνατο του όμορφου και αυτός ήταν ο πρώτος θάνατος που γνώρισαν οι άνθρωποι. Μόλις όλοι κατάλαβαν ότι η όμορφη κόρη δεν θα ξυπνούσε από τον ύπνο της και ότι παρέμενε παγωμένη, ο πατέρας της, ο μεγάλος ιερέας, θύμωσε και αναζήτησε τον υπεύθυνο του θανάτου της. Ωστόσο, δεν έλαβε απάντηση.

«Θα φτιάξω μία μπάλα από ένα ιερό γεύμα», είπε ο ιερέας, «και θα την πετάξω στον αέρα. Στο κεφάλι αυτού που θα πέσει, είναι αυτός ο οποίος έφερε τον θάνατο». Έτσι, ο ιερέας έφτιαξε μια μπάλα από ιερό αλεύρι και γύρη και την πέταξε στον αέρα. Πέφτοντας, χτύπησε την ζηλιάρα κόρη και ύστερα ο ιερέας συγκάλεσε δίκη με το συμβούλιο του λαού για το έγκλημα. Το κορίτσι έκλαιγε και ικέτευε για έλεος τους δικαστές της και τους πρότεινε να επιστρέψουν στην τρύπα από την οποία βγήκαν για να δουν κάτι. Αν ύστερα από αυτό συνέχιζαν να επιθυμούν την καταστροφή της, θα δεχόταν να πεθάνει πρόθυμα.

Έτσι, πήγαν όλοι να δουν αυτό που τους έλεγε η κόρη. Αντίκρυσαν στον κόσμο των σπηλαίων πεδιάδες με όμορφα λουλούδια, σε μια χώρα αιώνιου καλοκαιριού, καρποφορίας και αφθονίας. Είδαν την κόρη του ιερέα να τριγυρνά ανέμελη και χαρούμενη ανάμεσα στα λουλούδια, χωρίς να δίνει σημασία στους ανθρώπους. Τότε είπε η ζηλιάρα κόρη: «Κοιτάξτε! Αυτό θα συμβεί σε όλα τα τέκνα των ανθρώπων.». Οι άνθρωποι έλεγαν ο ένας στον άλλον: «Όταν πεθάνουμε, θα επιστρέψουμε στον κόσμο από τον οποίο έχουμε έρθει και εκεί θα είμαστε ευτυχισμένοι. Γιατί να φοβόμαστε να πεθάνουμε; Γιατί να αγανακτούμε με τον θάνατο;»

Τελικά, δεν σκότωσαν το κοριτσάκι και αυτό μεγάλωσε. Τα παιδιά της έγιναν οι πανίσχυροι μάγοι και μάγισσες του κόσμου, οι οποίοι αυξάνονταν σε αριθμό ανάλογα με την αύξηση του πληθυσμού. Τα παιδιά της ζουν ακόμα και σήμερα και εξακολουθούν να έχουν υπέροχες και τρομερές δυνάμεις.

Ύστερα, οι άνθρωποι ταξίδεψαν ακόμα πιο μακριά προς την ανατολή. Στο δρόμο τους, ανακάλυψαν ότι ανάμεσά τους βρισκόταν και η Ακρίδα.

«Από πού είσαι;», την ρώτησαν.

«Βγήκα έξω με εσάς και τα υπόλοιπα πλάσματα», αποκρίθηκε.

«Γιατί ήρθε μαζί μας στο ταξίδι μας;»

«Για να σας φανώ χρήσιμη».

Οι άνθρωποι αναρωτήθηκαν σε τι θα μπορούσε να τους χρησιμεύσει αυτό το πλάσμα και δεν έβρισκαν απάντηση. Έτσι, τη διέταξαν να φύγει και να επιστρέψει εκεί από όπου ήρθε, αλλά αυτή αρνήθηκε. Οι άνθρωποι θύμωσαν τόσο πολύ μαζί της που της έριξαν τα βέλη τους. Το αίμα της πότιζε τη γη και πέθανε.

Μετά από πολύ καιρό, επανήλθε στη ζωή και πήγε πάλι να βρει τους ανθρώπους, μόνο που αυτή τη φορά το χρώμα της ήταν μαύρο. Οι άνθρωποι τότε αναφώνησαν: «Κοιτάξτε! Ζει ξανά! Θα μπορούσε πραγματικά να είναι χρήσιμη στο ταξίδι μας! Ποιος άλλος έχει την υπέροχη δύναμη να ανανεώνει τη ζωή του; Πρέπει να έχει το φάρμακο για την ανανέωση της ζωής των άλλων. Θα γίνει λοιπόν το φάρμακο για τις θανάσιμες πληγές.»

Σήμερα, λοιπόν, η ακρίδα είναι στην αρχή λευκή, όπως και η πρώτη ακρίδα που βγήκε με τους αρχαίους. Πεθαίνει, και αφού έχει μείνει πεθαμένη για πολύ καιρό, ξαναζωντανεύει – μαύρη αυτή τη φορά. Είναι και η Ακρίδα, λοιπόν, πατέρας μας. Έχοντας το φάρμακό της, είμαστε οι σπουδαιότεροι των ανθρώπων. Το φάρμακο της ακρίδας θεραπεύει ακόμη και σήμερα θανάσιμες πληγές.

Ινδιάνα Χόπι με την κόρη της, στο χωριό Oraibi

Συνεχίζοντας οι αρχαίοι το ταξίδι τους, και έχοντας διανύσει μεγάλη απόσταση, άρχισαν να πεινούν πολύ. Ωστόσο, πάνω στην βιασύνη τους να φύγουν από τον κόσμο των σπηλαίων, είχαν ξεχάσει να φέρουν μαζί τους σπόρους. Ύστερα από πολύ θρήνο, το Πνεύμα της Δροσιάς έστειλε το Χελιδόνι πίσω για να φέρει τον σπόρο του καλαμποκιού και άλλων τροφών. Όταν το Χελιδόνι επέστρεψε, το Πνεύμα της Δροσιάς φύτεψε τον σπόρο στο έδαφος και του έψαλλε προσευχές. Μέσα από τη δύναμη αυτών των προσευχών, το καλαμπόκι μεγάλωσε και ωρίμασε σε μια μέρα.

Για πολύ καιρό, οι άνθρωποι καθώς συνέχιζαν το ταξίδι τους, κουβαλούσαν μόνο όσο σπόρο χρειάζονταν για τη σπορά μιας μέρας. Βασίζονταν στο Πνεύμα της Δροσιάς για να τους συγκεντρώσει την αφθονία που χρειάζονταν. Στην φυλή του Καλαμποκιού δόθηκε αυτός ο σπόρος και κατάφεραν να συλλέξουν αρκετό καλαμπόκι για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οι δυνάμεις των μάγων έκαναν τον χρόνο που απαιτούνταν για την ανάπτυξη των τροφών να επιμηκύνεται όλο και περισσότερο. Γι’ αυτό το βαρύ φορτίο που ήρθε στην ανθρωπότητα, ευθύνονται οι αρχαίοι που άφησαν εκείνο το κορίτσι να ζήσει και από τη γενιά της ήρθαν οι μάγοι.

Ενώ συνέχιζαν το ταξίδι τους, οι μάγοι δοκίμαζαν συνεχώς τις δυνάμεις τους, προκαλώντας προβλήματα. Αυτοί ξεσήκωναν τους αρχαίους και τους οδηγούσαν σε πολέμους και οι πόλεμοι με τη σειρά τους οδήγησαν τους ανθρώπους στο να σταματήσουν να μετακινούνται και να χτίσουν σπίτια. Τα σπίτια τους τα έχτιζαν σε κορυφές βουνών, σε σπηλιές ή βαθιά φαράγγια, καθώς η δύσκολη πρόσβαση τους προστάτευε από τους πολέμους και ένιωθαν ασφαλείς.

Ένας πολύ μικρός αριθμός ανθρώπων κατάφερε να σκαρφαλώσει από τις μυστικές κρυψώνες και να βγει στον Τέταρτο Κόσμο. Σύμφωνα με τους θρύλους, το Grand Canyon ήταν το μέρος όπου εμφανίστηκαν οι πρώτοι άνθρωποι. Από εκεί ξεκίνησαν την αναζήτησή τους για τα σπίτια που τα Δύο Αδέρφια προόριζαν για αυτούς. Αυτοί οι λίγοι ήταν οι Ινδιάνοι Hopi που τώρα ζουν στο Three Mesas της βορειοανατολικής Αριζόνα.

Πηγές φωτογραφιών: National Park Service, troab.com, Wikimedia commons

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Οι ήρωες της Αντιπάρου

by iopapami_admin

Σε πρόσφατη επίσκεψή μου στην πανέμορφη Αντίπαρο, βρέθηκα στον Άη Γιώργη. Ο φίλος μου ο Στέφανος επέμενε ότι θα μου αρέσει πάρα πολύ αυτό το μέρος του νησιού και είχε απόλυτο δίκιο. Πέρα από τη φυσική ομορφιά του τοπίου, εδώ υπάρχει μία πολύ σημαντική ιστορία για τους ήρωες της εθνικής αντίστασης.

Μεταφερόμαστε στο 1941 όταν ο Κρητικός Ιωάννης ή «Χάρης» Γραμματικάκης ξεκίνησε να φυγαδεύει με καΐκια Άγγλους και Νεοζηλανδούς προς την Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή. Ο τολμηρός «Χάρης» φυγάδευσε έξι Άγγλους αξιωματικούς στην Αίγυπτο και προκάλεσε έτσι το ενδιαφέρον της Intelligent Service η οποία ήθελε να συνεργαστεί μαζί του ώστε να συνεχιστούν τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Ο Χάρης είχε το δικό του δίκτυο συμπατριωτών που του παρείχαν κάλυψη και έτσι ορίστηκε μια άτυπη μυστική συμμαχική βάση στην Αντίπαρο. Στα αρχεία των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών καταχωρήθηκε με το κωδικό όνομα CONIA. Έτσι, ο Γραμματικάκης παραλάμβανε Άγγλους από την Αττική και τους πήγαινε στην Αντίπαρο, ώστε υποβρύχια να τους παραλάβουν από τον όρμο του Δεσποτικού και να τους φυγαδεύσουν. Η συνδρομή των Αντιπαριωτών ήταν καταλυτική για την επιτυχία των επιχειρήσεων, ωστόσο σε πολλούς κόστισε την ίδια τους τη ζωή. Σημαντικοί αρωγοί στο τολμηρό αυτό έργο ήταν οι αδελφοί Πατέλη, ο Σπύρος Τζαβέλας, ο βρετανός λοχαγός Τζον Άτκινσον και πολλοί ακόμα.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζει και μια γυναικεία μορφή, η Αλεξάνδρα Πούμπουρα. Μέλος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, συνέβαλε στη φυγάδευση Άγγλων και Ελλήνων αξιωματικών από την Αθήνα. Όπως σε κάθε σημαντική ιστορική στιγμή της πατρίδας μας υπάρχει και μία προδοσία, έτσι συνέβη και αυτή τη φορά. Στις 9 Δεκεμβρίου του 1941 η Πούμπουρα συνελήφθη και παρά τα βασανιστήρια που υπέστη δεν πρόδωσε τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, οι κατοχικές δυνάμεις είχαν εξαγριωθεί γνωρίζοντας ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει στην Αντίπαρο και αποφάσισαν να κάνουν εφόδους στις αγροικίες των Αντιπαριωτών. Έτσι, την παραμονή των Θεοφανείων οι Ιταλοί πραγματοποίησαν έφοδο στην οικία του Σπύρου Τζαβέλα στον Άη Γιώργη όπου βρήκαν δεκάδες Άγγλους στρατιώτες, τον λοχαγό Άτκινσον και τον Κύπριο υπολοχαγό Κυπριάδη. Ακολούθησε συμπλοκή και οι Ιταλοί προχώρησαν σε μαζικές συλλήψεις και άγρια βασανιστήρια με στόχο την αποκάλυψη όλων των αντιστασιακών. Ο «Χάρης» κατάφερε να διαφύγει και τελικά απεβίωσε το 1977. Ωστόσο, έπειτα από μία συνοπτική παρωδία δίκης, καταδικάστηκαν σε θάνατο οι Τζον Άτκινσον, Κώστας Κυπριάδης, Σπύρος Τζαβέλας, Φραγκίσκος Τσαντάνης και Βασίλης Πατέλης. Εκτελέστηκαν στο νεκροταφείο της Κοκκινιάς. Σε θάνατο επίσης καταδικάστηκαν οι Ιωάννης Πατέλης, Γεώργιος Καπούτσος, Γιάννης Τσαντάνης αλλά η ποινή τους μετατράπηκε σε ισόβια λόγω του ότι ήταν πολύτεκνοι.

Τον Ιούνιο του 1943 καταδικάστηκαν σε θάνατο οι Παριανοί Γεώργιος Ζαμπέτας, Μιχάλης Κρίσπης, Ιάκωβος Ραγκούσης, Αργύρης Μαρινόπουλος και Βέρο Λικέρι. Ωστόσο, αργότερα τους δόθηκε χάρη. Δεκάδες Παριανοί και Αντιπαριώτες καταδικάστηκαν σε ισόβια φυλάκιση για τη μυστική βάση της Αντιπάρου, οδηγήθηκαν σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης από τα οποία δεν επέστρεψαν ποτέ.

Προς τιμήν των ηρώων έχει τοποθετηθεί αυτό το μνημείο στον όρμο του Άη Γιώργη δίπλα από το εκκλησάκι και κάθε χρόνο τιμώνται οι πεσόντες της «επιχείρησης Αντίπαρος».

Πηγές: Μηχανή του χρόνου, cyclades24.gr, paros24.gr
Φωτογραφικό υλικό από προσωπική αυτοψία.

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάρου

by iopapami_admin

Είναι γεγονός πως το νησί της Πάρου βρίσκεται μες στην καρδιά μου! Το επισκέπτομαι όσο πιο συχνά μπορώ και κάθε φορά ανακαλύπτω κάτι νέο. Είτε πρόκειται για μοναστήρια με πλούσια ιστορία, είτε για απαράμιλλης ομορφιάς φυσικά τοπία, σπήλαια, γραφικά χωριουδάκια ή κάστρα, η Πάρος είναι ένα νησί που δεν σταματά να με εκπλήσσει. Αυτή τη φορά επισκέφθηκα το Αρχαιολογικό Μουσείο που βρίσκεται στην Παροικιά, πολύ κοντά στην φημισμένη Εκατονταπυλιανή.

Το Μουσείο, αποτελείται από τρεις αίθουσες και έναν υπαίθριο χώρο, στον οποίο δεσπόζει ένα ψηφιδωτό δάπεδο των ρωμαϊκών χρόνων. Μπορείτε, επίσης, να δείτε τεφροδόχους, σαρκοφάγους κλασικής και ρωμαϊκής εποχής, κυκλαδικά εδώλια, κοσμήματα, αμφορείς κ.ά. Τα εκθέματα προέρχονται κυρίως από ανασκαφές στην Πάρο, την Αντίπαρο και τα γύρω νησάκια, όπως το Δεσποτικό.

Μοναδικά ευρήματα, όπως εδώλια που βρέθηκαν στον Σάλιαγκο, μας μεταφέρουν στο 5.000 π.Χ.! Αυτό είναι και ένα από τα στοιχεία που γοητεύουν τους επισκέπτες, ότι, δηλαδή, η Πάρος παρουσιάζει μέσα από τα ευρήματα αδιάλειπτη ανθρώπινη δραστηριότητα ήδη από την Νεολιθική εποχή. Για να μην σας κουράσω με πολλές λεπτομέρειες, θα σταθώ σε κάποια εκθέματα που μαγνήτισαν την προσοχή μου. Ελπίζω να σας δελεάσω αρκετά, ώστε να θέλετε να δείτε αυτά και ακόμη περισσότερα από κοντά!

Πριν μπούμε σε λεπτομέρειες, θέλω να πω ένα μεγάλο “ευχαριστώ” στους εργαζομένους του μουσείου. Με υποδέχτηκαν με χαμόγελο και απάντησαν πρόθυμα στις ερωτήσεις μου. Υπέροχοι και φιλόξενοι άνθρωποι, ήταν χαρά μου που τους γνώρισα!

Εντυπωσιακά εκθέματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάρου

Η περίφημη Γοργώ, μας μεταφέρει στα μέσα του 6^ου π.Χ. αιώνα. Με τα φτερά της κλειστά στο μέσο της πλάτης, ακουμπούσε και με τα δύο πόδια σε μαρμάρινη κεραμίδα. Με το αριστερό της χέρι κρατά το κεφάλι του φιδιού, που είναι τυλιγμένο γύρω από τη μέση της, ενώ το δεξί ακουμπά στον γοφό της. Το κεφάλι,δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με τον κορμό, συνδυάζει έντεχνα ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά, όπως η γυναικεία κόμμωση, με τα συνήθη αποτροπαϊκά στοιχεία της Γοργούς: κρεμασμένη γλώσσα, δόντια κάπρου, διογκωμένα μάτια. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ένδυμα της Γοργούς. Ο χιτώνας, από το λαιμό ως τη μέση της μορφής, είναι φολιδωτός και είναι ζωσμένος με ένα φίδι. Το τελείωμα του χιτώνα διακοσμείται από μαίανδρο.

Πρόκειται για την πρώτη απεικόνιση Γοργούς σε άγαλμα. Αξίζει να σταθούμε λίγο περισσότερο σε αυτή τη μυθική μορφή και να τη γνωρίσουμε λίγο καλύτερα. Γοργώ ή Μέδουσα λεγόταν ένα φοβερό τέρας που κατοικούσε μακριά στη Δύση, πέρα από τον Ωκεανό. Η Γοργώ ήταν θνητή, γεννημένη από τις θαλάσσιες θεότητες, τον Φόρκυ και την Κητώ. Eίχε δύο αθάνατες αδελφές: τη Σθενώ και την Ευρυάλη.

Η Γοργώ, είχε ένα απαίσιο, στρογγυλό και πάντοτε θυμωμένο πρόσωπο, με γουρλωμένα μάτια, ορθάνοιχτο στόμα με δόντια κάπρου, κρεμασμένη γλώσσα και φίδια στα μαλλιά ή γύρω από τη μέση της. Όποιος αντίκρυζε το φρικτό αυτό πρόσωπο ή συναντούσε το βλέμμα της, που ήταν σαν αστραπή, πέτρωνε αμέσως. Η Γοργώ ήταν κατάμαυρη, είχε φτερά και μπορούσε να πετά γρήγορα στους αιθέρες.

Κατά τους γνωστότερους μύθους ο Περσέας, γιος του Δία και της Δανάης, αποκεφάλισε τη Μέδουσα με τη βοήθεια της Αθηνάς και του Ερμή. Από το λαιμό της τότε ξεπήδησαν ο Πήγασος και ο Χρυσάορας, που ήταν παιδιά του Ποσειδώνα. Το κεφάλι της Μέδουσας, που είχε τερατώδη δύναμη, προσέφερε ο Περσέας στην Αθηνά. Έκτοτε η Αθηνά φέρει το γοργόνειο, όπως λέγεται το κεφάλι της Γοργόνας, προσαρτημένο στην αιγίδα της (δέρμα γίδας που έφερε η θεά στο στήθος).

Σ’ όλη την Ελλάδα, ως το τέλος της αρχαιότητας, το γοργόνειο χρησιμοποιείτο ως φυλακτό με αποτρόπαια δύναμη (ικανή να αποτρέπει κάθε κακό). Οι πολεμιστές το απεικόνιζαν στην εξωτερική επιφάνεια της ασπίδας τους και οι πόλεις εντοίχιζαν μεγάλο λίθινο γοργόνειο σε εμφανές μέρος του τείχους.

Η ανάγλυφη αυτή πλάκα ζωφόρου με παράσταση λιονταριού που κατασπαράζει ταύρο, είχε τοποθετηθεί στο δάπεδο του αιθρίου της Εκατονταπυλιανής, όπου βρέθηκε τη δεκαετία του 1960. Πιθανότατα προέρχεται από το λεγόμενο Αρχιλόχειο, ταφικό μνημείο προς τιμή του μεγάλου λυρικού ποιητή της Πάρου, του Αρχίλοχου, ο οποίος κατά την παράδοση έπεσε πολεμώντας εναντίον των Ναξίων και ετάφη κοντά στον ποταμό Έλντα, όπου και ιδρύθηκε το Αρχιλόχειο. Γύρω στο 500 π.Χ.

Το άγαλμα της Νίκης είναι ένα αριστουργηματικό έργο τη Παριανής και γενικότερα της αρχαίας ελληνικής πλαστικής του 5ου αιώνα π.Χ. Βρέθηκε πριν το 1935 στο Κάστρο της Παροικιάς. Πρόκειται για νεανική γυναικεία μορφή που φορά πέπλο και σανδάλια στα πόδια. Λείπουν το κεφάλι, τα φτερά και τα χέρια.

Το κεφάλι της Νίκης ήταν γυρισμένο προς τα αριστερά, το αριστερό της χέρι ήταν υψωμένο, ενώ με το δεξί συγκρατούσε το πέπλο της, που άνοιγε στα πλάγια. Εμπρός ο πέπλος κολλά στο σώμα που διαγράφεται κάτω από το λεπτό ύφασμα. Το δεξί πόδι είναι μετέωρο ενώ με το αριστερό πατά στα δάκτυλα, γέρνοντας μπροστά, σαν να κατεβαίνει από ψηλά. Σύμφωνα με τον Rubensohn ήταν τρόπαιο, που στήθηκε στο κέντρο της πόλης μετά τη νίκη των Παριανών εναντίον της Αθηναίων, που είχαν πολιορκήσει την Πάρο με αρχηγό τον Μιλτιάδη, Γύρω στο 480 π.Χ.

Άγαλμα από το ιερό της Αρτέμιδος στο Δήλιο. Σύμφωνα με την επιγραφή που υπάρχει εμπρός από τα πόδια της κόρης, ώστε να είναι ορατή από τους θεούς, που βρίσκονται ψηλά, αφιερώνει στη θεά Άρτεμη η Αρηίς, η κόρη του Τεισήνορα. Βρέθηκε το 1899 κατά τη διάρκεια της ανασκαφής του ιερού του Δηλίου. Χρονολογείται γύρω στο 360 π.Χ.

Υπάρχον πολλά ακόμη εκθέματα για τα οποία θα ήθελα να παραθέσω τις φωτογραφίες και τις διαθέσιμες πληροφορίες, αλλά ίσως είναι καλύτερα να τα εξερευνήσετε μόνοι σας. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι μπορείτε να δείτε την παλαιότερη σωζόμενη ελληνική επιτύμβια στήλη, αγγεία από τον προϊστορικό οικισμό του Κάστρου της Παροικιάς και αμφορείς γεωμετρικών χρόνων με παραστάσεις από σκηνές μάχης την μοναδική τεχνική της απόδοσης μορφών σε αυτά με παχύ λευκό χρώμα, αντί για τη μελανή σκιαγραφία.

Μπορείτε επίσης να δείτε αιγυπτιακά ειδώλια και αντικείμενα από φαγεντιανή που βρέθηκαν στο νησί, όπως αυτά στα αριστερά.

Πληροφορίες: Αρχαιολογικό Μουσείο Πάρου.

Μυθικές Ιστορίες

Η σύνοδος του Αλμπί και οι αιρέσεις της Προβηγκίας

by iopapami_admin

Θα μεταφερθούμε στην πόλη Αλμπί της Γαλλίας, εν έτει 1165 μ.Χ. όπου πραγματοποιήθηκε μια σημαντική εκκλησιαστική Σύνοδος. Σε αυτήν τη Σύνοδο καταδικάστηκαν οι αιρετικοί της Προβηγκίας και ιδιαίτερα αυτοί που ανήκαν στη σέκτα των Καθαρών. Γενικά, η περιοχή της Προβηγκίας ποτέ δεν αποδέχτηκε το δόγμα του ρωμαιοκαθολικισμού και πιθανόν σε αυτό σημαντικό ρόλο να έπαιξε η ύπαρξη διαφόρων αιρέσεων, καθώς και η σταθερή πίστη σε αυτές.

Οι άνθρωποι αυτής της περιοχής είχαν φανεί δεκτικοί τόσο στον εβραϊκό όσο και στον μαυριτανικό πολιτισμό, έτοιμοι να μοιραστούν όλες τις εσωτερικές τους παραδόσεις και να επικρίνουν την ιεραρχία του ρωμαιοκαθολικισμού. Αναφερόμαστε μία περίοδο κατά την οποία συνέβαιναν πολλά σκάνδαλα στον κόλπο της Δυτικής Εκκλησίας, μαρτυρώντας την φαυλότητα και την διαφθορά των κληρικών της.

Ας επιστρέψουμε όμως στη Νότια Γαλλία και την παράλια ζώνη. Σε ολόκληρη την ακτή που βρέχεται από τη Μεσόγειο πραγματοποιούνταν έντονες ζυμώσεις, και λογικό είναι αυτό, καθώς υπήρχε μεγάλη πολυπολιτισμικότητα στην περιοχή. Ωστόσο, το βασικό τους αίτημα ήταν η ελευθερία. Οι Προβηγκιανοί δεν ήταν σύμμαχοι με το στέμμα της Γαλλίας και ούτε επιθυμούσαν την εξάρτησή τους από τον Πάπα της Ρώμης.

Οι συνεχώς αυξανόμενοι πιστοί της αίρεσης των Καθαρών ήταν κατά βάση απλοί χωρικοί και αγρότες . Άκουγαν τα λόγια των κηρύκων της σέκτας, δούλευαν νυχθημερόν στα χωράφια τους, μοιράζονταν το ψωμί τους και παρακινούνταν από τους κήρυκες να ζουν με την απλότητα και καθαρότητα που έζησε και κήρυξε ο Ιησούς. Πίστευαν στον χριστιανισμό με έναν τρόπο όμοιο με εκείνο των πρώτων χριστιανών, όπως περιγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων στην Καινή Διαθήκη.

Οι ίδιοι, θεωρούσαν ότι είχαν κρατήσει ανόθευτη τη διδασκαλία του Ιησού και ότι την εφάρμοζαν κατά γράμμα. Ωστόσο οι θεωρήσεις τους για τον Θεό είναι λίγο πιο πολύπλοκες από ότι φαίνονται με μια επιδερμική επαφή επί του θέματος.

Οι Καθαροί είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πνευματική ζωή και αποστροφή προς τον γάμο. Καταδίκαζαν την φυλάκιση του πνεύματος στο σώμα και έτσι αποστρέφονταν και το ιερό μυστήριο του γάμου. Αυτό βέβαια έχει τις απαρχές του και στους πρώτους εβραιοχριστιανούς οπαδούς του Πέτρου, οι οποίοι πίστευαν ότι το τέλος ήταν τόσο κοντά που δεν υπήρχε λόγος να παντρεύονται. Παρόλα αυτά, προφανώς αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν αρνητικοί στην ιδέα της οικογένειας και στη σύλληψη παιδιών, όπως τους κατηγόρησαν στα χρόνια της Ιεράς εξέτασης, αλλά δεν πίστευαν στην ιδέα του γάμου όπως την προωθούσε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Για τους ίδιους λόγους απέρριπταν και τη βάφτιση.

Το κήρυγμα των Καθαρών είχε μοτίβο τον απλό τρόπο ζωής και πίστευαν στην συνεχή παρουσία και καθοδήγηση από τον Θεό. Η πίστη τους προσδιόριζε έναν τρόπο με τον οποίο θα πορεύονταν στη ζωή τους, ενώ οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους χριστιανούς. Πίστευαν ότι ο Ιησούς πέραν του ρόλου που είχε ως Μεσσίας, προφήτης, ιερέας και Βασιλιάς ήταν πέρα για πέρα άνθρωπος και πως ο ίδιος και όλοι οι άνθρωποι λειτουργούν σαν πήλινα δοχεία για να δεχτούν τη χάρη από το Άγιο Πνεύμα.

Επίσης, γνώριζαν το περιεχόμενο των διδασκαλιών του Ιησού και τις αποδέχονταν πλήρως ως οδούς για την αγιότητα και τη σωτηρία της ψυχής τους. Ωστόσο, δεν θεωρούσαν τη βύθιση των βρεφών σε μία κολυμβήθρα και την παρακολούθηση της Κυριακάτικης Λειτουργίας αρκετές για τη σωτηρία τους. Η παρέκκλιση από τα τυπικά εθιμοτυπικά της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας δεν άρεσε καθόλου στα υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της εκκλησιαστικής ιεραρχίας.

Στην περιοχή της Προβηγκίας ο ανταγωνισμός με την Καθολική Εκκλησία ήταν εκτεταμένος. Η ιεραρχία της Εκκλησίας απλώς προχωρούσε στην ανάγνωση του Ευαγγελίου ενώ στην καθημερινότητά της εκμεταλλευόταν τους φτωχούς για να ζουν εκείνοι μέσα σε σχετική πολυτέλεια. Αυτό όπως είναι λογικό προκάλεσε τις αντιδράσεις των φτωχών που έβλεπαν ότι τα κηρύγματα δεν είχαν εφαρμογή στην πραγματικότητα. Η πίστη προς όσα πρέσβευε ο Παπισμός είχε πλέον κλονιστεί για τα καλά!

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, πως οι Αλβιγηνοί έφεραν πάντα ένα αντίγραφο του Ευαγγελίου κρυμμένο πάνω τους και δεμένο καλά γύρω τους όταν πήγαιναν στις συναντήσεις τους. Ήταν θερμοί αναγνώστες των Γραφών και θεωρούσαν ότι τηρούσαν και με τις πράξεις και την άσκηση της πνευματικότητας το Ευαγγέλιο. «Αλβιγινοί» είναι ένας όρος για τους αιρετικούς, όπως ορίστηκαν από τη Σύνοδο του Αλμπί. Πάνω τους λοιπόν έφεραν απόσπασμα από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, και μάλιστα σε αυτό το χωρίο ο Ιωάννης ονομάζει τον Ιησού «Αμνό» και «Νυμφίο».

Οι ομάδες των Καθαρών ήταν σαφώς αντιεκκλησιαστές. Δημιούργησαν τη δική τους εκκλησία και απέρριπταν την χρήση του σταυρού ως σύμβολο μαρτυρίου, στο οποίο κατά συνέπεια δεν άξιζαν τιμές. Θεωρούσαν ότι η Ιησούς, πέρα από το εκλεκτό πρόσωπο που ήδη αναφέραμε, δεν θα μπορούσε να είναι η ενανθρώπιση του Θεού επί Γης κι ότι σταυρώθηκε. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο δεν τιμούσαν το σύμβολο του σταυρού, όπως αναφέραμε ήδη. Αυτή η πεποίθησή τους απορρέει από την ιδιαίτερη αντίληψη που είχαν για τον Θεό.

Απέδιδαν τη δημιουργία αυτού του κόσμου σε έναν Θεό που είναι κακός ή αλλιώς σε κάποια δαιμονική δύναμη, καθώς ένας καλός Θεός δεν θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει έναν κόσμο στον οποίο πρυτανεύει η αδικία, η ανισότητα και η βία. Δηλαδή, ο καλός Θεός είναι υπεύθυνος για τον πνευματικό κόσμο, όχι για τον υλικό. Έτσι, ήταν σαν να πίστευαν σε έναν δυαδικό Θεό, καλό αλλά και κακό. Στόχος της ανθρωπότητας είναι να ξεφύγει από αυτό το κακό, να βρει τρόπο να δραπετεύσει από το υλικό της σώμα και να μπορέσει να ενωθεί με τον αγνό Θεό του πνευματικού κόσμου.

Επίσης, ισχυρίζονταν πως είχαν διατηρήσει το Άγιο Πνεύμα που είχε φωτίσει τους Αποστόλους την Πεντηκοστή. Δεν χρειάζονταν ιερατείο ή κάποιο κτίριο για να εκφράσουν την πίστη τους και μάλιστα υπήρχε ισότητα ανδρών και γυναικών στους κόλπους των Καθαρών. Οι γυναίκες μπορούσαν να κληρονομούν, να κατέχουν περιουσία και να κηρύττουν, όπως ακριβώς συνέβαινε και στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες, μια πρακτική που απέρριψε ο ρωμαϊκός καθολικισμός. Η στάση τους αυτή αντανακλούσε έναν γενικότερο σεβασμό για τις γυναίκες και μια ιδιαίτερη αγάπη για αυτές συμπεριλαμβανομένης και της Μαρίας της Μαγδαληνής.

Οι Καθαροί κήρυτταν ανά ζεύγη στην εξοχή όπως ακριβώς και οι πρώτοι μαθητές του Ιησού. Είχαν μεγάλη επιμονή στην μετάφραση της Βίβλου στη γλώσσα τους και τόσο τα αγόρια όσο και κορίτσια μορφώνονταν κανονικά. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις τα κορίτσια λάμβαναν καλύτερη μόρφωση από τα αγόρια. Το 1209 το Βατικανό ξεχύθηκε με όλες του δυνάμεις εναντίον των Καθαρών και τους πολέμησε άγρια μαζί με τους υπέρμαχους του γαλλικού στέμματος για μια ολόκληρη γενιά σχεδόν. Όπως αναμενόταν, το τελευταίο οχυρό των Καθαρών έπεσε στη μάχη το 1244 στο Μονσεγκίρ, ένα κάστρο στα Πυρηναία το οποίο κατέλαβαν οι εχθροί έπειτα από πολιορκία δέκα μηνών.

Την εποχή εκείνη, οι φρικαλεότητες κατά των Αλβιγηνών έφτασαν στο απόγειό τους με την ρίψη περισσότερων των διακοσίων ανθρώπων στην πυρά. Το κυνήγι που εξαπολύθηκε εναντίον τους ήταν ανελέητο. Ασφαλώς, όλο αυτό δεν ήταν τυχαίο, όπως δεν ήταν τυχαίο ούτε το γεγονός ότι οι Αλβηγινοί ήταν πιστοί ακόλουθοι της Μαρίας Μαγδαληνής, της οποίας ο τάφος ήταν κάπου στην Προβηγκία όπως έλεγαν οι παραδόσεις τους. Αυτό ασφαλώς ερχόταν σε αντίθεση με την ρωμαιοκαθολική εκκλησία, δηλαδή «το τέκνο» του Αποστόλου Πέτρου.

Με τη σύνοδο του Αλμπί ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για τους αιρετικούς της Προβηγκίας. H Αλβηγινή Σταυροφορία διήρκησε επίσημα από το 1209-1229 παρά το γεγονός ότι οι διωγμοί των αιρετικών είχαν ήδη αρχίσει από τη Σύνοδο του Αλμπί.

Πηγές φωτογραφιών: warfare history network, wikipedia, brewminate.com

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Ο πύργος του Καραϊσκάκη στην Δομβραίνα

by iopapami_admin

Επιστρέφοντας από την παλιά εθνική οδό από Παρνασσό προς Αθήνα, δεν μπόρεσα να αντισταθώ σε λίγη ακόμη εξερεύνηση! Ψάχνοντας σημαντικές τοποθεσίες της Βοιωτίας, ακολούθησα το δρόμο για κάποια σημεία που εντόπισα στον χάρτη. Σε επόμενα άρθρα θα βαδίσουμε μαζί σε αυτές τις διαδρομές.

Η προτομή του Γεώργιου Καραϊσκάκη μπροστά από την είσοδο του πύργου.

Αναζητώντας λοιπόν, ερείπια από ελληνιστικά τείχη στην περιοχή, τράβηξε την προσοχή μου ο πύργος με την ελληνική σημαία να κυματίζει και την προτομή κάποιου, που από μακριά δεν μπορούσα να διακρίνω. Ο δρόμος μας οδηγεί μέχρις ενός σημείου εντός της Δομβραίνας, όπου αφήνουμε το αυτοκίνητο και συνεχίζουμε με τα πόδια. Δεν υπάρχει κάποια ταμπέλα με οδηγίες, οπότε μη διστάσετε να ρωτήσετε τους κατοίκους (όπως έκανα κι εγώ!). Μέσα από ένα στενό ανηφορικό μονοπάτι με ψηλά χόρτα και μερικά βράχια, καταλήγουμε στην είσοδο του πύργου. Δεν θα σχολιάσω την υπέροχη θέα στον Βοιωτικό κάμπο, αξίζει να τη δείτε ιδίοις όμμασι.

Θα σταθώ στην επιβλητική προτομή του ήρωα της ελληνικής επανάστασης. Αγέρωχος, δεσπόζει πάνω στο βράχο του, στέκει μπροστά από την είσοδο του πύργου του, σαν να φυλά ακόμη Θερμοπύλες. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς χτίστηκε αυτός ο πύργος, ωστόσο υπολογίζεται ως προγενέστερος του 1826. Η μορφή του παραπέμπει σε μικρό οχυρό. Υπάρχουν, όμως, εικασίες ότι μπορεί να αποτελούσε την κατοικία κάποιου Τούρκου Αγά. Στο εσωτερικό του υπήρχαν κάποτε τρεις όροφοι. Έχουν γίνει επεμβάσεις για την αναστήλωση του πύργου αλλά επίσης δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς. Η θέση του στο φυσικό βράχο παρείχε εξαιρετική οπτική σε όλο τον λόφο και τον κάμπο.

Από το εσωτερικό του πύργου, σε σχήμα 8.

Γνωρίζουμε ότι δεν υπήρξε κατοικία του Γεώργιου Καραϊσκάκη, ωστόσο τον χρησιμοποίησε σε κάποια μάχη ενάντια στους Τούρκους. Τοπικές παραδόσεις θέλουν τον ήρωα να έχει οργανώσει πολλές δράσεις στη γύρω περιοχή μέσα από αυτόν τον πύργο.

Κοιτάζοντας από μέσα προς την έξοδο του πύργου.

Newer Posts

Older Posts