Tag:

Ιωάννα Παπαμιχαήλ

Bledowska: η μεγαλύτερη έρημος στην Ευρώπη!

by iopapami_admin

Θα περιμένατε να δείτε μία έρημο στην Ευρώπη; Μάλλον όχι. Θα ταξιδέψουμε μαζί μέχρι την έρημο Bledowska (Πολωνικά: Błędowska) της Πολωνίας, η οποία βρίσκεται στα υψίπεδα της Σιλεσίας (Silesian Highlands) και μάλιστα θα τη βρείτε στο εντυπωσιακό Eagles’ Nests Trail, όπως το Μεσαιωνικό κάστρο Ogrodzieniec που είδαμε σε προηγούμενο άρθρο.

Η Bledowska είναι η μοναδική έρημος της Πολωνίας και η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Το μήκος της φτάνει τα 10 χιλιόμετρα και το πλάτος τα 4 χλμ. Επί του παρόντος, μόνο το 1/3 του συνόλου αυτής της επιφάνειας καλύπτεται μόνο από άμμο καθώς το υπόλοιπο ανακτάται σιγά σιγά από τα φυτά. Να σημειωθεί ότι η Πολωνική κυβέρνηση και οι αρμόδιοι φορείς της χώρας κάνουν μεγάλες προσπάθειες να διατηρήσουν αυτό το μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο της χώρας τους.

Αν ακολουθήσετε το “Trail of the Eagles’ Nests”, θα συναντήσετε την έρημο περίπου 47 χλμ. από την Κρακοβία. Έχει στηθεί εκεί μία εξέδρα που σας επιτρέπει να απολαύσετε όλη τη θέα από ένα πανέμορφο σημείο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που κάνουν τους περιπάτους τους ή ιππασία σε αυτό το εκπληκτικό μέρος!

Πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην έρημο λειτουργούσε ένα καλά οργανωμένο πεδίο στρατιωτικής εκπαίδευσης. Στις μέρες μας, η έρημος αξιοποιείται ως σημείο προσγείωσης για τους αλεξιπτωτιστές του στρατού. Αν είστε τυχεροί, θα απολαύσετε το θέαμα!

Πώς δημιουργήθηκε η έρημος Bledowska ;

Στην Πλειστόκαινο Εποχή, περίπου 2,3 εκατομμύρια με 11 χιλιάδες χρόνια πριν, σε αυτήν την “λεκάνη” σχηματίστηκαν Τριασικοί ασβεστολιθικοί δολομιτικοί βράχοι και άρχισαν να συσσωρεύονται υαλώδεις αποθέσεις άμμου και χαλικιού. Αυτές οι υαλώδεις αποθέσεις έφτασαν ως εδώ με το νερό! Μάλιστα, το μέσο πάχος τους είναι 40 μέτρα, ενώ σε κάποια σημεία φτάνει μέχρι και τα 70 μέτρα.

Μια ματιά στην τεράστια έκταση της ερήμου Bledowska.

Αυτή η πρώιμη έρημος ξεκίνησε ως ένα φυσικό φαινόμενο δεδομένου ότι οι τεράστιες εκτάσεις που καλύπτονταν από άμμο ή χαλίκι εντοπίζονταν συχνά στην Ευρώπη μετά την υποχώρηση των παγετώνων. Κατά την Ολόκαινο Εποχή, δηλαδή πριν περίπου 11.000 χρόνια έως και σήμερα, λόγω της αλλαγής του κλίματος, τμήματα της ερήμου Bledowska έχουν καλυφθεί με πευκοδάση, τα οποία έχουν δεσμεύσει άμμο εξαιρετικά μεγάλου πάχους. Η άμμος έμεινε εκεί “παγιδευμένη” για χιλιάδες χρόνια.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα καταλύτης για την εμφάνιση της ερήμου Bledowska

Τον 13ο αιώνα, οι άνθρωποι μη γνωρίζοντας τις συνέπειες, ελευθέρωσαν αυτήν την άμμο. Εκείνη την περίοδο, στην περιοχή γύρω από το Olkusz είχε αρχίσει η εξόρυξη και η τήξη αργυρομεταλλεύματος. Αυτή η δραστηριότητα απαιτούσε μεγάλες ποσότητες ξύλου. Το χρειάζονταν για να υποστηρίξουν τις κατασκευές των τούνελ και των φρεατίων καθώς και για την παραγωγή κάρβουνου που απαιτούνταν στην χαλυβουργία και τη σιδηρουργία.

Η εξαφάνιση των δασών από τον άνθρωπο ελευθέρωσε τα παχιά στρώματα άμμου που ήταν ακόμα “παγιδευμένα” και μέσω του αέρα η άμμος κάλυψε όλους τους σπόρους και τα φυτά που προσπαθούσαν να μεγαλώσουν. Έτσι, η έρημος διατηρήθηκε στο βαθμό που βλέπουμε σήμερα.

Συνεπώς, η έρημος Bledowska έχει ανθρωπογενή αίτια αλλά η δημιουργία της προέρχεται από τις συγκεκριμένες φυσικές συνθήκες που αναφέραμε πιο πάνω. Αρχικά, κάλυπτε μία επιφάνεια περίπου 150 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ωστόσο, πλέον έχει συρρικνωθεί σε περίπου 33.

Στο εισαγωγικό βίντεο που είχα δημοσιεύσει όταν έφτασα στην έρημο Bledowska, μπορείτε να δείτε λίγο καλύτερα το τοπίο.

Θα χαρώ να μου στείλετε τις εντυπώσεις σας, αν την έχετε επισκεφθεί, και ασφαλώς οποιαδήποτε απορία έχετε ή πληροφορία που θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας. Επικοινωνείτε μέσω email στο ioanna@myalchemies.com και μέσα από τη σελίδα του Facebook.

0 comment

Εξ-ερευνήσεις

Ταξίδι στο Μεσαιωνικό κάστρο Ogrodzieniec

by iopapami_admin

Οι ομορφιές της Πολωνίας μπορούν να σε εκπλήξουν! Για να τις ανακαλύψεις, δεν έχεις παρά να την εξερευνήσεις οδικώς. Σε αυτό το ταξίδι, αξίζει να περιηγηθείς στην περιοχή που καλείται: “Trail of the Eagles’ Nests”. Αυτή η διαδρομή πήρε το όνομά της από τα πολυάριθμα κάστρα και τους πύργους – παρατηρητήρια που είναι χτισμένα στις κορυφές λόφων και έμοιαζαν από μακριά σαν φωλιές πουλιών. Σε αυτό το πανέμορφο κομμάτι της Πολωνίας βρίσκεται και το κάστρο που θα επισκεφθούμε σήμερα, το Ogrodzieniec.

Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι το Trail of the Eagles’ Nests συνδέει την Κρακοβία και την Czestochowa, μέσα από τα βραχώδη υψίπεδα του Jura. Κατά το Μεσαίωνα, το Jura ήταν μια συνοριακή περιοχή μεταξύ της Πολωνίας και της Σιλεσίας, η οποία ανήκε στο στέμμα της Βοημίας. Σε αυτήν την περιοχή υπάρχουν περίπου 25 κάστρα και πύργοι. Τα περισσότερα είναι πλέον ερειπωμένα, ωστόσο, κάποια από αυτά τα έχουν διατηρήσει και τα έχουν αναστηλώσει με το αρχικό δομικό τους υλικό. Ο αετός στο όνομα του μονοπατιού αποτελεί μια άμεση αναφορά στο πουλί που εμφανίζεται στο έμβλημα της Πολωνίας.

Διασχίζοντας το Trail of the Eagles’ Nests για να φτάσω στο κάστρο Ogrodzieniec.

Η ιστορία του κάστρου Ogrodzieniec

Το κάστρο Ogrodzieniec στο Podzamcze, χτίστηκε την εποχή του βασιλιά Casimir του Μέγα στον ψηλότερο λόφο της οροσειράς Kraków-Częstochowa, Janowskiego ύψους 515,5 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι το μεγαλύτερο και πιο διάσημο κάστρο στη Σιλεσία, καθώς και το πιο δημοφιλές από όλα τα κάστρα στο Trail of the Eagles’ Nests. Αποτελεί παράδειγμα της δεξιοτεχνίας των ντόπιων οικοδόμων που, με τους αιώνες, μετέτρεψαν το Ogrodzieniec σε μια εντυπωσιακή κατοικία μεγιστάνων.

Οι απαρχές αυτού του κάστρου χάνονται στα βάθη των αιώνων, ωστόσο, πιστεύεται ότι εδώ υπήρχε αρχικά ένα ξύλινο οχυρό, ήδη από τον 12ο αιώνα. Αυτό το οχυρό, πιθανολογείται ότι κάηκε το 1241 από τους Τατάρους. Το πλίνθινο κάστρο χτίστηκε τον 14ο αιώνα, με εντολή του βασιλιά Casimir του Μέγα. Το γεγονός που οδήγησε σε αυτήν την απόφαση ήταν το κάψιμο μιας ξύλινης αμυντικής σκοπιάς στο κοντινό όρος Birów.

Η επιβλητική όψη του κάστρου.

Στη συνέχεια, χτίστηκε ένα γοτθικό κάστρο, το οποίο μαζί με τα άλλα οχυρά της ορεινής περιοχής, προστάτευε τα νοτιοδυτικά σύνορα του Βασιλείου της Πολωνίας από τις εισβολές της Τσέχικης Δημοκρατίας και των Δουκάτων της Σιλεσίας. Το 1386, με την παραχώρηση του βασιλιά Władysław Jagiełło, το βασιλικό κάστρο, περιήλθε στην κατοχή της ιπποτικής οικογένειας Włodek του θυρεού Sulima.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ως αποτέλεσμα πωλήσεων ή οικογενειακών διασυνδέσεων, το κάστρο άλλαξε πολλές φορές ιδιοκτήτες. Έφτασε σε πολλές οικογένειες εμπόρων, ευγενών, ακόμα και μεγιστάνων. Το 1523, λόγω του χρέους των προηγούμενων ιδιοκτητών, το κάστρο ανέλαβε ο πιστωτής τους, Jana Bonera (Γιαν Μπόνερ), ο οποίος ήταν τραπεζίτης, δήμαρχος της Κρακοβίας και εργάτης αλατωρυχείου.

Είστε έτοιμοι να μπούμε στο κάστρο;

Στη συνέχεια το κληρονόμησε ο ανιψιός του Seweryn Boner, ο οποίος το 1530 ξεκίνησε την ανοικοδόμηση και την επέκταση του γοτθικού κάστρου σε μια όμορφη αναγεννησιακή κατοικία. Αυτά τα έργα διήρκησαν 15 έτη, μέχρι το 1545. Μετά το θάνατο του Seweryn, συνεχίστηκαν από τον γιο του Stanisław κατά τα έτη 1550-1560. Λόγω της ομοιότητας, το κάστρο ονομαζόταν τότε: “το μικρό Wawel”, και η λαμπρότητα και ο πλούτος του λέγεται ότι ισοδυναμούσαν με το βασιλικό κάστρο στην Κρακοβία.

Η ακμή και η παρακμή του κάστρου Ogrodzieniec

Λαμπρή εποχή για το κάστρο ήταν ο 16ος και ο 17ος αιώνας, πιθανότατα λόγω της πολιτικής σταθερότητας. Το 1561, η κόρη του Seweryn, Zofia, προσέφερε το κάστρο ως προίκα στον Μέγα Στρατάρχη του Στέμματος Janowi Firlejowi. Από τότε, η οικογένεια των μεγιστάνων Firlejowi το κυβέρνησε για περισσότερα από 100 χρόνια.

Ασφαλώς, τίποτα δεν μπορεί να είναι ολότελα ρόδινο, και έτσι έχουμε δύο δύσκολες στιγμές στην ιστορία αυτού του κάστρου. Η πρώτη, ήταν το 1587, όταν ο αρχιδούκας Μαξιμιλιανός Αψβούργος, υποψήφιος του Πολωνικού θρόνου, με τα αυστριακά στρατεύματά του κατέλαβε και λεηλάτησε το Ogrodzieniec. Η δεύτερη, ήρθε το 1655, με τις επιδρομές των Σουηδών. Πιο συγκεκριμένα, ο βασιλιάς Karola X Gustawa (Κάρολος Γκουστάβ ο 10ος) κατέλαβε το κάστρο, το λεηλάτησε κι αυτός και το κατέστρεψε εν μέρει.

Μια πρώτη ματιά στο εσωτερικό του κάστρου.

Μετά τον «Σουηδικό Κατακλυσμό», το μερικώς κατεστραμμένο κάστρο αγοράστηκε από τον Stanisław Warszycki, μεγιστάνα και ηγεμόνα της Κρακοβίας. Πρόκειται για έναν μεγάλο πατριώτη της Κρακοβίας ο οποίος πολέμησε γενναία τους Σουηδούς. Ανοικοδόμησε τα εξασθενημένα και κατεστραμμένα τείχη, και στο εξωτερικό τους έχτισε στάβλους και ένα ισχυρό αμυντικό τείχος.

Στις αρχές του 18ου αιώνα, το 1702, κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου, το κάστρο καταλήφθηκε ξανά, λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε από τα σουηδικά στρατεύματα του βασιλιά Καρόλου 12ου. Η φωτιά προκάλεσε τεράστιες ζημιές στο κάστρο, από τις οποίες δεν συνήλθε ποτέ. Οι τότε ιδιοκτήτες, η οικογένεια Męciński, ανοικοδόμησαν μόνο το κεντρικό τμήμα. Έτσι, το φρούριο άρχισε να παρακμάζει με τον καιρό.

Το κάστρο, που δεν ανακαινίστηκε ή ξαναχτίστηκε, άρχισε να μετατρέπεται σταδιακά σε ερείπιο. Το 1784, ενώ βρισκόταν σε αποσύνθεση, αγοράστηκε από τον Tomasz Jakliński, αναπληρωτή δικαστή της Κρακοβίας, ο οποίος έχτισε μια κοντινή εκκλησία στο Ogrodzieniec από την πέτρα του κάστρου. Η τελευταία ιδιοκτήτρια που ζούσε εκεί, η κόμισσα Zofia Mieroszewska, λόγω της πολύ κακής κατάστασης του κάστρου, μετακόμισε από αυτό σε ένα κοντινό αγρόκτημα, το 1810. Έκτοτε, οι ντόπιοι χρησιμοποίησαν τις πέτρες από τα ερείπια του κάστρου για να χτίσουν τα σπίτια τους.

Μπορείτε να περιηγηθείτε στο κάστρο με τη λήψη από drone στο βίντεο που ακολουθεί:

Ogrodzieniec: από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και πιο συγκεκριμένα κατά την επίθεση του Ιανουαρίου του Κόκκινου Στρατού το 1945, τα ερείπια του κάστρου υπέστησαν περαιτέρω σοβαρές ζημιές. Μετά τον πόλεμο, χάρη στη μεγάλη προσπάθεια του πολωνικού κράτους, η περιοχή καθαρίστηκε από τα συντρίμμια και τα τείχη του κάστρου ανακαινίστηκαν και ασφαλίστηκαν. Έγιναν επίσης αρχαιολογικά και αρχιτεκτονικά έργα, σημειώθηκε η πρώτη διαδρομή περιήγησης και το 1973 άνοιξε επίσημα τις πόρτες του για τους τουρίστες. Επί του παρόντος, ο ιδιοκτήτης του κάστρου είναι η κοινότητα Ogrodzieniec, και από το 1995, η εγκατάσταση διαχειρίζεται η κοινοτική εταιρεία “Zamek”.

Το εσωτερικό του κάστρου από τον Ψηλό Πύργο.

Ολόκληρο το συγκρότημα καλύπτει μια έκταση περίπου 3,5 εκταρίων και το μήκος του αμυντικού τείχους είναι περίπου 400 μέτρα. Το παλαιότερο τμήμα του κάστρου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά πάνω σε βράχο, είναι το λεγόμενο: “Ψηλό Κάστρο”. Παλαιότερα υπήρχαν μοναστήρια γύρω από την αυλή του άρχοντα, που ένωναν διάφορα μέρη του κάστρου σε μεμονωμένους ορόφους. Στο κέντρο υπάρχει ανακατασκευασμένη δεξαμενή όμβριων υδάτων. Στο επίπεδο αυτό υπήρχε και η καστροκουζίνα, δίπλα στην οποία υπήρχε πηγάδι και σαλόνι για τους μάγειρες. Κάτω από την κουζίνα υπήρχαν κελάρια σκοποβολής, που χρησίμευαν ως ντουλάπια.

Η φυλακή του νότιου πύργου.

Επί του παρόντος, υπάρχει εκεί ένα κομψό πανδοχείο ιπποτών. Στους επάνω ορόφους του κάστρου στεγάζονταν υπνοδωμάτια, τραπεζαρία, σαλόνια, θησαυροφυλάκιο, οπλοστάσιο, πυριτιδαποθήκη και αποθήκη. Υπάρχουν επίσης πύργοι που βρίσκονται πάνω στα βράχια και λειτουργούσαν ως σημεία παρατήρησης και άμυνας, ενώ ο νότιος πύργος ήταν επίσης φυλακή. Από τα νότια υπάρχει και το λεγόμενο «πόδι της χήνας», δηλαδή ένα προστιθέμενο κλαδί, που μεγάλωσε τους χώρους διαμονής και αύξησε την αμυντική αξία.

Από τα ψηλότερα σημεία του κάστρου, υπάρχει μια εντυπωσιακή θέα στο Jura, καθώς και στο «Czubatka», την ψηλότερη κορυφή του υψίπεδου που στεφανώνει το βουνό του κάστρου. Κατά την τουριστική περίοδο, το κάστρο φιλοξενεί διάφορες ιστορικές και υπαίθριες εκδηλώσεις, όπως «Βαρβαρική Εισβολή», «Διεθνές Τουρνουά Ιπποτών», «Juromania» κ.λπ. Επίσης, διοργανώνονται νυχτερινές εκδηλώσεις, όπως «βράδια με φαντάσματα» και «Ogrodzieniec Night of Horror». Πολύ δημοφιλές είναι και το «balloonade», ένα διαγωνιστικό σόου με μπαλόνια. Αν βρεθείτε εκεί σε περίοδο εκδηλώσεων, μην το χάσετε!

Σας αφήνω με μία υπέροχη θέα στην περιοχή Jura, από το ψηλότερο σημείο του Ψηλού Πύργου!

0 comment

Το Μυκηναϊκό νεκροταφείο στην Ελάτεια

by iopapami_admin

Το Μυκηναϊκό νεκροταφείο στην Ελάτεια Βοιωτίας ερευνήθηκε ύστερα από επιδρομές αρχαιοκάπηλων! Βρίσκεται βορειοανατολικά της σύγχρονης Ελάτειας, δυτικά της ακρόπολης και του άστεως των ιστορικών χρόνων. Στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο στη θέση Αλωνάκι, θα βρείτε και τον ναό της Κραναίας Αθηνάς.

Το νεκροταφείο αυτό, σύμφωνα με τα ευρήματα, λειτούργησε από τη Μυκηναϊκή έως και την ύστερη Πρωτογεωμετρική περίοδο 14ος – 9ος π.Χ. αιώνα). Η χρήση του χώρου άλλαξε στο β’ μισό του 4ου αιώνα, όταν αξιοποιήθηκε ως λατομείο. Από τον 2ο αιώνα π.Χ. επαναλειτουργεί ως νεκροταφείο ενώ παράλληλα χτίζονται και κάποιοι εργαστηριακοί χώροι.

Λάκκοι μέσα σε θαλαμωτό τύμβο.

Ποικιλία τύπων τάφων στο Μυκηναϊκό νεκροταφείο Ελάτειας

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως 94 τάφους. Από αυτούς, οι 85 χρονολογούνται στη Μυκηναϊκή περίοδο και έχουν προσανατολισμό βορρά – νότο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ποικιλία των μορφών των τάφων. Στην Ελάτεια διακρίνουμε 4 τύπους τάφων: συνήθεις θαλαμωτοί, θαλαμωτοί πολύ μικρότερων διαστάσεων, λάκκοι και ορύγματα χωρίς δρόμο.

Όρυγμα που οδηγεί σε θαλαμωτό τάφο.

Οι συνήθεις θαλαμωτοί τάφοι έχουν τη μακρότερη και διαρκέστερη χρήση. Κύρια χαρακτηριστικά τους είναι οι σχετικά μακριοί δρόμοι, η αρχιτεκτονικά διαμορφωμένη πρόσοψη, οι κόγχες στα τοιχώματα των δρόμων καθώς και πολλοί λάκκοι στα δάπεδα των θαλάμων. Οι πρωτογενείς και δευτερογενείς ταφές αποδεικνύουν την εντατική χρήση τους.

Οι τάφοι των άλλων τύπων είναι ολιγάριθμοι και χρονολογούνται στην υπομηνυκαϊκή – πρωτογεωμετρική περίοδο. Από τον τρόπο ταφής των νεκρών μπορούμε να εξάγουμε στοιχεία του πολιτισμού της εκάστοτε εποχής. Έτσι, οι τάφοι αυτοί και το έθιμο της καύσης των νεκρών, πιθανότατα φανερώνουν την εισαγωγή νέων στοιχείων στην Ελάτεια στη συγκεκριμένη περίοδο.

Κτερίσματα στους τάφους της Ελάτειας

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι νεκροί ήταν κτερισμένοι με πήλινα τροχήλατα σκεύη, σε απλές γραμμές, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση. Κατά τις ύστερες φάσεις λειτουργίας του νεκροταφείου εμφανίζονται τα χονδροειδή χειροποίητα. Όπως και σε άλλες περιοχές κατά την αρχαιότητα, τα κτερίσματα ήταν συνήθως αγαπημένα αντικείμενα του νεκρού, σκεύη που ίσως θα χρειαζόταν μαζί του στην άλλη ζωή ή άλλα αντικείμενα που δήλωναν την οικονομική και κοινωνική θέση του.

Πιο συγκεκριμένα, στους Μυκηναϊκούς τάφους της Ελάτειας, οι άνδρες συνοδεύονται στην τελευταία τους κατοικία από όπλα, όπως δόρατα, κοντά ξίφη και σε μία περίπτωση περικεφαλαία από δόντια κάπρου αλλά και λίθινα εργαλεία, όπως σμίλες και ακόνια. Ο ταφικός στολισμός των γυναικείων τάφων περιλαμβάνει κοσμήματα από χρυσό, ασήμι, χαλκό, ημιπολύτιμες πέτρες, κεχριμπάρι, στεατίτη και υαλόμαζα.

Όλα αυτά τα ευρήματα μας δίνουν μία εικόνα για τη δομή και τη ζωή της κοινωνίας εκείνα τα χρόνια. Η πληθώρα των νεκροταφείων της περιοχής οδηγεί τους αρχαιολόγους στην υπόθεση ότι πιθανότατα η περιοχή αποτελούσε μία διοικητική ενότητα της οποίας κέντρο αποτελούσε ο οικισμός με αυτό το νεκροταφείο.

Η μελέτη των κτερισμάτων, των ταφικών εθίμων και του ανθρωπολογικού υλικού, είναι πηγές πληροφοριών που καταδεικνύουν πληθυσμιακή έκρηξη, πλούτο ευρημάτων, ντόπια εργαστήρια κεραμικής, στεατίτη και ίσως και υαλόμαζας. Επίσης, είναι εμφανές ότι υπήρχαν επαφές και επιρροές από άλλες περιοχές εντός και εκτός της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Στο βίντεο που ακολουθεί, μπαίνουμε σε έναν θαλαμωτό τάφο. Έχει ενδιαφέρον να δείτε πώς ήταν διαμορφωμένο το εσωτερικό του.

@myalchemies

Βρισκόμαστε στο Μυκηναϊκό νεκροταφείο στο Αλωνάκι Ελάτειας. Ένας αρχαιολογικός χώρος που ερευνήθηκε ύστερα από επιδρομές αρχαιοκάπηλων! Αυτό μάλιστα δεν είναι δική μου εικασία αλλά αναγράφεται στην πινακίδα που θα συναντήσετε μόλος μπείτε στον χώρο. #myalchemies #ioannapapamichail #exploregreece #traveller #explorer #ancientgreece #greekhistory #ancienttimes #ancienttombs

♬ πρωτότυπος ήχος – My Alchemies

Έχετε ξαναδεί κάτι παρόμοιο; Αν ναι, πού; Θα χαρώ να λάβω τα μηνύματά σας στο email: ioanna@myalchemies.com ή απευθείας μέσα από τη σελίδα μας στο Facebook.

Δράττομαι της ευκαιρίας για να σας ταξιδέψω κάπου αρκετά μακριά από την Ελάτεια. Ίσως έχετε ακούσει ότι η Μάλτα έχει πολλές κατακόμβες. Όσοι έχετε πάει, σίγουρα εντοπίσατε κάποια κοινά στοιχεία παρά την απόσταση στον τόπο και το χρόνο. Πιο συγκεκριμένα, μπορείτε να βρείτε αρκετά κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα σε αυτούς τους Μυκηναϊκούς τάφους και στις κατακόμβες της Αγίας Αγάθης στη Μάλτα! Διαφορετικές χρονικές περίοδοι, διαφορετικοί τόποι, και όμως, τα κοινά είναι πολλά. Μπορείτε να το εξακριβώσετε διαβάζοντας το άρθρο από εδώ: Οι εκπληκτικές κατακόμβες της Αγίας Αγάθης.

0 comment

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Τα Αρχαία Γίτανα, αποκαλύπτονται!

by iopapami_admin

Ίσως αναρωτιέστε τι σχέση έχει ο Ήλιος της Βεργίνας που έχω ως πρώτη φωτογραφία σε αυτό το άρθρο, με τα Αρχαία Γίτανα. Θα πάρουμε την ιστορία από την αρχή και θα φτάσουμε και σ’ αυτό το σημείο. Για αρχή, θα σας δώσω περισσότερα στοιχεία σχετικά με το πού βρισκόμαστε, καθώς τα Γίτανα δεν αποτελούν πολυδιαφημισμένο αρχαιολογικό χώρο. Βρισκόμαστε, λοιπόν, στο νομό Θεσπρωτίας, στη νοτιοδυτική πλαγιά του βουνού της Βρυσσέλας, στη συμβολή του χειμάρρου Καλπακιώτικου με τον ποταμό Καλαμά (αρχαίος Θύαμις). Ο αρχαιολογικός χώρος των Γιτάνων καλύπτει μία έκταση 287 στρεμμάτων και αξίζει να τον εξερευνήσετε!

Τα Γίτανα ιδρύθηκαν περίπου το 336/330 π.Χ. και καταλήφθηκαν από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ.. Από την ίδρυσή τους μέχρι την κατάληψή τους, διετέλεσαν πολιτικό κέντρο του Κοινού των Θεσπρωτών και έγιναν η δεύτερη -χρονικά- πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας, μετά την Ελέα. Τα Γίτανα εξακολούθησαν να κατοικούνται και μετά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Τα ευρήματα από τη στοά της Αγοράς βεβαιώνουν μια ζωηρή εμπορική δραστηριότητα τους δύο τελευταίου προχριστιανικούς αιώνες. Τα λατρευτικά οικοδομήματα, όπως ο ναός της Παρθένου, συνέχισαν να λειτουργούν έως τις τελευταίες δεκαετίες του 1ου π.Χ. αιώνα, οπότε και η πόλη εγκαταλείφθηκε οριστικά.

Για την ύπαρξη της πόλης των Γιτάνων πληροφορούμαστε από φιλολογικές αναφορές, Ρωμαίων κυρίως ιστορικών, και η επιβεβαίωση έρχεται από τις επιγραφές σε λίθους και σφραγίσματα. Σε ένα από τα 3.000 πήλινα σφραγίσματα που βρέθηκαν στην ανασκαφή ενός μεγάλου δημόσιου κτηρίου, επιβεβαιώνεται η ταύτιση του ονόματος της αρχαίας πόλης από την επιγραφή ΓΙΤΑΝΑ. Το δημόσιο αυτό κτήριο ταυτίζεται σήμερα με το Πρυτανείο – Αρχείο της πόλης. Μία ακόμη επιγραφή που επιβεβαιώνει την ονομασία της πόλης, βρέθηκε σε ορειχάλκινο έλασμα του “Μικρού Ναού”, του ναού της Θέμιδος και της Παρθένου που βρίσκεται στην αρχή μίας εκ των κεντρικών οδών που οδηγούν στα δημόσια κτήρια.

Τμήμα της οχύρωσης των Αρχαίων Γιτάνων.

Η οχύρωση των Αρχαίων Γιτάνων, στη Θεσπρωτία

Η πόλη των Αρχαίων Γιτάνων περιβάλλεται από ισχυρό πολυγωνικό τείχος σε όλες τις πλευρές, με περίμετρο που φτάνει τα 2.500 μέτρα και ενίσχυση με πύργους και θλάσεις. Στην κορυφή του υψώματος, η οχύρωση καταλήγει σε ημικυκλικό πύργο. Η κεντρική είσοδος της πόλης βρισκόταν στο μέσο περίπου της βορειοδυτικής πλευράς του τείχους και το άνοιγμά της έφτανε τα 4 μέτρα. Συνολικά, υπήρχαν τρεις κύριες είσοδοι και τρεις μικρότερες πυλίδες.

Την άμυνα της δυτικής οχύρωσης ενισχύει ένα πολυγωνικό προτείχισμα, το οποίο ξεκινά από τη βορειοδυτική γωνία και φτάνει ως τον ποταμό Καλαμά. Ένα εσωτερικό τείχος μήκους 315 μέτρων χωρίζει τον αρχαίο οικισμό σε δύο μεγάλους οικιστικούς τομείς. Ο δυτικός τομέας καταλαμβάνει μία έκταση 50 στρεμμάτων και από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τα σημαντικότερα ανασκαφέντα κτήρια βρίσκονται εδώ. Η περιοχή ανατολικά του διατειχίσματος δεν έχει διερευνηθεί ακόμα, ενώ είναι εμφανής η ύπαρξη κτηριακών συγκροτημάτων.

Στην αγορά των Αρχαίων Γιτάνων.

Ο οικισμός και η αγορά των αρχαίων Γιτάνων

Η πολιτική και εμπορική αγορά αποτελούσε την καρδιά της πόλης και καταλαμβάνει ένα μεγάλο πλάτωμα στα βορειοανατολικά του διατειχίσματος. Έχει τη μορφή ορθογώνιας πλατείας και στα βόρεια πλαισιώνεται από μία επιμήκη στοά. Δίπλα στη στοά, ανασκάφηκε κτήριο το οποίο λειτουργούσε πιθανότατα ως χώρος λατρείας. Η λίθινη βάση που βρέθηκε εκεί, η οποία θεωρείται ότι στήριζε “βαίτυλο” (οξυκόρυφο λατρευτικό κίονα), οδηγεί στην πεποίθηση ορισμένων αρχαιολόγων ότι πρόκειται για ναό του Απόλλωνα Αγυιέα. Η νότια πλευρά οριοθετείται από έναν πλακόστρωτο δρόμο και συγκρότημα καταστημάτων.

Αυτό είναι το κτίσμα το οποίο εικάζεται ότι αποτελούσε το ναό του Αγυιέα Απόλλωνα.

Η πόλη ήταν χτισμένη σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα, το οποίο βασίζεται σε σειρά από παράλληλους δρόμους πλάτους 4-6 μ. που τέμνονται καθέτως από δρόμους πλάτους 2-3 μ.. Το Ιπποδάμειο σύστημα το συναντάμε ξανά στην Ήπειρο, στην αρχαία Κασσώπη! Μεταξύ των τεμνόμενων οδών, ορίζονται οικοδομικές νησίδες, στις οποίες διακρίνονται δημόσια και ιδιωτικά κτήρια.

Υπάρχουν δύο ακόμη σημεία στον αρχαιολογικό χώρο που αξίζουν την ιδιαίτερη προσοχή μας. Το αρχαίο θέατρο και το πρυτανείο. Για το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων θα αφιερώσω ένα ολόκληρο άρθρο, λίαν συντόμως. Πάμε λοιπόν, να δούμε το συγκρότημα που καλείται Πρυτανείο ή Αρχείο.

Ψηφιδωτό σε χώρο συνάθροισης του Πρυτανείου. Διακρίνονται 2 μπλε δελφίνια, ένα κάτω αριστερά και ένα πάνω δεξιά, ενώ στη μέση διακρίνουμε τη μορφή ενός μεγαλόσωμου ζώου, πιθανότατα λέοντα.

Στην αρχή μίας από τις κεντρικές οδικές αρτηρίες ανασκάφηκε μικρός ναός με πρόναο, σηκό και πλακοστρωμένο αύλειο χώρο. Στην απόληξή της συναντάμε ένα δημόσιο κτήριο, το οποίο ταυτίζεται με το Πρυτανείο – Αρχείο της πόλης. Το εν λόγω κτήριο διαμορφώνεται γύρω από μία κεντρική υπαίθρια αυλή με τους χώρους συμποσίων, τους εργαστηριακούς και τους αποθηκευτικούς χώρους. Στους χώρους των συμποσίων σώζονται κάποια ψηφιδωτά με μπλε και άσπρες ψηφίδες. Στους αποθηκευτικούς χώρους βρέθηκαν πήλινα πιθάρια στην αρχική τους θέση.

Πήλινα πιθάρια σε αποθηκευτικό χώρο του Πρυτανείου των Αρχαίων Γιτάνων. Στο βάθος μπορείτε να διακρίνετε το ψηφιδωτό με τον Ήλιο της Βεργίνας.

Η έκταση του Πρυτανείου αγγίζει τα 1.500 τ.μ., στη νοτιοδυτική γωνία της πόλης. Ο λίθινος αγωγός που βρέθηκε στην αυλή χρησίμευε στην απομάκρυνση των όμβριων υδάτων προς τον γειτονικό πλακοστρωμένο δρόμο. Τα ευρήματα σε συνδυασμό με τις ιστορικές αναφορές μαρτυρούν τη σπουδαιότητα της πόλης των Γιτάνων για τους Θεσπρωτούς και αιτιολογούν την ύπαρξη του Πρυτανείου και του Αρχείου της πόλης.

Ο Ρωμαίος ιστορικός Λίβιος, αναφέρει ότι στα Γίτανα συγκεντρώνονταν οι εκπρόσωποι των Ηπειρωτών. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως επιγραφές απελευθέρωσης δούλων με αναφορά στον προστάτη τους, που ήταν ο επώνυμος άρχοντας και σχεδόν 3.000 σφραγίσματα για την επικύρωση εγγράφων. Επίσης, στην πρόσοψη της στοάς της Αγοράς βρέθηκαν βάθρα σπουδαίων αναθημάτων. Όλα αυτά μαζί καταδεικνύουν τα Γίτανα ως σημαντικότατη πόλη και πολιτικό κέντρο του Κοινού των Θεσπρωτών. Θεωρείται πολύ πιθανό, η πόλη να φιλοξενούσε και συνελεύσεις του Κοινού των Ηπειρωτών.

Γιατί απαντάται στα Αρχαία Γίτανα ο Ήλιος της Βεργίνας;

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση των Θεσπρωτών και των Ηπειρωτών γενικότερα με το Βασίλειο της Μακεδονίας, το σύμβολο του οποίου ήταν ο Ήλιος της Βεργίνας, πρέπει να μάθουμε περισσότερα για τα πολιτικά δρώμενα εκείνων των χρόνων. Η Θεσπρωτία, αν και αποτέλεσε μία από τις πρώτες περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν ελληνικά φύλα, ήδη από τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., παρέμεινε, ωστόσο, μέχρι την ύστερη κλασική εποχή στις παρυφές των πολιτισμικών και ιστορικών εξελίξεων του ελληνισμού.

Οι Θεσπρωτοί αποτελούσαν μία από τις τρεις μεγαλύτερες ηπειρωτικές φυλετικές ομάδες, μαζί με τους Μολοσσούς και τους Χάονες. Πριν την εγκατάσταση των Μολοσσών στην Ήπειρο (1.100 π.Χ.), κατείχαν πιθανότατα όλη την ηπειρωτική ακτή απέναντι από την Κέρκυρα έως και την οροσειρά της Πίνδου. Έκτοτε, και έως τον 5ο αι. π.Χ., περιορίστηκαν στα ανατολικά της πεδιάδας των Ιωαννίνων.

Κατά τον 5ο αι. π.Χ. ο ποταμός Καλαμάς αποτελούσε το όριο μεταξύ της Θεσπρωτίας και της Κεστρίνης, που βρισκόταν στη σφαίρα επιρροής των Χαόνων, ενώ στη θεσπρωτική επικράτεια ανήκαν μέχρι τότε τα δύο πανελλήνιας εμβέλειας ιερά της Ηπείρου, το μαντείο της Δωδώνης και το Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Ακολούθησαν νέες εδαφικές ανακατατάξεις, όπως η προσάρτηση της
Δωδώνης από τους Μολοσσούς, η ανεξαρτητοποίηση του θεσπρωτικού φύλου των Κασσωπαίων και η προσάρτηση από τους Θεσπρωτούς της νότιας Κεστρίνης, που οριστικοποίησαν μέσα στον 4ο αι. π.Χ. τα σύνορα της Θεσπρωτίας στα σημερινά της περίπου όρια, συμπεριλαμβάνοντας ένα μικρό τμήμα της σημερινής νότιας Αλβανίας.

Η θέα από το λόφο των Γιτάνων προς τον Καλαμά.

Οι ιστορικές συγκυρίες (Πελοποννησιακός Πόλεμος, παρακμή πόλης-κράτους και άνοδος ευρύτερων πολιτικών συνασπισμών, σταδιακή μετατόπιση του κέντρου βάρους στη βόρεια Ελλάδα) έθεσαν τους Θεσπρωτούς σε τροχιά ακμής και καινοφανών εξελίξεων, όπως η πολιτική τους οργάνωση (ίδρυση του Κοινού των Θεσπρωτών το β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ. και συμμετοχή στην
Ηπειρωτική Συμμαχία), η ίδρυση, για πρώτη φορά, τειχισμένων πόλεων, που συνοδεύτηκε από μια εντυπωσιακή πληθυσμιακή αύξηση, και η εισαγωγή της γραφής, του νομίσματος και του κεραμικού τροχού.

Το νεοσύστατο, ωστόσο, θεσπρωτικό κράτος δεν πρόλαβε να χαράξει ανεξάρτητη πορεία. Η μακεδονική εμπλοκή στην Ήπειρο, που ξεκίνησε με τη σύνδεση του Φίλιππου Β΄ του Μακεδόνα με το Μολοσσικό βασιλικό οίκο μέσω του γάμου του με την Ολυμπιάδα (357 π.Χ.) και συνεχίστηκε με την ενθρόνιση του αδελφού της Ολυμπιάδας Αλέξανδρου Α΄ του Μολοσσού
και την απόδοση σε αυτόν των Ηλειακών αποικιών της Κασσωπαίας (343/2 π.Χ.), συντέλεσε στην περαιτέρω ισχυροποίηση των Μολοσσών.

Ο Ήλιος της Βεργίνας στο Πρυτανείο.

Η ίδρυση της Συμμαχίας των Μολοσσών (342 π.Χ.), στην οποία προσχώρησαν και οι Θεσπρωτοί μεταξύ άλλων ηπειρωτικών φύλων, επισφράγισε την αναγνώριση της μολοσσικής υπεροχής. Η Συμμαχία, με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Α΄, γρήγορα μετονομάστηκε σε Ηπειρωτική Συμμαχία, με τη μεσολάβηση της πολεμικής επιχείρησης του Αλέξανδρου στην Ιταλία (334 – 331 π.Χ.). Ο σχηματισμός αυτός, παρότι ξεκίνησε σαν αμυντική συμμαχία, φαίνεται πως σύντομα μετεξελίχθηκε σε μια μορφή ομόσπονδου κράτους, όπου ωστόσο οι Μολοσσοί βασιλείς ασκούσαν ενισχυμένη συγκεντρωτική εξουσία.

Ήδη, λοιπόν, στα χρόνια που ιδρύθηκε η πόλη των Γιτάνων, η επιρροή των Μακεδόνων στα δρώμενα των Ηπειρωτών ήταν πολύ έντονη. Ξεκίνησε με τη συμμαχία που έφερε ο γάμος της Ολυμπιάδας με τον Φίλιππο Β’ και συνεχίστηκε με τη βασιλεία του αδερφού της, Αλέξανδρου Α’. Συνεπώς, αυτό το ψηφιδωτό στην τότε ισχυρή θεσπρωτική πόλη, μαρτυρά τις σχέσεις Ηπείρου – Μακεδονίας και καταδεικνύει την εξουσία της Μακεδονικής βασιλείας επί των Θεσπρωτών.

Στο βίντεο που ακολουθεί κάνουμε μία σύντομη περιήγηση στο Πρυτανείο των Αρχαίων Γιτάνων.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι την εποχή αυτή εμφανίζεται για πρώτη φορά και ο όρος «έθνος Ηπειρωτών». Ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας κορυφώθηκε την εποχή των διαδόχων και επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πύρρου (293 – 272 π.Χ.), που κατόρθωσε να επιβληθεί ως ένας από τους ισχυρότερους ελληνιστικούς ηγεμόνες του ελλαδικού χώρου, με επεκτατικές βλέψεις προς τη Σικελία και τη νότια Ιταλία. Στα χρόνια της βασιλείας του η Ήπειρος γνωρίζει τη μεγαλύτερη ακμή της, ενώ η εδαφική της επικράτεια εκτείνεται από την Επίδαμνο της νότιας Ιλλυρίας μέχρι τον Κορινθιακό κόλπο.

0 comment

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Η Αρχαία Νεμέα και ο ναός του Νέμειου Διός

by iopapami_admin

Η Αρχαία Νεμέα βρίσκεται στις υπώρειες των Αρκαδικών βουνών, περιλαμβάνει την κοιλάδα του ποταμού Νεμέα – και την εκτεταμένη πεδιάδα του Ασωπού (Φλιάσιον πεδίον). Η ονομασία της προέρχεται από το ρήμα νέμω – βοσκώ γι’ αυτό και αντίστοιχα στο Ιερό του Νέμειου Διός τιμούνταν ο Δίας ως προστάτης των βοσκών και όχι ο Ολύμπιος Δίας. Κατ’ άλλη εκδοχή, η περιοχή έλαβε το όνομά της από τη νύμφη Νεμέα, κόρη του ποτάμιου θεού Ασωπού.

Είναι γνωστό ότι η κοιλάδα αυτή, βρίσκεται σε μία φυσικά “λεκάνη”, γύρω από την οποία ορθώνονται λόφοι. Η φυσική αποστράγγιση της κοιλάδας, που γίνεται από το βορρά προς τον Κορινθιακό Κόλπο, δεν ήταν πάντα απρόσκοπτη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, κατά καιρούς, το χειμώνα να μετατρέπεται σε έλος και να στεγνώνει μόνο το καλοκαίρι. Συνεπώς, κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους, η κοιλάδα δεν ήταν κατοικήσιμη, παρά μόνο κατάλληλη για βοσκή, στηρίζοντας περισσότερη την πρώτη εκδοχή για την προέλευση της ονομασίας της.

Υπόγειος χώρος στο ναό του Νέμειου Διός.

Η Νεμέα κατά τους προϊστορικούς χρόνους

Η Νεμέα είναι γη εύφορη, με άφθονα νερά και φυσικά περάσματα επικοινωνίας προς την Κορινθία, την Αργολίδα και άλλες περιοχές της Πελοποννήσου. Έτσι, παρείχε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ανθρωπίνων κοινωνιών ήδη από τη Νεολιθική Εποχή. Η αρχαιολογική έρευνα, ιδιαίτερα των τελευταίων χρόνων, έχει δείξει ότι η περιοχή της Νεμέας κατοικήθηκε κατά την τελευταία περίοδο της Εποχής του Λίθου και σ’ όλη τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού.

Πιο συγκεκριμένα, ευρήματα που μαρτυρούν την κατοίκηση κατά τη Νεολιθική Εποχή (7000-3000 π.Χ.) ανιχνεύθηκαν στο λόφο Τσούγκιζα Αρχαίας Νεμέας, στην Ακρόπολη και την πόλη του Φλιούντος. Να σημειώσω εδώ, ότι σύντομα θα κάνουμε ξεχωριστό αφιέρωμα στον αρχαίο Φλιούντα με περισσότερες λεπτομέρειες, ιστορικά στοιχεία και φυσικά, εικόνες!

Η Πρωτοελλαδική Εποχή (3000-1900 π.Χ.) αντιπροσωπεύεται από τους σημαντικούς οικισμούς στο Πετρί και την Τσούγκιζα, ενώ βεβαιώθηκε και στο Φλιούντα. Στον οικισμό της Αγίας Ειρήνης Νεμέας, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως αντιπροσωπευτικά δείγματα ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας από τη Μεσοελλαδική Εποχή (1900-1600 π.Χ.), ενώ σε περιορισμένο βαθμό απαντώνται και στην Τσούγκιζα και το Φλιούντα. Ανθρώπινη δραστηριότητα κατά την Υστεροελλαδική (Μυκηναϊκή) Εποχή (1600-1100 π.Χ.) εντοπίστηκε στην Τσούγκιζα, την Αγία Ειρήνη, το Φλιούντα και στο Ιερό του Διός. Ο σπουδαιότερος όμως οικισμός είναι αυτός που έθαψε τους νεκρούς του στους ιδιαίτερα επιμελημένους θαλαμωτούς τάφους στ’ Αηδόνια, που αποτελούν ένα από τα πλουσιότερα μυκηναϊκά νεκροταφεία της Πελοποννήσου.

Άποψη της βάσης του Ιερού.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, πρωτεύουσα της περιοχής υπήρξε αρχικά η Αραιθυρέα, πόλη σημαντική, που πήρε μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο κάτω από την αρχηγία του Αγαμέμνονα, όπως μνημονεύει ο Όμηρος στον Κατάλογο των Νηών. Για την Αραιθυρέα κάνει λόγο και ο γεωγράφος Στράβων, που αναφέρει ότι απείχε 30 στάδια από το Φλιούντα.

Ο ναός του Νέμειου Διός: από την ίδρυση ως την καταστροφή

Ο ναός του Διός κατασκευάστηκε περί το 330 π.Χ. με σκοπό την εξυπηρέτηση των Νεμείων αγώνων. Είναι ναός πρόστυλος, περίπτερος με 6×12 κίονες, κατασκευασμένος από τοπικό ασβεστόλιθο (πωρόλιθο). Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία συνδέονται με το τέλος της κλασικής εποχής, όπως η χρήση και των τριών αρχιτεκτονικών ρυθμών της αρχαίας Ελλάδας, περιστύλιο με υψίκορμους και κίονες δωρικού ρυθμού, διώροφη κιονοστοιχία σε σχήμα “Π” στο εσωτερικό του σηκού, στο ισόγειο με κορινθιακού ρυθμού, στον όροφο δε ημικίονες ιωνικού ρυθμού.

Μια υπόγεια κρύπτη στο εσωτερικό του ναού πιθανολογείται ότι είχε χρήση τοπικού μαντείου. Ο ναός χρησιμοποιήθηκε για ένα διάστημα μικρότερο από 70 χρόνια. Όταν οι αγώνες μεταφέρθηκαν στο Άργος, η περιοχή εγκαταλείφθηκε και άρχισε μια μακρά περίοδος παρακμής. Ο Παυσανίας, περνώντας από τη Νεμέα τον 2ο μ.Χ. αιώνα, βρήκε τη στέγη του γκρεμισμένη και το λατρευτικό άγαλμα του Νέμειου Διός να λείπει. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο ναός λεηλατήθηκε συστηματικά. Όρθιοι ως τις μέρες μας παρέμειναν τρεις μόνον κίονες, ένας στο περιστύλιο της ανατολικής όψης και δύο στον πρόναο.

Ο αναστηλωμένος πλέον ναός του Διός στην αρχαία Νεμέα.

Η θέση της Νεμέας σε ουδέτερο έδαφος, μεταξύ Αχαΐας, Αρκαδίας, Αργολίδας και Κορινθίας την κατέστησε κατάλληλη για τη δημιουργία ενός πανελλήνιου θρησκευτικού κέντρου, όπου τελούνταν τα Νέμεα, οι τέταρτοι κατά σειρά πανελλήνιοι αγώνες. Το Ιερό αποκτούσε ζωή μόνο κατά τη διάρκεια των αγώνων, τους θερινούς μήνες, και ελεγχόταν από τις κοντινές πόλεις-κράτη, αρχικά από τις Κλεωνές και από τον 5ο αι. π.Χ. από το Άργος.

Η πρωιμότερη οικοδομική δραστηριότητα στο χώρο τοποθετείται στις αρχές του 6ου αι. π.Χ., οπότε και κατασκευάσθηκαν ο πρώιμος Ναός του Διός και το Ηρώο του Οφέλτη. Κατά το τελευταίο τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. το Ιερό καταστράφηκε και οι αγώνες μεταφέρθηκαν στο Άργος. Το 330 π.Χ. οι αγώνες επέστρεψαν στη Νεμέα, γεγονός που συνδέεται με την πανελλήνια πολιτική των Μακεδόνων. Την ίδια περίοδο ανακατασκευάσθηκε ο Ναός του Διός, στον οποίο συνδυάζονται οι τρεις αρχαιοελληνικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί (Δωρικός, Ιωνικός και Κορινθιακός). Το συνδυασμό και των τριών ρυθμών στον ίδιο ναό μπορούμε να δούμε και στο ναό του Επικούριου Απόλλωνος στις Βάσσες.

Παράλληλα, κατασκευάσθηκαν και κτήρια που εξυπηρετούσαν πρακτικές ανάγκες: ο Ξενώνας, οι Οίκοι, το Λουτρό, το Εστιατόριο και οι Οικίες. Το 271 π.Χ. οι αγώνες μεταφέρθηκαν για μία ακόμη φορά στο Άργος και έκτοτε το Ιερό εγκαταλείφθηκε σταδιακά. Κατά την Παλαιοχριστιανική περίοδο (ύστερος 4ος-5ος αι. μ.Χ.) αναπτύχθηκε στο χώρο ένας μεγάλος αγροτικός οικισμός. Το 384 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος απαγόρευσε τη λειτουργία των Ιερών και τις θυσίες στους θεούς. Έτσι, δρομολογήθηκε και η συστηματική καταστροφή του Ναού του Διός – όπως και τόσων άλλων – το δομικό υλικό του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την οικοδόμηση μίας τρίκλιτης Βασιλικής. Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε γύρω στο 580 μ.Χ.

Δομικό υλικό του αρχαίου Ιερού, τοποθετημένο μπροστά από τον αναστηλωμένο ναό.

Ο ναός του Νέμειου Διός στο σήμερα

Από το 1980 άρχισε να υλοποιείται ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σταδιακής αναστήλωσης του ναού από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, κ. Στέφανο Μίλλερ. Μετά τη συνταξιοδότησή του το 2004, το πρόγραμμα συνεχίστηκε από την καθηγήτρια του ίδιου Πανεπιστημίου, κ. Κιμ Σέλντον, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας, της Αμερικανικής Σχολής της Αθήνας και με τις ευγενικές χορηγίες Ελλήνων και Αμερικανών πολιτών.

Σήμερα, τα μέλη του θριγκού της ΒΑ γωνίας βρίσκονται στη θέση τους στο ναό, με εξαίρεση αυτών του νότιου άκρου της ανατολικής όψης, τα οποία βρίσκονται αναστηλωμένα στο έδαφος μπροστά στο ναό, ώστε να μπορούν να τα παρατηρούν οι επισκέπτες. Οι μελέτες συνεχίζονται και επικεντρώνονται στην περαιτέρω συντήρηση του ναού, την κατανόηση και την ανάδειξη του μνημείου.

ναός Νέμειου Διός

0 comment

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Monteriggioni: το Μεσαιωνικό κάστρο και η Κόλαση του Δάντη

by iopapami_admin

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να επισκεφθεί κανείς την Τοσκάνη! Τα πανέμορφα τοπία, οι πλούσιοι αμπελώνες, τα μεσαιωνικά χωριά που διατηρούν μέχρι σήμερα την ταυτότητά τους και μας ταξιδεύουν σε άλλες εποχές καθώς και η πολυτάραχη ιστορία του τόπου, είναι μόνο μερικοί από αυτούς! Σήμερα θα εξερευνήσουμε το μεσαιωνικό χωριό Monteriggioni, με το καλοδιατηρημένο κάστρο και τις κρυφές πτυχές της ιστορίας του.

Η μικρή πόλη του Monteriggioni αναπτύχθηκε πάνω σε παλαιότερους οικισμούς με Λομβαρδικές ρίζες. Το 1213, η κυβέρνηση της Σιένα έχτισε ένα κυκλικό τείχος για να προστατέψει την πόλη και τη φρουρά που ελέγχει τις κοιλάδες προς την Φλωρεντία, τον αιώνιο εχθρό της Σιένα. Το κάστρο περικλείει τον οικισμό και τη Βασιλική της Santa Maria, μετατρέποντας τα σε έναν απόρθητο προμαχώνα ενάντια στις αλλεπάλληλες επιθέσεις της Φλωρεντίας.

Άποψη του τείχους του κάστρου και των πύργων του.

Η εξοχή που απλώνεται από τη Φλωρεντία ως τη Σιένα, μέσα στην οποία βρίσκεται και το Monteriggioni , είναι γεμάτη από εναλλαγές λόφων και κοιλάδων. Όλη αυτή η περιοχή είναι το περίφημο Chianti, γνωστό σε όλο τον κόσμο για το ιδιαίτερο κρασί του, τα μαγευτικά τοπία και τους θησαυρούς τέχνης που μπορεί να δει κανείς εδώ.

Οι πολίτες της Σιένα βρήκαν καταφύγιο στο Monteriggioni μετά την ήττα τους στη μάχη του Colle, το 1269. Έτσι, κατάφεραν να αντισταθούν στις περαιτέρω επιθέσεις των Φλωρεντινών. Τα τείχη εκτείνονται σε 560 μέτρα περίμετρο και διέθεταν 14 πύργους. Το πολύ καλά σωσμένο τμήμα του τείχους και των πύργων μας δίνει μία πολύ καλή εικόνα για το πώς ήταν τα προστατευτικά φρούρια και οι οικισμοί τα μεσαιωνικά χρόνια.

Μία πτυχή της επαρχίας Chianti στην Τοσκανική ύπαιθρο, όπως φαίνεται από το κάστρο του Monteriggioni.

To Monteriggioni αποκαλείται πολύ συχνά ως: η πύλη του Μεσαίωνα. Το σημείο στο οποίο ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα, όπως ήδη αναφέραμε, δεν είναι τυχαίο. Πέραν του ότι αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας και οχύρωσης των Σιενέζων, λειτούργησε και ως στρατηγικός σταθμός κατά μήκος της προσκυνηματικής διαδρομής Via Francigena. Αυτό συνέβαλε σημαντικά στον πλούτο της πόλης.

Το Monteriggioni αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της μεσαιωνικής οχύρωσης. Ήταν μάλιστα, ένα από τα πιο σημαντικά κάστρα της εποχής και έχει διατηρήσει ένα μεγάλο μέρος της δομής του σχεδόν ανέπαφο από τον χρόνο. Δεσπόζει στο τοπίο και αν διασχίσετε το Chianti, δεν υπάρχει περίπτωση να μην αιχμαλωτίσει την προσοχή σας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τέλεια κυκλική του περίμετρος δεν είναι ένα ανθρώπινο κατόρθωμα. Δημιουργήθηκε απλώς ακολουθώντας τις καμπύλες του εδάφους.

Το εσωτερικό της Βασιλικής της Santa Maria, στο κέντρο του οικισμού του Monteriggioni. Χτίστηκε το 13ο αιώνα, πιθανότατα την ίδια περίοδο με το κάστρο. Ασφαλώς και έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες συντήρησης, ωστόσο ορισμένα τμήματα παραμένουν ανέπαφα.

Το κάστρο διαθέτει δύο πύλες, την Franca που “βλέπει” τη Σιένα και την Porta di Ponte, με κατεύθυνση προς τη Φλωρεντία. Η Porta Franca ήταν η κύρια είσοδος και κάποτε διέθετε μία τρομακτική κινητή γέφυρα. Η τοξωτή πύλη Porta di Ponte, ίσως είναι αυτή που ενέπνευσε τον Δάντη στην περίφημη “Θεία Κωμωδία”.

Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η σημερινή δομή του χωριού είναι πολύ παρόμοια με την αρχική! Κάποιες αλλαγές πραγματοποιήθηκαν κατά τον 16ο αιώνα, όταν οι πύργοι κατέβηκαν λίγο και συσσωρεύτηκε χώμα στη βάση των τειχών, ενώ μία ακόμη αλλαγή σημειώνεται το 1921, όταν 3 από τους 14 πύργους μειώθηκαν στο επίπεδο των τειχών. Κάποια από τα κτήρια έχουν δεχτεί τις απαραίτητες παρεμβάσεις για να παραμένουν ασφαλή και λειτουργικά στις μέρες μας, ωστόσο διατηρούν τη μεσαιωνική τους ταυτότητα.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι το 1554, μία μεγάλη προδοσία κόστισε στην πόλη την ελευθερία της. Το κάστρο έπεσε στα χέρια των Φλωρεντινών, προμηνύοντας την οριστική απώλεια της Δημοκρατίας της Σιένα από τη Φλωρεντία, το 1555. Ωστόσο, αυτές οι οχυρώσεις στις πόλεις των λόφων συνέχιζαν να παίζουν σημαντικό ρόλο στη μεσαιωνική Τοσκάνη.

Αυτές οι περιτειχισμένες πόλεις στις κορυφές των λόφων είναι εμβληματικές του Τοσκανικού τοπίου. Είναι γνωστές και ως borghi. Άλλα borghi, λοιπόν, μπορείτε να δείτε στο Montepulciano και το Buonconvento και θα κατανοήσετε απόλυτα τη Μεσαιωνική Τοσκάνη!

Από τα τείχη, βλέπουμε την πλατεία του Monteriggioni και τη Βασιλική της Santa Maria να ξεχωρίζει στα δεξιά μας.

Ο Δάντης στην Κόλασή του αναφέρει το Monteriggioni

Η “Κόλαση” (Inferno) του Δάντη είναι το πρώτο από τα τρία μέρη του επικού ποιήματος “Θεία Κωμωδία”. Γράφτηκε τον 14ο αιώνα και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα λογοτεχνικά έργα στον κόσμο. Η “Κόλαση” ακολουθείται από το “Καθαρτήριο” και τον “Παράδεισο”.

Στο πρώτο μέρος, λοιπόν, παρουσιάζεται το ταξίδι του Δάντη στους εννέα κύκλους της κόλασης, με οδηγό τον ποιητή Βιργίλιο. Στην αρχή της ιστορίας, μια γυναίκα, η Βεατρίκη, καλεί έναν άγγελο να φέρει τον Βιργίλιο για να καθοδηγήσει τον Δάντη στο ταξίδι του, ώστε να μην πάθει κανένα κακό. Οι εννέα κύκλοι της Κόλασης, αναπαριστούν μία σταδιακή κάθοδο σε αυξανόμενα επίπεδα αμαρτίας και τιμωρίας—από τον πρώτο κύκλο, το Limbo, στον ένατο κύκλο, ο οποίος προορίζεται για τους χειρότερους αμαρτωλούς. Κάθε επίπεδο αντιπροσωπεύει διάφορους τύπους ηθικών αδικημάτων και την αντίστοιχη τιμωρία.

Το ολοστρόγγυλο κάστρο του Monteriggioni με τους πύργους του να μοιάζουν κορόνες σε στεφάνι, ενέπνευσε τον Δάντη για τους κύκλους της Κόλασής του.

As with circling round
Of turrets, Monteriggioni crowns his walls;
E’en thus the shore, encompassing the abyss,
Was turreted with giants, half their length
Uprearing, horrible, whom Jove from heaven
Yet threatens, when his muttering thunder rolls.
– Dante Alighieri, Hell, canto XXXI, στίχοι 40-45

Μία προσέγγιση στη μετάφραση:

Όπως με τον στρογγυλό κύκλο
Από πυργίσκους, το Monteriggioni στεφανώνει τους τοίχους του.
Έτσι η ακτή, που περικλείει την άβυσσο,
Ήταν πυργίσκος με γίγαντες, το μισό μήκος τους
Μεγαλώνοντας, φρικτά, που ο Jove από τον ουρανό
Απειλεί, όταν κυλά η μουρμούρα του.

Μια κοντινή ματιά στο τείχος.

Monteriggioni και Assassin’s Creed

Η ισχυρή οικογένεια Auditore ήταν από τους πρώτους που πήραν θέση στη διαμάχη ανάμεσα σε Σιένα και Φλωρεντία. Αυτή ήταν που ανέλαβε την κατασκευή των περίφημων τειχών του Monteriggioni και έγινε μετέπειτα ηγεμόνας και προστάτης της πόλης. Αυτό που λίγοι γνωρίζουν, είναι ότι το Monteriggioni χρησίμευε ως έδρα της Ιταλικής Αδελφότητας των Δολοφόνων από τις αρχές του 14ου αιώνα, όταν ο ο Domenico Auditore ανακαίνισε τη βίλα Auditore, έως το έτος 1500, όταν η πόλη πολιορκήθηκε από τον Cesare Borgia.

Ίσως η πραγματική σύνδεση του Monteriggioni με Αδελφότητα Δολοφόνων (Assassins) να ενέπνευσε τον δημιουργό του πασίγνωστου βιντεοπαιχνιδιού Assassin’s Creed και να τοποθέτησε το σκηνικό του παιχνιδιού στο Monteriggioni. Ίσως το κυκλικό τείχος και οι πύργοι να προϊδέαζαν για ένα τέτοιο σκηνικό, όπου δολοφόνοι θα κρύβονται, θα παρατηρούν, θα πολεμούν και θα χάνονται μέσα στις σκιές της νύχτας.

Σε κάθε περίπτωση, το Μεσαιωνικό Monteriggioni δεσπόζει στεφανωμένο από τους πύργους του, όπως μάς λέει ο ποιητής, και εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης για δημιουργούς και καλλιτέχνες.

Το Monteriggioni σας αποχαιρετά προσφέροντας μία άποψη της θέας του στην Τοσκανική ύπαιθρο.

0 comment

Μυθικές Ιστορίες

Οι ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ κώδικες του Da Vinci

by iopapami_admin

Πόσα έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τον κώδικα του da Vinci; Ειδικότερα, μετά το μυθιστόρημα του Dan Brown που μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη με τίτλο: Ο κώδικας da Vinci, τα χειρόγραφα του μεγάλου αυτού εφευρέτη και καλλιτέχνη έχουν βρεθεί στο κέντρο πολλών μυθοπλασιών. Το πέπλο του μυστηρίου που καλύπτει όλα όσα δημιούργησε και άφησε πίσω του ο Leonardo da Vinci, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών και των θεατών. Σε αυτό το άρθρο θα ρίξουμε φως στην πολυτάραχη ζωή του Leonardo, θα διευκρινίσουμε τι εστί “κώδικας” και θα δούμε μερικούς από τους πραγματικούς κώδικες του da Vinci!

Σημαντικοί σταθμοί στη ζωή του Leonardo da Vinci

O Leonardo da Vinci γεννήθηκε στις 15 Απριλίου 1452 στο Anchiano, μία μικρή πόλη κοντά στη Φλωρεντία. Ήταν ο νόθος γιος ενός συμβολαιογράφου, του Ser Piero και μιας χωρικής, ονόματι Caterina. Το 1466 μετακόμισε στη Φλωρεντία με τον πατέρα του. Τρία χρόνια αργότερα, ξεκινά τη μαθητεία του δίπλα στον γνωστό ζωγράφο Andrea del Verrocchio, όπου μαθαίνει σχέδιο, ζωγραφική και γλυπτική. Σιγά σιγά γίνεται η γνωριμία του με ανερχόμενα ταλέντα της εποχής, όπως με τον Sandro Botticelli και τον Domenico Chirlandaio.

Το 1471, ο Leonardo συνεισφέρει στον πίνακα του Verrocchio “Η Βάφτιση του Χριστού”, με τη δημιουργία ενός αγγέλου στα αριστερά. Μόλις ένα χρόνο αργότερα, γίνεται μέλος της συντεχνίας ζωγράφων του San Luca. Έτσι, ξεκινά η καριέρα του ως ανεξάρτητος καλλιτέχνης. Το 1481, ξεκίνησε να δουλεύει ένα έργο πάνω σε βωμό, στο μοναστήρι San Donato a Scopeto, την “Λατρεία των Μάγων”. Το έργο αυτό έμεινε ημιτελές, καθώς ο Leonardo έλαβε μία προσφορά που δεν μπορούσε να αρνηθεί!

Ο Ludovico il Moro, ο Δούκας του Μιλάνου, τον προσέλαβε για να εργαστεί στην αυλή του. Εδώ, ο καλλιτέχνης ξεκινά σπουδές στη μηχανική και την αρχιτεκτονική ενώ παράλληλα εργάζεται πάνω στο σχέδιο και τη ζωγραφική. Το 1489, ξεκινά μελέτες για το μνημειώδες “Έφιππο Άγαλμα”, προς τιμήν του πατέρα του Λουδοβίκου. Τον επόμενο χρόνο, ο Leonardo ζωγράφισε το πορτρέτο της Cecillia Gallerani, της ερωμένης του Λουδοβίκου, γνωστό και ως ¨η κυρία με την ερμίνα”.

Το 1490, ο da Vinci μετακόμισε στην Pavia, όπου δημιούργησε τα καλύτερα ανατομικά έργα του, με αποκορύφωμα τον Βιτρούβιο. Εδώ, βλέπετε το χειρόγραφο σχέδιο με τις σημειώσεις του!

Τα πολιτικά γεγονότα της εποχής, δεν μπορούσαν να αφήσουν κανέναν ανεπηρέαστο. Έτσι, το 1499, όταν η δυναστεία των Sforza έχασε την κυριαρχία του Μιλάνου η οποία περιήλθε στους Γάλλους, ο Leonardo εγκατέλειψε την πόλη αφήνοντας ημιτελές το χάλκινο άγαλμα. Πολύ σύντομα όμως, το 1502, βρέθηκε και πάλι προστατευόμενος μιας ισχυρής οικογένειας. Προσέφερε τις υπηρεσίες του ως μηχανικός σε στρατιωτικές/πολεμικές μηχανές στον Cesare Borgia και ξεκίνησε τακτικές μετακινήσεις από την Τοσκάνη στην Ρομάνια.

Μόλις ένα χρόνο αργότερα, άρχισε να ζωγραφίζει τη “Mona Lisa” στη Φλωρεντία. Παράλληλα, το κυβερνητικό συμβούλιο του αναθέτει τη δημιουργία της τοιχογραφίας “Η μάχη του Anghiari”. Τότε είναι που ξεκινά να ερευνά σε μεγαλύτερο βάθος την ανατομία και τις μάχες.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του Leonardo da Vinci

Το 1513 μετακόμισε στη Ρώμη, πιο συγκεκριμένα στο Βατικανό, στην υπηρεσία του Giuliano de’ Medici. Η δυναστεία των Μεδίκων άφησε τη δική της ιστορία στην Ιταλία. Δεν μας κάνει, λοιπόν, εντύπωση το ότι προσέγγισαν έναν λαμπρό καλλιτέχνη και εφευρέτη. Εκεί, συνεχίζει τη μελέτη του στη γεωμετρία και τη μηχανική και σχεδιάζει το λιμάνι Civitavecchia. Το 1515 έχει την ευκαιρία να δει την Καπέλα Σιξτίνα ολοκληρωμένη από τον Μιχαήλ Άγγελο.

Ύστερα από έναν χρόνο, δέχεται την πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας Francis I να μείνει στο Chateau d’ Amboise. Στις 2 Μαΐου του 1519, πεθαίνει στο Cloux και τον θάβουν σύμφωνα με την επιθυμία του, στο μοναστήρι του St. Florentin στο Amboise.

Χειρόγραφοι κώδικες του Leonardo da Vinci.

Οι κώδικες του da Vinci

Τα ενδιαφέροντα του Leonardo da Vinci κάλυψαν πάρα πολλά πεδία γύρω από την ανθρώπινη γνώση. Οι έρευνες που διεξήγαγε, τα αποτελέσματά τους, τα σχέδια από πρωτότυπες εφευρέσεις, μηχανές για στρατιωτική εκμετάλλευση, υδραυλικά συστήματα, ανατομία, αρχιτεκτονική και ζωγραφική, περιγράφονται σε χειρόγραφα βιβλία, ημερολόγια και σημειωματάρια. Αυτοί είναι οι περίφημοι “κώδικες” του da Vinci!

Η συνδρομή του Leonardo σχεδόν σε όλους του επιστημονικούς κλάδους ήταν εξαιρετικά σημαντική, από τη μελέτη των μαθηματικών, της φυσικής και της γεωμετρίας μέχρι τη γεωλογία, την αστρονομία και τη βοτανική. Σύμφωνα με τον Leonardo, η πρώτη αλήθεια προέρχεται από την άμεση εμπειρία με τη φύση και την παρατήρηση των φαινομένων, καθώς οι νόμοι που κυβερνούν τη φύση εκφράζονται μέσα από τα μαθηματικά.

Δια χειρός Leonardo!

Ίσως εκπλαγείτε μόλις μάθετε ότι η Βασιλική Βιβλιοθήκη του κάστρου του Windsor έχει στην κατοχή της ένα σύνολο 234 σελίδων, το οποίο περιέχει πάνω από 600 σχέδια, διαφόρων μεγεθών, τα οποία ανήκουν σε ανθρώπους που γνώριζε ο Leonardo σε όλη του τη ζωή! Τα σχέδια αυτά αφορούν ανατομία, γεωγραφία, ζωγραφιές και χάρτες.

Κώδικες του Leonardo που αφορούν τη μελέτη του στη φυσική, τη μηχανική, τη γεωμετρία, την αρχιτεκτονική και την οπτική, βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο. Πρόκειται για μία δερματόδετη συλλογή 283 σελίδων, διαφόρων μεγεθών. Αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου χειρόγραφου, το οποίο έχει κατακερματιστεί.

Παραμένοντας στο Λονδίνο, αν επισκεφθείτε το Μουσείο Victoria and Albert, θα δείτε μία μικρή συλλογή από 3 κώδικες, οι οποίοι μοιάζουν με σημειωματάρια. Κάθε ένας από αυτούς δημιουργήθηκε σε διαφορετική περίοδο της ζωής του και καλύπτει ένα διαφορετικό θέμα: γεωμετρία, υδραυλική και φυσική.

Η Αρχιμήδεια βίδα (αντλία), εξελιγμένη με αυτοματισμούς σε κώδικα του da Vinci.

Στη βιβλιοθήκη Ambrosiana στο Μιλάνο, θα δείτε μία ανάμεικτη συλλογή από 1119 μεμονωμένες σελίδες, οι οποίες ανασυντέθηκαν ύστερα από επίπονη εργασία αποκατάστασης. Παραμένοντας στην πανέμορφη αυτή πόλη, αν επισκεφθείτε τη Biblioteca del Castello Sforzesco θα βρείτε μία μικρή συλλογή από 51 ξεχωριστές σελίδες. Σε αυτές περιέχονται καρικατούρες και σχέδια στρατιωτικής και θρησκευτικής αρχιτεκτονικής.

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης υπάρχουν δύο σύνολα από κώδικες, η Μαδρίτη Ι με 192 σελίδες από την περίοδο 1490-1496 και η Μαδρίτη ΙΙ με 157 σελίδες που χρονολογούνται μεταξύ 1503 και 1505. Το περιεχόμενό τους αφορά κυρίως μελέτη στα μαθηματικά, τη γεωμετρία και τη μηχανική.

Στο Institut de France στο Παρίσι υπάρχουν δύο διαφορετικές συλλογές. Η μία από αυτές αποτελείται από δύο χειρόγραφα σε μέγεθος χαρτιού 24 Χ 19 εκατοστά, δεμένα με χαρτόνι. Η άλλη, αποτελείται από 12 έγγραφα διαφόρων μεγεθών. Είναι τοποθετημένα με αλφαβητική σειρά και συνολικά φτάνουν τις 764 σελίδες. Τα θέματα που καλύπτει το περιεχόμενό τους είναι η φυσική, εφευρέσεις, υδραυλική, στρατιωτική τέχνη, μελέτη απεικονίσεων και η πτήση των πουλιών.

Ένα χειρόγραφο έχει και ο Bill Gates στη συλλογή του στο Σιάτλ. Πρόκειται για 36 σελίδες μεγέθους 29 Χ 22 εκατοστών που αφορούν κυρίως μελέτη στην υδραυλική και την κίνηση του νερού.

Από τη συλλογή με κώδικες του da Vinci στο μουσείο της Φλωρεντίας.

Η συλλογή του μουσείου της Φλωρεντίας περιλαμβάνει περισσότερες από 5000 σελίδες που καλύπτουν διάφορους τομείς της επιστήμης, όπως ανατομία, οπτική, μηχανική αλλά και στρατιωτική τέχνη. Εδώ βρίσκονται και οι περίφημες μελέτες του για τα πτηνά και τις κινήσεις του νερού. Ωστόσο, πρόκειται μόλις για το ένα τρίτο των σημειώσεων του Leonardo da Vinci!

Θέλετε να μάθετε περισσότερα για την ιστορία και το έργο του Leonardo da Vinci; Θέλετε να δείτε περισσότερες φωτογραφίες από τους χειρόγραφους κώδικές του; Δεν έχετε παρά να μου στείλετε ένα email στο ioanna@myalchemies.com ή μήνυμα στη σελίδα μας στο Facebook.

0 comment

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Παρνασσός: ο κατακλυσμός, ο Απόλλων και ο Ορφέας

by iopapami_admin

Ο Παρνασσός είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ιερά βουνά της Ελλάδας, συνδεδεμένο με εκπληκτικούς μύθους. Η υψηλότερη κορυφή του είναι η Λιάκουρα, στα 2.457. Η λέξη “Παρνασσός” προέρχεται από τη γλωσσική ρίζα «παρν-» (Νεολιθική Εποχή) και σήμαινε τόπος με πολλά και πυκνά δάση. Η κατάληξη -σσος, συνδέεται με τη γλώσσα των Πελασγικών φύλων, σύμφωνα με την οποία πολλά τοπωνύμια κατέληγαν σε -σσος.

Παρνασσός, το ιερό όρος των μύθων

Ο ήρωας Παρνασσός, κατά τη μυθολογία, ήταν γιος του Ποσειδώνα και της νύμφης Κλεοδώρας. Είχε ιδρύσει μία πόλη στο βουνό και σύμφωνα με έναν μύθο, οι κάτοικοί της ήταν οι μόνοι που σώθηκαν από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και της Πύρρας. Λέγεται, λοιπόν, ότι μόλις ξεκίνησε ο κατακλυσμός, οι κάτοικοι αυτής της πόλης ακολούθησαν τα ουρλιαχτά των λύκων και έτσι έφτασαν στο ψηλότερο σημείο του βουνού και γλίτωσαν. Εκεί ίδρυσαν μια νέα πόλη, την Λυκώρεια, από την παραφθορά της οποίας φαίνεται να πήρε σήμερα το όνομά της η υψηλότερη κορυφή, η Λιάκουρα.

Κάπου μέσα στα δάση του Παρνασσού!

Πώς προέκυψε, όμως, αυτός ο κατακλυσμός και γιατί;

Κατά μία παράδοση, ο Δίας αποφάσισε να καταστρέψει το διεφθαρμένο γένος των ανθρώπων με έναν κατακλυσμό. Ο Δευκαλίων, γιος του Προμηθέα, άκουσε τη συμβουλή του πατέρα του και έφτιαξε ένα πλοίο, μία κιβωτό! Σας θυμίζει κάτι αυτή η ιστορία; Σε αυτήν την κιβωτό επιβιβάστηκε με τη γυναίκα του, την Πύρρα. Ύστερα από εννιά μερόνυχτα ασταμάτητης βροχής και περιπλάνησης, η κιβωτός προσάραξε στον Παρνασσό. Εκεί, ο Δευκαλίων έκανε θυσία προς τιμήν του Δία και τον παρακάλεσε να ξαναδημιουργηθεί το ανθρώπινο γένος.

Κατά μία άλλη εκδοχή του μύθου, ο Δευκαλίων και η Πύρρα πήγαν στο Ιερό της Θέμιδος και την παρακάλεσαν για την επαναδημιουργία του ανθρώπινου γένους. Η θεά τους είπε ότι πρέπει να καλύψουν τα πρόσωπά τους και να πετάξουν πίσω τους τα οστά της μητέρας τους. Ερμηνεύοντας το χρησμό, κάλυψαν τα πρόσωπά τους και άρχισαν να πετούν πίσω τους πέτρες, δηλαδή τα οστά της Μητέρα Γης. Οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίων γίνονταν άντρες, και αντίστοιχα, οι πέτρες της Πύρρας, γυναίκες.

Είσοδος σπηλαίου στον Παρνασσό.

Θα αφήσω εδώ έναν δικό μου προβληματισμό και θα χαρώ να λάβω τα μηνύματά σας επί του θέματος. Υπενθυμίζω ότι ο στόχος μας εδώ είναι η έρευνα και η αναζήτηση της γνώσης. Όποιος θέλει να ερευνήσει, βγάζει τις παρωπίδες του και αμφισβητεί. Σε αυτό το πλαίσιο και χωρίς να υπονοείται τίποτε άλλο, μοιράζομαι κάποιες σκέψεις μαζί σας.

Υπάρχουν όμως και οι πολίτες του Παρνασσού που σώθηκαν φτάνοντας στη Λυκώρεια. Προφανώς και αυτοί συνέχισαν το ανθρώπινο γένος αλλά όχι μέσω της δημιουργίας, όπως ο Δευκαλίων και η Πύρρα, αλλά μέσω της γέννησης. Αυτό τι σημαίνει; Ότι υπάρχουν άνθρωποι που γεννήθηκαν και άνθρωποι που δημιουργήθηκαν; Στο Σύμβολο της Πίστεως, που προφανώς δεν έχει καμία σχέση με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, αναφέρεται:

Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων˙ Φως εκ Φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού, γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω Πατρί, δι’ ου τα πάντα εγένετο.

Αυτός που γεννήθηκε και αναφέρεται ρητά ότι δεν “ποιήθηκε”, δεν δημιουργήθηκε. Γίνεται ξεκάθαρος διαχωρισμός της γέννησης από την δημιουργία. Άρα, υπονοείται εδώ η αποδοχή της δημιουργίας (ου ποιηθέντα) ως τρόπος ερχομού στην ύπαρξη.

Στο έπος του Γκιλγκαμές, πριν από τον κατακλυσμό που περιγράφεται προς το τέλος, μας παρουσιάζεται ένας κόσμος με ανθρώπους, ήρωες και θεούς. Ενώ η ανθρωπότητα συνεχίζει την πορεία της κανονικά και αναπαράγεται, καθώς αναφέρεται και ο σεξουαλικός πόθος του Γκιλγκαμές, η θεά της Δημιουργίας, η Αρουρού, δημιουργεί έναν άλλον άνθρωπο. Μάλιστα, για τη δημιουργία του Ενκιντού, η θεά βούτηξε τα χέρια της στο νερό και ανέσυρε λάσπη, την οποία έριξε στην ερημιά. Κλασική μέθοδος δημιουργίας ανθρώπων από πηλό, από τα σπλάχνα της γης, ή όπως αλλιώς θέλετε να την ονομάσετε. Έχουμε λοιπόν κι εδώ ανθρώπους που γεννήθηκαν και ανθρώπους που “ποιήθηκαν”.

Θα κλείσω εδώ αυτήν την παρένθεση για να επιστρέψω σε ιστορικά και μυθικά στοιχεία που σχετίζονται με τον Παρνασσό.

Η πρώτη αίθουσα του Κωρύκειου Άντρου.

Απόλλων, Ορφέας και Πάνας στον Παρνασσό

Ο Απόλλωνας διδάχτηκε την τέχνη της μαντικής από τον Πάνα. Στις παρυφές του Παρνασσού, πιο συγκεκριμένα στους Δελφούς, ο Απόλλων σκότωσε τον Πύθωνα, τον δράκο που φυλούσε το μαντείο που χρησμοδοτούσε η Θέμιδα, και ίδρυσε το μαντείο του. Ασφαλώς και δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή αυτού του τόπου, αφού εκεί ήταν ο ομφαλός της Γης. Εκεί συναντήθηκαν οι αετοί του Δία που στάλθηκαν για να βρουν το κέντρο του κόσμου. Επίσης, σ’ αυτό το βουνό ο Απόλλωνας χάρισε στον Ορφέα την περίφημη λύρα, με την οποία ημέρευε τα άγρια και μάγευε με τη μουσική της.

Ο Παρνασσός έχει συνδεθεί με τον θεό Απόλλωνα, με τον Πάνα και τις Νύμφες. Ένας ακόμη σημαντικός, ιερός τόπος αυτού του βουνού, είναι το Κωρύκειον Άντρον. Πρόκειται για ένα σπήλαιο δύο αιθουσών, το οποίο άκμασε ως τόπος λατρείας του Πάνα και των Νυμφών κυρίως από τον 7ο μέχρι και τον 3ο αιώνα π.Χ..Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 1400 μέτρων, σε απόσταση περ. 20 χιλιομέτρων από τους Δελφούς.

Αριστερά από τον κύκλο, βλέπετε να υψώνεται ο βωμός, στον οποίο βρήκα ολόφρεσκα λουλούδια.

Οι ανασκαφές που πραγματοποίησαν εκεί μέλη της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, έφεραν στο φως ευρήματα από τη Μυκηναϊκή και τη Νεολιθική περίοδο. Έχουμε, λοιπόν, ειδώλια της 6ης και 5ης χιλιετίας π.Χ. καθώς και εργαλεία για υφαντικές εργασίες από οψιανό (ή αλλιώς, οψιδιανό) και πυριτόλιθο. Από τα μέσα της 2ης χιλιετίας κι έπειτα, τα ειδώλια που έχουν βρεθεί συνδέονται με την αρχή της ιερής χρήσης του σπηλαίου. Όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε το σπήλαιο (2ος αι. μ.Χ.), το ιερό δεν λειτουργούσε πια.

Κατά καιρούς, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο αλλά και ως τόπος λατρευτικών τελετών. Από πρόσφατη επίσκεψή μου, στις φωτογραφίες μπορείτε να δείτε τα ίχνη πρόσφατης τελετουργίας, τα λουλούδια που έχουν τοποθετηθεί ως “θυσία” στον βωμό και το υγρό (νερό;) που έχει αφήσει τα ίχνη ενός τέλειου κύκλου. Η ενέργεια στο εσωτερικό του σπηλαίου ήταν πολύ έντονη.

Πλησιάζοντας προς το μικρό άνοιγμα που οδηγεί στη δεύτερη αίθουσα του σπηλαίου.

Αν κάποιος έχει επισκεφθεί το Κωρύκειον Άντρον και θέλει να μοιραστεί την εμπειρία του, θα χαρώ να επικοινωνήσει μαζί μου είτε με email στο ioanna@myalchemies.com, είτε μέσα από το messenger στην σελίδα του Facebook.

Σήμερα ο Παρνασσός αποτελεί καταφύγιο της άγριας ζωής και στα εδάφη του φυτρώνουν πολλά ενδημικά φυτά, όπως η παιώνια Παρνασσού, η καμπανούλα των Δελφών, η Κενταύρια των Μουσών και η κεφαλληνιακή ελάτη, ενώ απαντώνται και μικρά δάση μαύρης πεύκης. Αν περπατήσετε στα μονοπάτια και τα δάση του, αν γνωρίσετε τα σπήλαια και τα μυστικά του, μαγευτείτε και θα θέλετε πάντα να επιστρέφετε εκεί!

0 comment

Μυθικές Ιστορίες

Είναι πράγματι αυτός, ο Τύμβος του Σοφοκλή;

by iopapami_admin

Το ταφικό μνημείο, γνωστό ως «Τύμβος του Σοφοκλή» στη Βαρυμπόμπη, ανασκάφηκε το 1888 από τον L. Münter, διευθυντή του βασιλικού κτήματος του Τατοΐου. Πρόκειται για τύμβο κλασικών χρόνων με διάμετρο 40 μέτρων και αρχικό ύψος 13 μέτρων, που περικλείει ταφικό περίβολο, χτισμένο με μεγάλους ορθογωνισμένους ογκόλιθους, σωζόμενο σε ύψος επτά δόμων. Θα μπορούσε να είναι πράγματι αυτός ο τάφος του μεγάλου τραγικού ποιητή, ή μήπως ο χαρακτηρισμός του είναι απλώς ένας ευσεβής πόθος και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να τον στηρίζουν;

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν στο εσωτερικό του τύμβου τρεις μαρμάρινες σαρκοφάγους με αετωματικά καλύμματα, δύο από τις οποίες βρίσκονται στη θέση τους σήμερα. Είναι αυτές που βλέπετε και στην πρώτη εικόνα του άρθρου. Επρόκειτο για μία γυναικεία και δύο ανδρικές ταφές, καθώς στο εσωτερικό τους βρέθηκαν λήκυθοι, αλάβαστρα, χάλκινος καθρέφτης και δύο στλεγγίδες (εργαλεία που χρησιμοποιούνταν από τους αθλητές στα Γυμνάσια για την απόξεση της σκόνης και του ιδρώτα).

Οι δύο από τις τρεις μαρμάρινες σαρκοφάγους που βρίσκονται ακόμα στη θέση τους.

Ο ανασκαφέας αναφέρει ότι σε μία από τις σαρκοφάγους βρέθηκαν κατάλοιπα ξύλου που απέδωσε στην «καμπύλη βακτηρία», ένα ραβδί που αναφέρεται ως επινόηση του Σοφοκλή. Στο σκελετό από εκείνη τη σαρκοφάγο διενεργήθηκε ανθρωπολογική εξέταση και αποδόθηκε σε άνδρα που πέθανε στο δεύτερο μισό της ζωής του.

Ο Σοφοκλής πέθανε το 406/5 π.Χ. σε ηλικία 91 ετών, και, όπως αναφέρουν οι αρχαίες πηγές, οι συγγενείς του χρειάστηκε να ζητήσουν άδεια από τον Σπαρτιάτη στρατηγό Λύσανδρο για να τον θάψουν στον πατρογονικό του τάφο. Σύμφωνα με τον ανώνυμο βιογράφο του, που φαίνεται πως συνέγραψε τον βίο του Σοφοκλή στα τέλη του 2^ου αι. π.Χ., όταν ο ποιητής πέθανε επί Καλλίου άρχοντος, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, οι Σπαρτιάτες, που κατείχαν το φρούριο της Δεκέλειας, επέτρεψαν να ταφεί στον οικογενειακό του τάφο, ο οποίος βρισκόταν «επί τη οδώ τη κατά την Δεκέλειαν φερούση προ του τείχους ια΄σταδίων».

Την άδεια έδωσε ο Λύσανδρος έπειτα από την παράκληση των Αθηναίων αλλά και την παρέμβαση του ίδιου του θεού Διόνυσου που εμφανιζόταν στον ύπνο του επί τρεις συνεχόμενες βραδιές. Ο βιογράφος του Σοφοκλή αναφέρει στο σχετικό χωρίο ότι οι πατρώοι τάφοι του Σοφοκλή βρίσκονταν στην οδό που οδηγεί στη Δεκέλεια σε απόσταση 11 σταδίων από το «τείχος». Η απόσταση συμπίπτει με τον τύμβο της Καμβέζας, εφόσον ο βιογράφος του ποιητή αναφέρεται στο τείχος της Δεκέλειας. Κατ’ άλλους ερευνητές όμως «το τείχος» αφορά το τείχος της πόλης των Αθηνών, οπότε η ταύτιση με τον τύμβο της Βαρυμπόμπης δεν ισχύει και πιθανότατα θα έπρεπε να τον αναζητήσουμε στον Κολωνό.

Ο τύμβος προστατεύεται από ένα στέγαστρο. Εδώ μπορούμε να δούμε ολοκάθαρα στους ορθογωνισμένους ογκόλιθους του ταφικού μνημείου.

Ωστόσο, το 1888 ο Münter, πιστεύοντας ότι ήταν αδύνατο να ζητούσαν οι συγγενείς του Σοφοκλή άδεια από τον Σπαρτιάτη στρατηγό για μία τοποθεσία κοντά στο άστυ της Αθήνας, απέδωσε τη λέξη «τείχος» στο φρούριο της Δεκέλειας, το οποίο είχαν καταλάβει οι Λακεδαιμόνιοι την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ταυτίζοντας λοιπόν το φρούριο της Δεκέλειας με τα ερείπια αρχαίας οχύρωσης στη θέση Παλαιόκαστρο, εντός του πρώην βασιλικού κτήματος του Τατοΐου, εντόπισε σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων (11 στάδια), κοντά στον παλιό δρόμο που οδηγούσε από το Μενίδι στη Δεκέλεια, έναν τύμβο, τον οποίο και ανέσκαψε.

Παρόλο που η ταύτιση του τύμβου της Βαρυμπόμπης με τον τάφο του Σοφοκλή φαίνεται πιθανή, δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί από τα αρχαιολογικά δεδομένα. Αναμφίβολα όμως το ταφικό αυτό μνημείο, ο λεγόμενος «Τύμβος του Σοφοκλή» στη Βαρυμπόμπη, αποτελεί ένα πολύ καλά σωζόμενο δείγμα οικογενειακού ταφικού μνημείου της κλασικής εποχής.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι σήμερα ο τύμβος είναι περίκλειστος με συρματόπλεγμα, το οποίο ήδη είναι κομμένο και διάτρητο ενώ ακριβώς πάνω από τον τύμβο έχει στηθεί ένα στέγαστρο. Αυτή η “ανάδειξη” του αρχαιολογικού χώρου, πραγματοποιήθηκε το 2010-2012 με προϋπολογισμό 41.000 ευρώ από την Περιφέρεια Αττικής, Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, υπό την εποπτεία της τότε αρμόδιας Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Τα σχόλια, δικά σας!

0 comment

Μυθικές Ιστορίες Εξ-ερευνήσεις

Περιήγηση στο Αρχαίο Φρούριο των Αιγοσθένων

by iopapami_admin

Πηγαίνοντας στο Πόρτο Γερμενό, τα επιβλητικά τείχη ενός φρουρίου και οι πύργοι του, θα τραβήξουν το ενδιαφέρον σας. Σε πολύ κοντινή απόσταση από την παραλία, τα αρχαία Αιγοσθένα στέκουν αγέρωχα, θυμίζοντας σελίδες της ιστορίας μας. Το αρχαίο φρούριο των Αιγοσθένων βρίσκεται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση κυρίως λόγω των εργασιών συντήρησης και αναστήλωσης που έχουν πραγματοποιηθεί.

Ιστορικά στοιχεία για την αραία πόλη των Αιγοσθένων

Η αρχαία πόλη των Αιγοσθένων είναι κτισμένη στην ανατολική πλευρά του Κορινθιακού κόλπου και περιβάλλεται από τις οροσειρές του Κιθαιρώνα προς βορρά, του Μύτικα προς νότο και του Μακρού όρους προς τα νοτιοδυτικά. Η θέση θεωρείται στρατηγικής σημασίας λόγω της εγγύτητάς της με έναν από τους κύριους στρατιωτικούς δρόμους, ο οποίος διερχόμενος από τη βόρεια Μεγαρίδα, συνέδεε Πελοπόννησο με Βοιωτία. Η θέση πάνω στο λόφο προσφέρει μια φυσική οχύρωση και πολύ καλή εποπτεία στη γύρω περιοχή και τον Κορινθιακό.

Τμήμα από τα σωζώμενα τείχη της αρχαίας Ακρόπολης των Αιγοσθένων.

Η τοποθεσία αυτή, φαίνεται να κατοικείται αδιαλείπτως από τα Γεωμετρικά Χρόνια (1050–700 π.Χ.) μέχρι και τα Βυζαντινά. Ο ιστορικός Ξενοφώντας, αναφέρει δύο φορές τα Αιγόσθενα ως περιστασιακό σημείο στάσης του στρατεύματος των Σπαρτιατών κατά τη διέλευσή τους από την περιοχή το 378 και 371 π.Χ. Μέχρι και τον 4ο π.Χ. αιώνα, η κώμη αυτή ανήκε στη σφαίρα της γεωπολιτικής επιρροής της πόλης-κράτους των Μεγάρων.

Στα μέσα με τέλη του 4ου αιώνα, η απειλή της προέλασης των Μακεδόνων ήταν πολύ έντονη. Έτσι, οι Μεγαρείς με τη βοήθεια των Αθηναίων συμμάχων τους, αποφάσισαν να οχυρώσουν τα Αιγόσθενα ώστε να ισχυροποιήσουν την αντίσταση μία πιθανής καθόδου του βασιλιά Φιλίππου του Β’ προς την Αττική. Εκείνης της εποχής είναι τα τείχη που βλέπουμε σήμερα!

Στα τέλη αυτού του αιώνα, εγκαταστάθηκε εκεί η μακεδονική φρουρά του ηγεμόνα Δημήτριου του Πολιορκητή, παραμένοντας όμως στην επικράτεια των Μεγάρων. Κατά τον 3ο αιώνα, τα Αιγόσθενα αυτονομούνται, ωστόσο παραμένουν συνδεδεμένα με τα Μέγαρα με μια ιδιότυπη συμπολιτεία.

Διακρίνεται μέρος του τείχους της ακρόπολης και των πύργων της.

Τον 3ο αιώνα π.Χ. τα Αιγόσθενα αυτονομούνται, συστήνοντας μία ιδιότυπη συμπολιτεία με τα Μέγαρα. Από το 224–192 π.Χ. προσχωρούν ως ανεξάρτητη πόλη στο Κοινό των Βοιωτών, στο οποίο συμμετείχαν πιθανώς έως την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ. Σε μία ευρεθείσα επιγραφή, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός αναφέρεται ως «οικιστής» της κώμης αυτής. Από αυτό το εύρημα, συμπεραίνουμε ότι πιθανότατα αυτή η πόλη να είχε αποσπάσει την εύνοια του αυτοκράτορα.

Περί το 145 μ.Χ. την επισκέπτεται ο περίφημος περιηγητής Παυσανίας, που αναφέρει την παρουσία ενός αξιόλογου ιερού αφιερωμένου στον μάντη και ψυχοθεραπευτή Μελάμποδα. Το ιερό αυτό δεν έχει βρεθεί, αλλά εικάζεται ότι η θέση του ήταν στην κάτω πόλη.

Η κατοίκηση στα Αιγόσθενα συνεχίζεται και τον 5ο–6ο αιώνα, όπως διαπιστώνεται από την πεντάκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική, που ανασκάφηκε πλησίον των βόρειων μακρών τειχών. Μεταγενέστερα, περί τον 11ο αιώνα, πάνω στα κατάλοιπά της ανεγέρθηκε το υφιστάμενο ναΰδριο της Παναγίας ή Αγίας Άννας. Επίσης, στον χώρο της ακρόπολης ιδρύθηκε μοναστήρι, ενδεχομένως τον 12ο ή 13ο αιώνα, από το οποίο διασώζονται το καθολικό του Αγίου Γεωργίου και συγκρότημα ερειπωμένων κελιών.

Ο ΝΑ πύργος της ακρόπολης των Αιγοσθένων.

Από τη μετατροπή αυτή συνάγεται ότι το αρχαίο φρούριο είχε απολέσει τη στρατιωτική ιδιοσυγκρασία του, κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής. Θα φτάσουμε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, για να δούμε τις αρχαίες οχυρώσεις να προσελκύουν τακτικά διάφορους ξένους περιηγητές και αρχαιοδίφες, που τις περιγράφουν με θαυμασμό στα οδοιπορικά και τις μελέτες τους.

Η δομή της ακρόπολης και οι πύργοι των Αιγοσθένων

Η ακρόπολη στεφανώνει την κορυφή ενός χαμηλού λόφου, ανατολικά του όρμου των Αιγοσθένων. Έχει σχήμα ακανόνιστου τραπεζίου, μέγιστων διαστάσεων 190Χ80 μ. και συνολικό ανάπτυγμα περιμετρικών τειχών 528 μ. Ο οχυρωματικός περίβολος ενισχυόταν από οκτώ τετράγωνους πύργους και διέθετε περίδρομο, επικοινωνώντας με τον κάτωθεν οικιστικό τομέα με μία πύλη στο μέσο της δυτικής πλευράς. Οι πύργοι είναι κατασκευασμένοι με ισόδομη τοιχοποιία, ενώ στα μεταπύργια παρατηρείται τραπεζιόσχημη, πολυγωνική ή και ακανόνιστη.

Ο ΝΑ πύργος αποτελεί τμήμα της ακρόπολης του αρχαίου φρουρίου των Αιγοσθένων που χρονολογείται στο β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ. Πρόκειται για τον πύργο που είναι πλέον επισκέψιμος. Ήταν ο μεγαλύτερος και υψηλότερος πύργος του φρουρίου, με τετράγωνο σχήμα, πλευράς περίπου 9μ., τριώροφος, συνολικού ύψους περίπου 18μ., με δίρριχτη στέγη. Είναι κτισμένος με διπλή τοιχοποιία, με μεγάλους λαξευτούς ορθογώνιους λίθους εξωτερικά και εσωτερική παρειά έως το δεύτερο όροφο που συμπλέκεται με την εξωτερική μέσω διάτονων λίθων.
Η θύρα του πύργου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά. Στον πρώτο και δεύτερο όροφο υπάρχουν τοξοθυρίδες, ενώ στον τελευταίο όροφο παράθυρα για καταπέλτες, τρία σε κάθε πλευρά.
Ο πύργος διέσωζε ολόκληρη τη νότια πλευρά του έως την αετωματική απόληξη της στέγης μέχρι το 1981, όταν ο ισχυρός σεισμός των Αλκυονίδων έπληξε σοβαρά το μνημείο.

Το εσωτερικό του πύργου.

Εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης στην ακρόπολη

Το 2011 ξεκίνησε το Έργο «Σωστικές Επεμβάσεις Στερέωσης ΝΑ Πύργου Αρχαίου Φρουρίου Αιγοσθένων», που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική 2007-2013» με προϋπολογισμό 2.184.000 ευρώ και εκτελέστηκε με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών. Φυσικό αντικείμενο του Έργου ήταν η αναστήλωση και πλήρης αποκατάσταση του μνημείου στη μορφή που είχε στην αρχαιότητα. Οι εργασίες που εκτελέστηκαν, περιελάμβαναν:
– Ανάσυρση και ταύτιση των λιθοπλίνθων που είχαν καταπέσει από το σεισμό του 1981 (συνολικά 146 μεγάλες λιθόπλινθοι).
– Αποσυναρμολόγηση του μνημείου έως το κατώφλι της θύρας του, προκειμένου να αρθούν οι σοβαρές βλάβες και παραμορφώσεις που είχε υποστεί (αποσυναρμολόγηση περίπου 600 αρχαίων λιθοπλίνθων).
– Δομική αποκατάσταση και συντήρηση των αρχαίων λιθοπλίνθων που ανασύρθηκαν και αποσυναρμολογήθηκαν. Επανατοποθέτηση του αρχαίου δομικού υλικού.
– Συμπλήρωση των τμημάτων που είχαν απωλεσθεί με νέες λιθοπλίνθους από λατυποπαγή ασβεστόλιθο της περιοχής, όμοιο με το αρχαίο δομικό υλικό.

Στον 2ο όροφο του ΝΑ πύργου.

Όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο πύργος αυτός να είναι πλέον επισκέψιμος και να μπορούμε να δούμε σε όλη του τη διάσταση πώς ήταν κατά την αρχαιότητα! Πραγματικά αξίζει να επισκεφθείτε τον αρχαιολογικό χώρο και να περιηγηθείτε στα τείχη του φρουρίου, στα εκκλησάκια και στα κελιά του παλιού μοναστηριού.

Παράθυρα για καταπέλτες και τοξοθυρίδες στον 3ο και τελευταίο όροφο του πύργου.

Στο βίντεο που ακολουθεί που μπορείτε να δείτε μέρος των τειχών του φρουρίου, από τα πρώτα καλοδιατηρημένα ερείπια που θα συναντήσετε εισερχόμενοι στον αρχαιολογικό χώρο.

0 comment

Newer Posts

Older Posts