Tag:

Ιωάννα Παπαμιχαήλ

Εξερεύνηση στην Αρχαία Λιλαία

by iopapami_admin

Στους πρόποδες του Παρνασσού, συναντάμε τη Λιλαία, γνωστή πλέον και ως Κάτω Αγόριανη. Περνώντας από τον κεντρικό δρόμο, έξω από το χωριό, ανεβαίνοντας προς την Άνω Αγόριανη ή αλλιώς Επτάλοφο, σίγουρα ένας πύργος στα αριστερά θα τραβήξει την προσοχή σας. Οι πιο παρατηρητικοί, θα διακρίνετε και τα υπολείμματα από κάποια τείχη. Πίσω από αυτά τα τείχη, άκμασε κάποτε η Αρχαία Λιλαία!

Ανεβαίνοντας τον χωματόδρομο που θα βρείτε στα αριστερά σας, μπορείτε να ανεβείτε με όχημα αρκετά ώστε να πλησιάσετε τον πύργο. Ο φράγκικος πύργος που θα δείτε εκεί, έχει δεχτεί επεμβάσεις με υλικά από την ακρόπολη της αρχαίας Λιλαίας και πιθανολογείται ότι διαμορφώθηκε σε τριώροφη κατοικία κατά τον 13ο αιώνα. Δυστυχώς, στον αρχαιολογικό χώρο, θα βρείτε μόνο ερείπια από δύο πύργους και από τα τείχη της ακρόπολης.

*Άποψη από το εσωτερικό ενός πύργου* της *ακρόπολης της Αρχαίας Λιλαίας*

Υπάρχει περιθώριο για εξερεύνηση, καθώς η περιοχή του λόφου δεν είναι αυστηρώς οριοθετημένη. Εγώ προσωπικά επέλεξα μία διαδρομή που οδηγούσε στην πίσω πλευρά του λόφου, όχι αυτήν που βλέπουμε από το δρόμο. Πρόκειται για ένα ήδη ιχνηλατημένο μονοπάτι, στο οποίο διακρίνει κανείς σημάδια από κόκκινη μπογιά πάνω σε πέτρες, για να μη χάσει το δρόμο του. Ήλπιζα να βρω κάποιο άλλο σημείο ενδιαφέροντος του αρχαιολογικού χώρου, αλλά τελικά το μονοπάτι οδηγούσε απλά στην πεδιάδα.

Μια άλλη διαδρομή που ακολούθησα, αφορούσε την επιχείρηση ανεύρεσης μιας σπηλιάς, για την οποία υπήρχε μία υποτυπώδης ταμπέλα. Τελικά, παρά την περιπλάνησή μου στον χώρο δεν κατάφερα να τη βρω. Κατεβαίνοντας στην πλατεία του χωριού, ρώτησα κάποιους ντόπιους για τη σπηλιά αλλά κανείς τους δεν ήξερε πού βρίσκεται ακριβώς. Είχαν ακούσει ότι κάποιοι έχουν εντοπίσει εκεί ένα βάραθρο και ότι κάποια στιγμή θα φροντίσουν τα μονοπάτια για τους επισκέπτες.

Αρχαία Λιλαία: ιστορικά στοιχεία και αναφορές

Κατά την αρχαιότητα, η Λιλαία ανήκε στο βόρειο μέρος της Φωκίδας, που βρισκόταν στην κοιλάδα του Κηφισού. Η θέση της δεν ήταν ευνοϊκή μόνο γιατί βρισκόταν σε σταυροδρόμι – σύνδεση Θεσσαλίας και νότιας Ελλάδα – αλλά ξεχώριζε και για τα πλούσια νερά της. Μάλιστα, το όνομά της οφείλεται στη Ναϊάδα Λίλαια, κόρη του θεοποιημένου ποταμού Κηφισού. Έτσι, από τα πανάρχαια χρόνια, συνδεόταν με τις πηγές του ποταμού αυτού.

Στην Ιλιάδα του Ομήρου (Β 523) η πόλη της Λιλαίας αναφέρεται στον “κατάλογο των νεών”, δηλαδή, στον κατάλογο των πλοίων των Αχαιών που εκστράτευσαν ενάντια στην Τροία. Τα πλούσια ύδατα, που θεωρούνταν πηγή ζωής και θείο δώρο, αναφέρονται και στον ομηρικό ύμνο προς τον Απόλλωνα. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι τα όμορφα νερά του Κηφισού πηγάνουν από τη Λιλαία και χύνονται μπροστά της.

*Η θέα από τα τείχη της ακρόπολης προς τον κάμπο.*

Όπως μας πληροφορεί η αρχαιολόγος Ανθούλα Τσαρούχα, οι κάτοικοι της πόλης πίστευαν ότι το νερό της Κασταλίας πηγής στους Δελφούς ήταν δώρο του Κηφισού. Για το λόγο αυτό, ορισμένες μέρες το χρόνο, έριχναν στην πηγή γλυκίσματα και πίστευαν ότι αυτά αναφαίνονταν στην Κασταλία κρήνη. Επίσης, αναφορά στην πόλη γίνεται και από το Στράβωνα (9.407), τον Παυσανία (10.33.3-5), τον Πτολεμαίο (3.14.14) και τον Πλίνιο (Φυσ. Ιστ. 4.27).

Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης της περιοχής ανάγονται στα πρωτοελλαδικά χρόνια, δηλαδή, κατά την 3η χιλιετία π.Χ. Περί το 1150 π.Χ., η πόλη βρισκόταν σε τέτοια ακμή που της επέτρεπε να συμμετάσχει στον Τρωικό πόλεμο ως συμμέτοχη σε στόλο 40 πλοίων της εποχής. Αυτά τα πλοία τα συντηρούσε το Φωκικό Κοινό σε κάποιο κοντινό λιμάνι, πιθανότατα στην Κίρρα.

Μεγάλη ακμή γνώρισε η αρχαία πόλη της Λίλαιας μεταξύ 7ου και 10ου αιώνα π.Χ. Τα τείχη της είχαν σχήμα τετράγωνο και εκτείνονταν από τον κάμπο μέχρι τους πρόποδες του Παρνασσού. Λείψανα αυτών των τειχών βλέπουμε μέχρι σήμερα. Βέβαια, έκτοτε έχουν υποστεί πολλές μεταβολές και ανοικοδομήσεις, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι πύργοι, όπως αναφέραμε και πιο πάνω.

Επόμενες ιστορικές αναφορές, μας μεταφέρουν στο 480 π.Χ., όταν η Λιλαία και οι γειτονικές Φωκικές πόλεις δέχτηκαν τις συνέπειες των Περσικών επιδρομών στον ελλαδικό χώρο. Όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος: «και κατά μεν έκαυσαν (οι Πέρσες) Δρυμόν πόλιν, κατά δε Χαράδρην και Έρωχον και Τεθρώνιον και Αμφίκαιαν». Το μένος του Ξέρξη για τη σθεναρή αντίσταση στις Θερμοπύλες, ξέσπασε σε όλες τις γειτονικές πόλεις.

Ο Έρωχος, που αναφέρεται από τον ιστορικό, ήταν το προάστιο της Λιλαίας, το οποίο μέχρι εκείνη την περίοδο, είχε ανθίσει. Ετυμολογικά, προέρχεται από τις λέξεις έρως + χους, δηλαδή έρωτας και χώμα-γη. Θεωρείται λοιπόν, ότι και η Λιλαία είχε την ίδια μοίρα, παρά που δεν αναφέρεται με το όνομά της.

Εξωτερική άποψη του καλοδιατηρημένου πύργου. Είναι εμφανείς οι προσθήκες που δέχτηκε στο πέρασμα των αιώνων. Οι επεμβάσεις στα τείχη και τους πύργους καταδεικνύουν ιστορικά στοιχεία για την Αρχαία Λιλαία.

Ο Παυσανίας γράφει : «Η Λίλαια έχει θέατρο, αγορά, λουτρά .Υπάρχουν δε και ιερά του Απόλλωνα και ένα της Αρτέμιδος με όρθια αγάλματα από πεντελικό μάρμαρο, Αττικής τεχνοτροπίας». Αυτό σημαίνει ότι η πόλη είχε ανακάμψει σημαντικά μετά την καταστροφή της από το βασιλιά Φίλιππο Β’, το 346 π.Χ. Οι ανασκαφές σε αρχαία Λιλαία και Έρωχο έφεραν στο φως ίχνη από το ναό της Δήμητρας και της Περσεφόνης που κατασκευάστηκε τον 5ο αι. π.Χ. Επίσης, βρέθηκε πλήθος πήλινων εδωλίων, νομισμάτων, κοσμημάτων και ελασμάτων. Οι ναοί του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, το θέατρο και τα λουτρά που είδε ο Παυσανίας αιώνες αργότερα, δεν γνωρίζουμε πότε κατασκευάστηκαν. Πιθανώς μερικά εξ αυτών να ήταν αυτής της περιόδου.

Τον 6ο αιώνα μ.Χ., ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός καταρτίζει πρόγραμμα για την προστασία των πληθυσμών της αυτοκρατορίας από τις βαρβαρικές επιδρομές. Έτσι, ανακατασκευάζονται τα τείχη της Λιλαίας, η ακρόπολή της, και συμπληρώνεται η περιτοίχισή της. Από την άλλη πλευρά, έχουμε την επιβολή της νέας θρησκείας, του Χριστιανισμού, που είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουν οι ναοί, να παύσουν τη λειτουργία τους τα Ιερά και φυσικά, να κλείσει το μαντείο των Δελφών (ήδη από το 393 μ.Χ. με το διάταγμα του Μ. Θεοδόσιου).

Αυτό έχει ως συνέπεια την ανοικοδόμηση χριστιανικών ναών με τη χρήση υλικού από αρχαία κτίσματα και μνημεία. Έτσι, ενώ η Λιλαία ακμάζει ξανά τους πρώτους Βυζαντινούς αιώνες, τα περισσότερα υπολείμματα του αρχαίου κόσμου αρχίζουν να εξαφανίζονται.

Σύντομο χρονικό: από τη Φραγκοκρατία στην ελεύθερη Ελλάδα

Μετά το 1204, με την άλωση της Πόλης από τους Φράγκους, ξεκινά μια νέα εποχή και για αυτήν την περιοχή. Η Φραγκοκρατία και η Καταλανοκρατία αφήνουν τα δικά τους σημάδια στον τόπο. Έχουμε εκ νέου προσθήκες στην οχύρωση της ακρόπολης και τη δημιουργία πολλών νέων κατοικιών στα πέριξ.

Μετά το 1393, με την επέλαση του σουλτάνου Βαγιαζήτ Α’ στην ανατολική Στερεά, η περιοχή πέφτει στην τουρκική υποτέλεια και τελικά, στην υποδούλωση. Η ζωή των κατοίκων γίνεται πολύ δύσκολη και για να επιβιώσουν αναγκάζονται να μετακινηθούν ψηλότερα. Τότε, λοιπόν, δημιούργησαν τον οικισμό Άνω Σουβάλα. Στη χάρτα του εθνομάρτυρα Ρήγα που εξέδωσε στη Βιέννη ο Άνθιμος Γαζής το 1796, αναγράφεται ο τόπος αυτός ως: Λίλαια – Σουβάλα. Ακόμα και σήμερα, πολλοί αναφέρονται στη Λιλαία με αυτή την ονομασία.

Η απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό έρχεται αργά, ύστερα από πολλούς, αιματοβαμμένους αγώνες. Οι Σουβαλιώτες πρωταγωνιστούν πλέον και σε μάχες εκτός Σουβάλας, όπως στη Γραβιά και τα Βασιλικά. Ο Παρνασσός προσφέρει πολλά κλεφτολήμερα, σπήλαια και φυσικές οχυρώσεις που βοηθούν τους αγωνιστές στις ενέδρες και τους αιφνιδιασμούς. Το 1927, με το νόμο Βενιζέλου για την αλλαγή των ονομάτων όλων των ελληνικών χωριών που φέρουν τούρκικα ονόματα, η ονομασία της ένδοξης Λιλαίας αποδόθηκε πλέον στην Κάτω Αγόριανη.

Όλη η περιοχή, Λιλαία – Πολύδροσος – Επτάλοφος, έδωσε δυναμικά το παρόν στους αγώνες κατά των Γερμανών. Ασφαλώς και το πλήρωσε με αίμα, γράφοντας με ανεξίτηλο μελάνι στις σελίδες της ιστορίας μας τα ονόματα των σύγχρονων ηρώων. Αλλά και η περίοδος του Εμφυλίου που ακολούθησε, ολοκλήρωσε τις βαναυσότητες και το αιματοκύλισμα.

Σήμερα, τα ηρώα στις πλατείες και οι ταμπέλες με την ένδειξη: Μαρτυρικό χωριό, καταδεικνύουν την ιστορία του τόπου. Αξίζει να επισκεφθείτε τα χωριά αυτά, να μάθετε την ιστορία τους μέσα από τα μουσεία της περιοχής αλλά και τους πιο ηλικιωμένους, ελάχιστους επιζώντες εκείνου του καιρού, που είναι διατεθειμένοι να μιλήσουν για τα όσα βίωσαν.

Στο ανωτέρω βίντεο, μπορείτε να δείτε το εσωτερικό του πιο καλοδιατηρημένου πύργου της ακρόπολης.

Οι λειτουργίες της ψυχής, κατά το Ρενέ Ντεκάρτ

by iopapami_admin

Ο Ρενέ Ντεκάρτ (1596 – 1650) ήταν Γάλλος φιλόσοφος αλλά και επιστήμονας. Πέρα από τους μεταφυσικούς στοχασμούς του, που τον ανέδειξαν σε σημαντική μορφή του Διαφωτισμού, μελέτησε εξίσου και επιστήμες όπως η Λογική, η Αναλυτική Γεωμετρία, η Ιατρική, η Φυσιολογία, η Αστρολογία και η Μηχανολογία. Οι γνώσεις της εποχής για τη λειτουργία του σώματος τον βοήθησαν στις φιλοσοφικές αναζητήσεις του για την ψυχή, τις σκέψεις και γενικότερα στη διερεύνηση της μεταφυσικής.

Ίσως τον έχετε ακούσει με το εξελληνισμένο όνομα Καρτέσιος. Στο τελευταίο βιβλίο του: Τα πάθη της ψυχής, συμπυκνώνει τη γνώση του από όλα τα αντικείμενα στα οποία είχε εντρυφήσει, όπως τα έχουμε ήδη αναφέρει. Στο έργο αυτό, έχοντας ήδη αναλύσει τη φυσιολογία του σώματος και τις λειτουργίες του, καταλήγει στις λειτουργίες της ψυχής.

Οι λειτουργίες της ψυχής

Ο Ντεκάρτ, αποδίδει τις σκέψεις στην ψυχή. Μάλιστα, τις χωρίζει και σε δύο είδη: αυτές που αποτελούν ενέργειες της ψυχής και αυτές που αποτελούν τα πάθη της. Στις ενέργειες τις ψυχής συγκαταλέγονται οι βουλήσεις μας, και αυτό το αιτιολογεί εμπειρικά. Δηλαδή, γνωρίζουμε εκ πείρας ότι απορρέουν απευθείας από την ψυχή και φαίνεται να εξαρτώνται αποκλειστικά από αυτήν.

Ακόμα και τις βουλήσεις, τις διαχωρίζει σε δύο κατηγορίες και θα μιλήσουμε με παραδείγματα για να καταστεί ασαφέστερο το μήνυμα του Ντεκάρτ. Υπάρχουν οι βουλήσεις που αποτελούν τις ενέργειες της ψυχής και αναφέρονται στην ίδια την ψυχή, όπως όταν θέλουμε να αγαπήσουμε το Θεό ή να συγκεντρώσουμε τη σκέψη μας σε κάποιο μη υλικό αντικείμενο. Ενέχουν δηλαδή την πρόθεση και την λειτουργία που απαιτείται για αλληλεπίδραση με κάτι άυλο.

Το άλλο είδος των βουλήσεων είναι οι ενέργειες που αναφέρονται στο σώμα μας, όπως όταν θέλουμε να βαδίσουμε. Δηλαδή, προκαλούμε την κίνηση των ποδιών και το βάδισμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ντεκάρτ πίστευε ότι η ψυχή είναι ενωμένη με όλα τα μέρη του σώματος και όχι συνδεδεμένη μόνο με κάποια συγκεκριμένα μέρη.

Ως πάθη της ψυχής αποκαλεί τα είδη των αντιλήψεων ή γνώσεων που βρίσκονται εντός μας, επειδή το ότι συχνά υπάρχουν ως τέτοιες δεν οφείλεται στην ψυχή μας και επειδή πάντοτε τις δεξιώνεται ως αναπαραστάσεις πραγμάτων. Ο Ντεκάρτ είναι ένας υπέρμαχος της ελευθερίας της βούλησης. Ας δούμε όμως τι εννοεί όταν μιλάει για αντιλήψεις που υπάρχουν μέσα μας.

Τις αντιλήψεις τις διαχωρίζει σε δύο είδη, σε αυτές που έχουν ως αίτιο την ψυχή και σε αυτές που έχουν ως αίτιο το σώμα. Θεωρεί βέβαιο το ότι δεν θα μπορούσαμε να θέλουμε κάτι χωρίς ταυτόχρονα να αντιληφθούμε ότι το θέλουμε. Δηλαδή, αν το να θέλουμε κάτι αποτελεί ενέργεια της ψυχής, το να αντιληφθούμε ότι θέλουμε κάτι αποτελεί ένα πάθος της ψυχής.

Ο Ντεκάρτ αφιερώνει αρκετά άρθρα στις αντιλήψεις που ανάγονται στην ψυχή, στο σώμα, στα εξωτερικά αντικείμενα κ.ο.κ. Ωστόσο, δεν υπάρχει το περιθώριο μέσα σε λίγες μόνο παραγράφους να επεκταθούμε περισσότερο σε κάθε περίπτωση. Εν συντομία όμως και χάριν βαθύτερης κατανόησης, θα τονίσω το ότι ο Ντεκάρτ έχει εξετάσει τις διαφορές που έχουν τα πάθη της ψυχής από όλες τις άλλες σκέψεις της. Έτσι, ορίζει αυτά τα πάθη ως αντιλήψεις ή αισθήματα ή συγκινήσεις της ψυχής που αναφέρονται ειδικότερα σε αυτήν και δημιουργούνται, συντηρούνται και ενισχύονται από κάποια κίνηση των πνευμάτων.

Χρειάζεται να ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση εδώ. Με τον όρο πνεύματα, ο Ντεκάρτ, δεν εννοεί τις οντότητες που πιθανώς μας έρχονται πρώτες στο μυαλό. Τα πνεύματα του Ντεκάρτ είναι λεπτοφυέστατες ουσίες που βρίσκονται στο αίμα μας. Η έντονη ενέργειά τους αλλά και το σχεδόν μηδενικό τους μέγεθος, τους επιτρέπουν να φτάσουν σε σημεία του οργανισμού που ούτε το αίμα δεν έχει τη δυνατότητα να διαπεράσει, όπως συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου. Για να κατανοήσουμε ακριβώς τι είναι τα πνεύματα θα πρέπει να αφιερώσουμε τουλάχιστον ένα άρθρο που να επεξηγεί τη φυσιολογία του σώματος που αποδίδει ο Ντεκαρτ στον άνθρωπο, σύμφωνα με τις γνώσεις της εποχής. Ωστόσο, έστω και πολύ χονδροειδώς, πήραμε μια ιδέα για τα πνεύματα και σίγουρα τα διαχωρίσαμε από τις οντότητες άλλου είδους.

Επιστρέφοντας στα πάθη της ψυχής, ο Ντεκάρτ αναφέρεται σε αντιλήψεις, αισθήματα και συγκινήσεις. Ως αντιλήψεις, υποδηλώνει όλες τις σκέψεις που δεν αποτελούν ενέργειες της ψυχής ή βουλήσεις. Τα πάθη, μπορούν επίσης να ονομαστούν αισθήματα, λόγω του ότι η ψυχή τα δέχεται όπως τα αντικείμενα των εξωτερικών αισθήσεων, για παράδειγμα, όπως αντιλαμβάνεται κάτι με το αισθητήριο όργανο του ματιού.

*Διάγραμμα για τις λειτουργίες της ψυχής, όπως αναφέρονται από τον Ρενέ Ντεκάρτ.*

Ο πιο ορθός όρος που χρησιμοποιεί ο Ντεκάρτ από τους τρεις, είναι οι συγκινήσεις. Αυτός ο όρος μπορεί να αποδοθεί σε όλες τις ποικίλες σκέψεις της ψυχής, σε όλες τις αλλαγές που σημειώνονται εντός της. Ο βασικότερος, όμως, λόγος για τον οποίο οι συγκινήσεις είναι ο καταλληλότερος όρος, είναι γιατί από όλα τα είδη σκέψεων που έχει η ψυχή, τα πάθη την ταράζουν και την κλονίζουν περισσότερο. Κατά την ανάλυση των παθών της ψυχής, ο Ντεκάρτ καταλήγει σε μία ψυχολογική διαπίστωση, σύμφωνα με την οποία το σώμα προετοιμάζει την ψυχή για δράση.

Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει ότι το κυριότερο αποτέλεσμα όλων των παθών στους ανθρώπους είναι το εξής: Παρακινούν και προδιαθέτουν την ψυχή των ανθρώπων να θέλει τα πράγματα για τα οποία τα πάθη προπαρασκευάζουν το σώμα. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το αίσθημα του φόβου προτρέπει την ψυχή να θέλει να το «βάλει στα πόδια», το αίσθημα της τόλμης να θέλει να αγωνιστεί, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα πάθη.

Η ισχύς της ψυχής επί των παθών της

Η βούληση από τη φύση της είναι τόσο ελεύθερη που δεν ενεργεί ποτέ υπό καθεστώς εξαναγκασμού. Τα πάθη μας δεν μπορούν ούτε να διεγερθούν ούτε να εξαλειφθούν άμεσα από τη δύναμη της βούλησής μας αλλά έμμεσα με την παράσταση των πραγμάτων που συνάπτονται συνήθως με τα πάθη που θέλουμε να απορρίψουμε. Κατά τον Ντεκάρτ, η πείρα δείχνει ότι οι άνθρωποι που ερεθίζονται περισσότερο από τα πάθη τους δεν είναι αυτοί που τα γνωρίζουν καλύτερα. Επίσης, τα πάθη ανήκουν στις αντιλήψεις τις οποίες ο στενός δεσμός που υφίστανται ανάμεσα στην ψυχή και το σώμα, τις καθιστά συγκεχυμένες και ασαφείς.

Ας συνεχίσουμε με το παράδειγμα του φόβου και της τόλμης που αναφέραμε ανωτέρω. Για να εξαλειφθεί μέσα μας ο φόβος και να διεγερθεί η τόλμη, δεν αρκεί να έχουμε την αντίστοιχη βούληση. Πρέπει να διερευνήσουμε με προσοχή τους λόγους, τα αντικείμενα ή τα παραδείγματα που πείθουν ότι ο κίνδυνος δεν είναι μεγάλος, ότι η άμυνα εγγυάται περισσότερη ασφάλεια από την φυγή. Ακόμη, πρέπει να πειστούμε ότι η νίκη θα μας γεμίσει με χαρά και δόξα ενώ από τη φυγή μπορούμε να προσδοκούμε περισσότερο λύπη και άλλα παρόμοια.

Μια δυνατή ψυχή, οφείλει να κυριαρχεί πάνω στα πάθη της. Μπορεί να διαχειριστεί κάποια πάθη επιστρατεύοντας κάποια άλλα, καθώς επίσης και αξιοποιώντας τη βούλησής της. Η επίγνωση της αλήθειας, του καλού και του κακού, αποτελεί βασική σταθερά για τις κρίσεις μιας ψυχής. Σύμφωνα με αυτές οι γνώσεις, η ψυχή αποφασίζει και ρυθμίζει τις ενέργειες του βίου της.

Υπάρχουν όμως και οι αδύναμες ψυχές. Αυτές, αφήνονται να άγονται και να φέρονται από τα πάθη της στιγμής. Η βούληση δεν ακολουθεί κρίσεις βασισμένες στην αλήθεια και τη γνώση. Αντίθετα, εξουσιάζεται από τα πάθη, τα οποία πολλές φορές μπορεί να είναι και αντικρουόμενα, φέρνοντας την ψυχή σε μία αξιοθρήνητη κατάσταση. Ωστόσο, ο Ντεκάρτ υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει καμία ψυχή τόσο ανίσχυρη, που να μην έχει τη δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις, να υπερισχύσει των παθών της. Αν η ψυχή διευθύνεται σωστά, θα ενεργήσει βασισμένη σε κρίσεις και όχι σε πάθη της στιγμής. Η ψυχή, ουσιαστικά, μπορεί να εκπαιδευτεί, να δυναμώσει, να εξελιχθεί.

*Το εξώφυλλο από το βιβλίο μου: Το ταξίδι της Ψυχής.*

Το θέμα: Ψυχή, έχει απασχολήσει πάρα πολλούς φιλοσόφους και στοχαστές στο πέρασμα των αιώνων. Η προσέγγιση του Ντεκάρτ είναι, ίσως, λίγο δυσνόητη, γι’ αυτό αν θέλετε να σταθούμε και να αναλύσουμε κάποιο σημείο περισσότερο, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο ioanna@myalchemies.com. Σε αυτό το άρθρο πήραμε μια πρώτη εικόνα για την ανάλυση του Ντεκάρτ σχετικά με τα πάθη της ψυχής. Κάθε παράγραφος κρύβει μέσα της κι άλλα ζητήματα που χρίζουν ανάλυσης και θαχαρώ να λάβω τους προβληματισμούς σας.

Ίσως σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα και για το τι συμβαίνει με την ψυχή, μετά το βιολογικό θάνατο του ανθρώπου. Θα σας παραπέμψω σε μία συνέντευξή μου για το βιβλίο μου: “Το ταξίδι της Ψυχής”, που ίσως σας ενδιαφέρει. Μπορείτε, λοιπόν, να διαβάσετε περισσότερα, από ΕΔΩ.

Το βιβλίο μπορείτε να το προμηθευτείτε από εδώ: Το Ταξίδι της Ψυχής.

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Το Dragon Tree των Κανάριων Νήσων, ο Ηρακλής και ο δράκος Λάδων

by iopapami_admin

Στην Τενερίφη των Κανάριων Νήσων, στον Ατλαντικό Ωκεανό, ένας μύθος συνδέει το πιο μυστηριώδες δέντρο τους με τον Ηρακλή και το δράκο Λάδωνα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Γαία προσέφερε στην Ήρα ένα δέντρο με χρυσά μήλα, ως δώρο για το γάμο της με το Δία. Πρόκειται για το περίφημο δέντρο με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, τα οποία κλήθηκε ο Ηρακλής να φέρει στο βασιλιά Ευρυσθέα, σε έναν από τους άθλους του.

Το Ιερό Δέντρο φυλασσόταν από έναν δράκο, ο οποίος έμοιαζε με φίδι που είχε 100 κεφάλια και αντίστοιχα, 100 φωνές. Ο δράκος Λάδων ορίστηκε από την Ήρα να προστατεύει τους καρπούς, τους οποίους έκλεβαν οι νύμφες Εσπερίδες. Τα χρυσά μήλα του Ιερού αυτού Δέντρου, θεωρούνταν καρποί της αθανασίας.

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του μύθου αποτελεί το γεγονός ότι ο Ευρυσθέας δεν κράτησε τα μήλα για τον εαυτό του, όταν του έφερε ο Ηρακλής από τη μακρινή Εσπερία. Αντιθέτως, τα έδωσε στη θεά Αθηνά, γιατί φοβήθηκε μήπως διαπράξει ύβρη κρατώντας τα και τιμωρηθεί γι’ αυτό. Ακόμα και η θεά, ούσα αθάνατη η ίδια, τα επέστρεψε στον κήπο όπου ανήκαν.

*To Millennial Dragon Tree στο Icod de los Vinos της Τενερίφης, το οποίο θεωρείται το γηραιότερο και μεγαλύτερο Dragon Tree*.

Ο δράκος – φίδι Λάδων και το Dragon Tree

Επιστρέφοντας στο μύθο με τον περίφημο άθλο του Ηρακλή, ας δούμε ποιος ήταν ο Λάδων. Κατά τον Ησίοδο, οι γονείς του ακοίμητου αυτού τέρατος, ήταν ο Φόρκυς και η Κητώ. Το θεωρούσε, ο Ησίοδος, ως «χθόνιον όφιν», δηλαδή του εσωτερικού της γης. Ο Πείσανδρος αναφέρει ότι τον γέννησε μόνη της η Γαία, ενώ σύμφωνα με το Φερεκύδη, γονείς του ήταν ο Τυφών και η Έχιδνα. Στην τελευταία εκδοχή, αδέρφια του είναι ο λέων της Νεμέας, ο Κέρβερος, η Λερναία Ύδρα και άλλα τέρατα. Τα αδέρφια του Λάδωνα έπρεπε να τα σκοτώσει ο Ηρακλής σε άλλους άθλους του. Δηλαδή, στόχος ήταν ο θάνατος των παιδιών του Τυφώνα! Ασφαλώς, όχι τυχαία! Αυτό όμως, θα το αναλύσουμε σε άλλο άρθρο.

Ο δράκος/φίδι Λάδων, έχει περιγραφεί ως έχων δύο κεφάλια, τρία ή 100, κατά την επικρατέστερη άποψη. Όσα τα κεφάλια του, τόσες και οι διαφορετικές φωνές του και οι γλώσσες που γνώριζε. Συνεπώς, αφού ομιλούσε όλες τις γλώσσες, κατείχε τη γνώση. Κρατήστε το αυτό το στοιχείο.

Κατά την αρχαιότερη παράδοση, ο Λάδωνας ορίστηκε από τη θεά Ήρα ως φύλακας των μήλων για να πολεμήσει αναγκαστικά με τον Ηρακλή, ή επειδή οι κόρες του Άτλαντα έκλεβαν τα μήλα. Οι κόρες αυτές ήταν οι περίφημες Εσπερίδες. Πιθανώς, όμως, να ορίστηκε στη θέση αυτή και από τον Τιτάνα Άτλαντα. Το Ιερό Δέντρο με τα χρυσά μήλα, θεωρούνταν το δέντρο της ζωής και βρισκόταν στον Κήπο των θεών. Σε πολλές απεικονίσεις της αρχαιότητας, ο Λάδων εμφανίζεται ως όφις, τυλιγμένος στο δέντρο με τα μήλα.

Σας θυμίζει κάτι αυτή η εικόνα; Ο όφις, ο οποίος κατέχει γνώση, βρίσκεται τυλιγμένος στο Δέντρο της Ζωής με τα μήλα, στον κήπο των θεών!

Ο Λάδων αντλούσε τη δύναμή του από τη Γη, και αυτό ενισχύει την παράδοση ότι μητέρα του ήταν η Γαία. Ο Ηρακλής, για να τον νικήσει, αναγκάστηκε να τον αποκόψει από την πηγή της δύναμής του, σηκώνοντάς τον ψηλά με τα δυο του χέρια. Λόγω της θυσίας του επί τω έργω, φυλάττοντας τα μήλα των Εσπερίδων, ο Λάδων τιμήθηκε από τους θεούς με το να γίνει στον ουρανό ο Αστερισμός του Δράκου.

[…]ἷξον δ’ ἱερὸν πέδον, ᾧ ἔνι Λάδων

εἰσέτι που χθιζὸν παγχρύσεα ῥύετο μῆλα χώρῳ ἐν Ἄτλαντος, χθόνιος ὄφις, ἀμφὶ δὲ νύμφαι

Ἑσπερίδες ποίπνυον ἐφίμερον ἀείδουσαι·[…]
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά, 4, 1392

Σύμφωνα με τους τοπικούς θρύλους, από το αίμα του Λάδωνα ξεπήδησε το πρώτο Dragon Tree. Μάλιστα, όταν κόβεται ένα τέτοιο δέντρο, βγάζει έναν κόκκινο χυμό, που παραπέμπει στο αίμα του Δράκου. Αυτό το υγρό είναι γεμάτο κόκκινες χρωστικές και ρητίνες. Οι ρητίνες σε αυτό το «αίμα δράκων» ήταν πολυπόθητες εδώ και αιώνες. Χρησιμοποιήθηκαν από τον Stradivarius για να χρωματίσει και να εμπλουτίσει το χρώμα των διάσημων βιολιών του. Θεωρείται μάλιστα, ότι αυτή η χρωστική έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στην απήχηση αυτών των βιολιών. Ίσως, η διάδοση της φήμης περί δράκων και μαγείας, να συνδύασε τα συγκεκριμένα μουσικά όργανα με τη δυνατότητα δημιουργίας “μαγικών” ήχων.

Αναφορές και χρήσεις των προϊόντων των Dragon Trees

Οι Guanches, οι ιθαγενείς της Τενερίφης, χρησιμοποιούσαν το ρητινώδη χυμό στη διαδικασία της μουμιοποίησης. Μάλιστα, η τεχνική τους για τη μουμιοποίηση αναφέρεται ως μία από τις καλύτερες του κόσμου! Πέρα από την ταρίχευση, όμως το χρησιμοποιούσαν και ως θεραπευτική αλοιφή.

*Μούμια των* Guanches, που εκτίθεται στο Μουσείο Ιστορίας και Ανθρωπολογίας της Τενερίφης.

Επίσης, έφτιαχναν ασπίδες από το φλοιό του δέντρου ενώ με τον αρωματικό, ρητινώδη χυμό, έβαφαν τα μαλλιά τους κόκκινα. Οι Guanches, λάτρευαν αυτό το δέντρο. Μάλιστα, υπάρχουν αναφορές ότι τιμούσαν ένα Dragon Tree στην Τενερίφη το 1400, το οποίο λέγεται ότι ήταν χιλιάδων ετών. Δυστυχώς, το δέντρο αυτό, τελικά καταστράφηκε από μια καταιγίδα το 1868.

Η ρητίνη από το Socotra Dragon Tree έγινε ένα εμπόρευμα γνωστό ως “αίμα του δράκου” στον αρχαίο κόσμο, με χρήση από τη βαφή ξύλου και το αποσμητικό της αναπνοής έως τις τελετουργίες και τη μαγεία. Επίσης, το “αίμα του δράκου” χρησιμοποιήθηκε από τους αλχημιστές του Μεσαίωνα στη ζωγραφική. Μια έρευνα του 1835 στο Socotra από τη Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών, έφερε για πρώτη φορά την ετικέτα του δέντρου Pterocarpus draco. Στη συνέχεια, το 1880, ο Σκωτσέζος βοτανολόγος Sir Isaac Bayley Balfour το περιέγραψε επίσημα και μετονόμασε το είδος Dracaena cinnabari.

*Στο βάθος το περίφημο Millennial* Dragon Tree.

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, έγραψε για δράκους που κατοικούσαν σε ένα νησί όπου τα δέντρα έδιναν κόκκινες σταγόνες κιννάβαρης. Αξίζει να αναφερθούμε και σε έναν μύθο που ξεφεύγει από τα ευρωπαϊκά σύνορα. Σύμφωνα, λοιπόν, με έναν ινδικό μύθο, σε μια σκληρή μάχη, ένας δράκος που αντιπροσώπευε το θεό Μπράχμα δάγκωσε έναν ελέφαντα που αντιπροσώπευε το θεό Σίβα και ήπιε το αίμα του. Όταν ο ελέφαντας έπεσε στο έδαφος, συνέτριψε το δράκο, αναμειγνύοντας έτσι το αίμα και των δύο πλασμάτων για να δώσει μια ουσία που μοιάζει με ρητίνη. Αυτή η ουσία που περιγράφεται εδώ, μας παραπέμπει στο “αίμα του δράκου”.

Πλέον, ο ιατρικός κόσμος δίνει μεγάλη σημασία σε αυτό το ιδιαίτερο δέντρο. Η ρητίνη του περιέχει ουσίες που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του καρκίνου, όπως σε κυτταροστατικά για την καταπολέμηση της λευχαιμίας. Το δέντρο πιστεύεται ότι περιέχει περαιτέρω φαρμακευτικές ουσίες και οι δυνατότητές του ακόμη διερευνώνται.

Από το ταξίδι μου στην Τενερίφη, έφερα σπόρους από Dragon Tree και ευελπιστώ να τους δω να μεγαλώνουν. Αν τα καταφέρω, θα ενημερώσω σίγουρα το άρθρο αυτό με φωτογραφίες του δέντρου στην Ελλάδα!

Υπάρχουν περισσότερα από 120 είδη της οικογένειας Dracaena, εκ των οποίων τα γνωστότερα είναι τα Dracaena cinnabari και Dracaena draco. Σίγουρα η όψη τους δεν είναι πολύ συνηθισμένη στη χώρα μας, ωστόσο, θεωρώ ότι έχουν μια ιδιαίτερη ομορφιά.

Αν γνωρίζετε άλλους μύθους που σχετίζονται με το Dragon Tree, θα χαρώ να επικοινωνήσετε μαζί μου στο: ioanna@myalchemies.com.

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Στον ξεχασμένο ναό του Βασιλέως Διός στη Λειβαδιά

by iopapami_admin

Έχω αναφερθεί και σε άλλα άρθρα μου σε μοναδικά μέρη που μπορεί κανείς να βρει στο νομό Βοιωτίας. Αυτή τη φορά θα ανέβουμε μαζί στο λόφο του Προφήτη Ηλία Λειβαδιάς, για να περιηγηθούμε στα ερείπια ενός εκ των μεγαλυτέρων ναών του αρχαίου κόσμου. Έτσι λοιπόν, περνώντας από την περιφερειακή οδό έξω από την πόλη, πήρε το μάτι μου την επιγραφή: “Ναός Βασιλέως Διός”. Καθώς το GPS έχει γίνει ο καλύτερός μου φίλος, ύστερα από μια μικρή περιπλάνηση, με πήγε στο κατάλληλο σημείο!

*Διάσπαρτα στο χώρο τα λιθονομημένα ερείπια του ναού του Διός Βασιλέως.*

Φτάνοντας στο λόφο, αντικρύζουμε το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Είναι πολύ πιθανό, όποιος δεν γνωρίζει ότι υπάρχει εκεί ένας ιερός χώρος, να επισκεφθεί το σύγχρονο εκκλησάκι και να αποχωρήσει. Ωστόσο, πρέπει να περπατήσουμε λίγο ακόμη προς την άκρη του λόφου, για να διακρίνουμε τους λίθους που κείτονται διάσπαρτοι. Πολλοί από αυτούς φέρουν τρύπες και εγκοπές. Πρόκειται κυρίως για βάσεις αγαλμάτων και αναθημάτων που στήθηκαν εδώ προς τιμήν των νικητών των Βασιλείων. Τα Βασίλεια ήταν οι πέμπτοι σημαντικότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, μετά τα Ολύμπια, τα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νέμεα.

Μη μπερδευτείτε όμως και θεωρήσετε ότι φτάσατε. Συνεχίζουμε για μερικά ακόμη μέτρα, προσπερνάμε και τους θάμνους που κρύβουν όλη τη θέα, για να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα πανέμορφο θέαμα!

Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει ότι πριν τη μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.), δόθηκε χρησμός από το μαντείο του Τροφωνίου για την καθιέρωση γιορτής προς τιμήν του Βασιλέως Διός. Αναφορές στον Δία Βασιλέα συναντάμε από τον 4ο αιώνα π.Χ..

Το μεγαλεπήβολο εγχείρημα της ανέγερσης του ναού, προέβλεπε να κτιστεί ένας από τους μεγαλύτερους ναούς του ελλαδικού χώρου. Ο ναός είναι περίπτερος, με 13 κίονες στις μακριές πλευρές και 6 στις στενές. Διέθετε πρόδρομο και σηκό, με τις συνολικές του διαστάσεις να φτάνουν τα 60 Χ 23 μέτρα. Το δάπεδο κατασκευάστηκε από πωρόλιθο, ενώ τα περισσότερα αρχιτεκτονικά μέρη ήταν από ντόπιο σκληρό ασβεστόλιθο.

‘’Απλό εξάστυλο σχέδιο αποτελούμενο από έξη κίονες στις στενές, και δεκατρείς στις μακρές πλευρές.. Ο Στυλοβάτης είχε μήκος 210 Χ 90 πόδια και το δώμα 151 πόδια. Δεν υπήρχε οπισθόδομος, αλλά μια Αψίδα 20,5 πόδια στην εσωτερική διάμετρο, σύμφωνα με το σύμμετρο παράλληλο, στηριζόταν σε ορθογώνια Βάση, και αποσκοπούσε στο να στηθεί εκεί ένα άγαλμα, όπως το χρυσελεφάντινο του Διός στην Ολυμπία.’’
W.B.DINSMOOR THE ARCHITECTURE OF ANCIENT GREECE. σελ.268, έκδ.BIBLO and TANNEN

Δυστυχώς, ο ναός αυτός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Δεν είμαστε απόλυτα βέβαιοι για το τι συνέβη και έπαυσε το κτίσιμο του ναού, ωστόσο, θα αναφέρω την επικρατέστερη εκδοχή. Πιθανολογείται λοιπόν, ότι η ανέγερη του ναού ξεκίνησε από τους Λειβαδείς και συνεχίστηκε από το Βοιωτικό Κοινό. Οι εργασίες διακόπηκαν από το 245 π.Χ. έως το 235 π.Χ. και συνεχίστηκαν το 220 π.Χ.. Η οριστική διακοπή των εργασιών υπολογίζεται στο πρώτο τέταρτο του 2ου αιώνα π.Χ..

Αυτή τη χρονική περίοδο παρατηρείται ρευστότητα στην πολιτική σκηνή της ευρύτερης περιοχής, καθώς και συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις. Οι ανάγκες και οι προτεραιότητες άλλαξαν, όπως και τα οικονομικά δεδομένα. Πιθανολογείται λοιπόν, ότι η δύναμη του Κοινού των Βοιωτών μειώθηκε και δεν μπορούσαν πλέον να υποστηρίξουν την ανέγερση ενός τέτοιου κολοσσιαίου οικοδομήματος. Η πόλη της Λειβαδιάς και ο ημιτελής ναός του Βασιλέως Διός, καταστράφηκαν από το Σύλλα το 86 π.Χ., μετά τις νίκες του σε Ορχομενό και Χαιρώνεια.

Στο βίντεο που ακολουθεί, διασχίζω το ναό από την είσοδό του μέχρι το Άβατο. Ο χρόνος που απαιτείται για να πάω από τη μία άκρη στην άλλη, είναι ενδεικτικός για το εντυπωσιακό μέγεθος του ναού.

Αξίζει να διαβάσετε περισσότερα όχι μόνο για το ναό του Βασιλέως Διός αλλά και για το μαντείο του Τροφωνίου που βρισκόταν στην περιοχή. Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις και εσφαλμένες ή στρεβλωμένες ερμηνείες των αρχαίων πηγών σχετικά με τον Ιερό αυτό τόπο. Παραθέτω έναν σύνδεσμο στον οποίο θα βρείτε πληροφορίες σχετικά με την Εισήγηση της αρχαιολόγου κ. Αναστασίας Γκαδόλου, στο Συνέδριο της Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών το 2000, και πλούσια σχόλια και διευκρινίσεις, τα οποία βρίσκονται στη Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Εξ-ερευνήσεις Μυθικές Ιστορίες

Ο Λέων της Χαιρώνειας

by iopapami_admin

Η Χαιρώνεια βρίσκεται στο κύριο πέρασμα από τη Φωκίδα στη βορειότερη Ελλάδα καθώς και προς τη Βοιωτία και την Αττική. Ο Λέων της Χαιρώνειας, το περίφημο μνημείο που βρίσκεται στην κεντρική αρτηρία, σχεδόν δίπλα από το μουσείο, αποτελεί σημείο αναφοράς της περιοχής και μαρτυρεί μία πτυχή της ιστορίας του τόπου. Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα εδώ, και πιο συγκεκριμένα στη μικρή πεδιάδα μεταξύ των υπωρειών του Θουρίου και του Κηφισού, είναι η μάχη του 338 π.Χ., με την οποία εδραιώθηκε η κυριαρχία του Φιλίππου στην νότια Ελλάδα.

Η μάχη της Χαιρώνειας

Κοντά στο ρέμα του Αίμονα, ανατολικά της Χαιρώνειας, στα ριζά του Θουρίου είχαν παραταχθεί οι Αθηναίοι, με το Φίλιππο απέναντί τους. Οι Θηβαίοι είχαν παραταχθεί στην πεδιάδα προς τον Κηφισό, έχοντας αντίκρι τους τον Αλέξανδρο. Έτσι, οι δύο πάλαι ποτέ εχθροί, Αθηναίοι και Θηβαίοι, συμμάχησαν για να αντιμετωπίσουν την επέλαση των Μακεδόνων, με πρωτοβουλία του ρήτορα Δημοσθένη.

Στις 2 Αυγούστου 338 π.Χ., οι Μακεδόνες παρέταξαν 30,000 πεζούς και 2,000 ιππείς, ενώ οι σύμμαχοι 30,000 άνδρες και 500 ιππείς. Ο Μακεδονικός στρατός, με επικεφαλής τον Φίλιππο, υπερτερούσε σε συνοχή και πολεμική εμπειρία. Άξιοι ηγήτορες ήταν επίσης ο Αλέξανδρος, ο Αντίπατρος και ο Παρμενίων. Στον αντίποδα, οι στρατηγοί των συμμάχων είχαν μικρή πείρα στον πόλεμο. Επικεφαλής των Θηβαίων ήταν ο Θεαγένης, ενώ των Αθηναίων, οι στρατηγοί Στρατοκλής, Χάρης και Λυσικλής. Το δυνατό σημείο των συμμάχων αποτελούσαν οι επίλεκτοι Θηβαίοι του Ιερού Λόχου.

Ο Αλέξανδρος, ως επικαφαλής του Ιππικού, αντιμετώπισε τους Θηβαίους, ενώ ο Φίλιππος τους Αθηναίους. Η επιθετική τακτική του Αλέξανδρου έφερε αποτελέσματα όταν κατάφερε να εξολοθρεύσει τους Ιερολοχίτες. Ο Φίλιππος, αρχικά, τηρούσε αμυντική στάση με τους Αθηναίους και η μάχη κρίθηκε στη συνδρομή του Αλέξανδρου που πλευροκόπησε τους Αθηναίους, μετά την επικράτησή τους επί των Θηβαίων. Οι Αθηναίοι βάλλονταν, έτσι, από δύο σημεία και υποχώρησαν. Έχασαν 1,000 άνδρες ενώ 2,000 αιχμαλωτίστηκαν. Ανάλογες ήταν και οι απώλειες των Θηβαίων.

Μετά τη μάχη, η αντιμετώπιση προς τους ηττημένους ήταν διαφορετική. Ο Φίλιππος ελευθέρωσε τους Αθηναίους αιχμαλώτους και δεν προχώρησε στην κατάκτηση της πόλη τους. Ωστόσο, απαίτησε να αναγνωρίσουν την ηγεμονία του. Αντίθετα, οι Θηβαίοι αντιμετωπίστηκαν με σκληρότητα. Ο Φίλιππος θανάτωσε ή εξανδραπόδισε τους πολιτικούς του αντιπάλους και επανέφερε τους εξόριστους φίλους του. Οι Θηβαίοι, ύστερα από τη βαριά ήττα που υπέστησαν, έθαψαν τους γενναίους Ιερολοχίτες σε έναν κοινό τάφο και έστησαν το μνημείο με τον περίφημο Λέοντα προς τιμήν τους.

Ο Λέων της Χαιρώνειας στο πέρασμα του χρόνου

Στις θέσεις που κατείχαν οι αντίπαλοι της μάχης, έγιναν τα δύο πολυάνδρια. Το σημείο που ετάφησαν οι Μακεδόνες εντοπίστηκε και ανασκάφηκε από τον έφορο αρχαιοτήτων Σωτηριάδη το 1902-1903 σε απόσταση τριών χιλιομέτρων ανατολικά της Χαιρώνειας. Πρόκειται για έναν τύμβο ύψους επτά μέτρων. Στο σημείο ταφής των πεσόντων Θηβαίων Ιερολοχιτών υψώθηκε ένα κολοσσιαίο πέτρινο Λιοντάρι με στραμμένο το βλέμμα του στον Μακεδονικό τύμβο.

Το Λιοντάρι στην αρχαιότητα είχε συναρμολογηθεί από πέντε κομμάτια. Κατά το πέρασμα των αιώνων το βάθρο του γλυπτού σωριάστηκε και κομματιάστηκε. Πιθανές αιτίες αυτού, κάποια υποχώρηση του εδάφους ή σεισμός ή λόγω της κακής ποιότητα της πέτρας από την οποία κατασκευάστηκε.

Στα 1809 ο Βύρωνας κατεβαίνοντας από τα Ιωάννινα βρήκε τον Λέοντα κομματιασμένο και μισοχωμένο. Το 1813 ο ‘Αγγλος Crawford με πρόχειρη ανασκαφή, αποκάλυψε το κεφάλι του και μερικά κομμάτια, αλλά τα ξανασκέπασε. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος για να περισώσει τα σκορπισμένα κομμάτια και να τα συναρμολογήσει τα ξέθαψε και αυτός το 1819. O Λέων, ζητήθηκε από τον Σουλτάνο για την Πόλη και από τον Αλή για τα Γιάννενα, ωστόσο και οι δύο παραιτήθηκαν από το εγχείρημα λόγω της δυσκολίας της μεταφοράς του.

Από το 1834 είχε προγραμματιστεί η αναστήλωσή του αλλά ματαιώθηκε λόγω έλλειψης πόρων. Το 1879 ο χώρος ανασκάφηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία. Βρέθηκαν 254 σκελετοί θαμμένοι σε επτά σειρές του περιβόλου. Το 1902 ξεκίνησε από τον Φυτάλη και του γλύπτη Λ. Σώχο και με δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας η αναστήλωση του μνημείου. Κατασκευάστηκε ένα βάθρο ύψους 3μ., συναρμολογήθηκαν τα κομμάτια και οι ελλείψεις συμπληρώθηκαν από πέτρες του Ξηριά της Λιβαδειάς. Τέλος, το 1998-2000 πραγματοποιήθηκε από την Θ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων Θηβών σε συνεργασία με το Κέντρο Λίθου του Υπουργείου Πολιτισμού συντήρηση του μνημείου (επιφανειακός καθαρισμός και αντικατάσταση των κονιαμάτων).

Εξ-ερευνήσεις

Ο σπηλαιώδης ναός της Φανερωμένης στη Δαύλεια

by iopapami_admin

Σε μία από τις εξερευνήσεις μου στη Βοιωτία, βρέθηκα κοντά στην ιστορική Δαύλεια. Σε αυτήν την περιοχή ήταν χτισμένη η αρχαία Φωκική πόλη, Δαυλίς. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι η Δαυλίδα και οι άλλες πόλεις της περιοχής πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο, με αρχηγούς τους αδελφούς Σχεδίο και Επίστροφο, γιους του Ιφίτου. Επίσης, στην αρχαία Δαύλεια μαρτυρείται η ύπαρξη δύο σημαντικών ναών, της Πολιάδας Αθηνάς και της Αρτέμιδος. Στα νότια του οικισμού, πάνω στο βράχο, μπορείτε να δείτε ερείπια της αρχαίας ακρόπολης.

Δεν θα επεκταθώ περισσότερο, καθώς στο παρόν άρθρο εστιάζω σε άλλον προορισμό. Η αλήθεια είναι, ότι ψάχνοντας ιστορικά μνημεία στην περιοχή, έμαθα για την Ιερά Μονή Ιερουσαλήμ (Γερασλή), η οποία από το όνομα και μόνο μου κίνησε την περιέργεια. Οδεύοντας, όμως, προς τη Μονή, υπήρξε κάτι άλλο που αιχμαλώτισε την προσοχή μου. Ασφαλώς και θα επισκεπτόμουν τη Μονή, αν υπήρχε κάποιος να μας ανοίξει. Ωστόσο, το ταξίδι έκρυβε κι άλλες εκπλήξεις.

Ο σπηλαιώδης ναός της Φανερωμένης

Προσπερνώντας τη Μονή Γερασλή, βρήκαμε μπροστά μας ένα μονοπάτι μέσα στη φύση, το οποίο φυσικά και ακολουθήσαμε! Eξάλλου, o περίπατος μέσα στη φύση είναι πάντα επιθυμητός!

Φτάνοντας στο τέρμα του μονοπατιού, αντικρύσαμε ένα εκκλησάκι, λαξευμένο μέσα στο βράχο. Ευτυχώς, η πόρτα δεν ήταν κλειδωμένη και καταφέραμε να ρίξουμε μια ματιά στο εντυπωσιακό εσωτερικό του. Πρόκειται για το ναό Φανερωμένης που συναντήσαμε πριν στην πινακίδα που ακολουθήσαμε. Παραθέτω, λοιπόν, μερικές φωτογραφίες από το σπήλαιο – ναό.

Αναζήτησα πληροφορίες για αυτόν το ναό, αλλά δε βρήκα και πολλές είναι η αλήθεια. Το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν από ασκητές και το εσωτερικό του κοσμείται με τοιχογραφίες της Kρητικής σχολής, από τα μέσα του 17ου αιώνα. Επιστρέφοντας προς τη Μονή της Ιερουσαλήμ, στο αριστερό μας χέρι, είδαμε κάτι που έμοιαζε με τάφο και, φυσικά, έσπευσα να δω τι πραγματικά είναι.

Αναπάντητα ερωτήματα κατά την επιστροφή

Πρόκειται, πραγματικά, για έναν τάφο, ο οποίος είναι μισοκρυμμένος από την πυκνή βλάστηση, τοποθετημένος σε ένα λίγο υπερυψωμένο και απόμακρο σημείο. Ίσως, ανήκει στον τελευταίο ασκητή του σπηλαίου, ωστόσο δεν μπορούμε να το πούμε με βεβαιότητα.

Ύστερα, επιστρέψαμε στη Μονή αλλά και πάλι δεν μας άνοιξε κανένας, οπότε κατευθυνθήκαμε προς το αυτοκίνητο. Ωστόσο, κάπου ψηλά, ανάμεσα στα γύρω βουνά, μια περίεργη φιγούρα τράβηξε την προσοχή μου. Ακολουθεί σχετική φωτογραφία.

Το βλέπετε κι εσείς ή μόνο σε εμένα μοιάζει με κάτι ασυνήθιστο; Ακολουθεί φωτογραφία με πολύ “ζουμ”, γι’ αυτό και η ανάλυση δεν είναι ό,τι καλύτερο.

Ίσως είναι κάποια είσοδος σπηλαίου και οι σκιές από το άνοιγμα να δίνουν το αποτέλεσμα “μορφή Χάρου”. Ίσως εκεί να βρίσκεται η τοποθεσία “Σταυρός”, την οποία είδαμε στην επιγραφή, στην αρχή του άρθρου. Η αλήθεια είναι ότι δεν βρήκαμε το δρόμο για να φτάσουμε εκεί αλλά κάποια στιγμή θα επιχειρήσω και πάλι να τον βρω.

Αν κάποιος φίλος αναγνώστης έχει κάποια πληροφορία και μπορεί να μας κατατοπίσει καλύτερα, ας επικοινωνήσει μαζί μου στο email: ioanna@myalchemies.com.

Μετά τα... φυσικά!

Gaslighting: μία ακόμη μορφή ψυχολογικής κακοποίησης

by iopapami_admin

Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και συχνότερα τη λέξη «gaslighting». Μάλιστα, το 2022, σύμφωνα με το λεξικό Merriam-Webster, οι αναζητήσεις για αυτόν τον όρο αυξήθηκαν κατά 1.740%! Η αντίστοιχη, «λέξη της χρονιάς», για το λεξικό Collins, ήταν η: permacrisis (μονιμοκρίση), προερχόμενη από τις λέξεις: permanent crisis. Αυτό αν θέλετε, μπορούμε να το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο.

Επιστρέφοντας στο φαινόμενο του «gaslighting» που εξετάζουμε σήμερα, ας δούμε περί τίνος πρόκειται και πώς προέκυψε αυτή η λέξη. Βρισκόμαστε, λοιπόν, αντιμέτωποι με ένα ακόμη φαινόμενο χειραγώγησης. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μία μορφή ψυχολογικής κακοποίησης κατά την οποία ένα άτομο ή μια ομάδα, αναγκάζει κάποιον να αμφισβητήσει τη λογική του, τις αναμνήσεις του και την αντίληψή του για την πραγματικότητα. Όπως υποστηρίζει ο Robin Stern (PhD, Associate Director του Yale Center για τη Συναισθηματική Νοημοσύνη και συγγραφέας του “The Gaslight Effect”), είναι πάρα πολύ επικίνδυνο και ακραίο κάποιος να παραιτείται από την αντίληψή του για την πραγματικότητα.

Ο όρος «gaslighting» προέρχεται από ένα θεατρικό έργο του 1938, το οποίο μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη το 1944. Ο τίτλος του ήταν Gaslight, από τις λάμπες πετρελαίου που άναβαν και έσβηναν “από μόνες τους”. Η ιστορία αυτή αναφέρεται σε έναν σύζυγο, ο οποίος προσπαθεί να πείσει τη γυναίκα του ότι τρελαίνεται. Η σύζυγος παρατηρεί ότι λείπουν πράγματά της, ακούει θορύβους από τη σοφίτα, βλέπει τις λάμπες πετρελαίου να αναβοσβήνουν (εξού και ο τίτλος). Ο υπαίτιος όλων αυτών, προσπαθεί να την πείσει ότι όλα αυτά είναι αποκυήματα της φαντασίας της και ότι οδηγείται στην τρέλα, για να πετύχει τους δικούς του σκοπούς.

Το προφίλ του gaslighter – δηλαδή, του θύτη

Θα χρησιμοποιώ τακτικά τη λέξη: θύτης, για να αναφερθώ σε αυτόν που υιοθετεί αυτή τη συμπεριφορά, και τη λέξη: θύμα, για αυτόν που την υφίσταται. Ο βασικός λόγος, είναι για να συνειδητοποιήσουμε ότι πρόκειται για μία σοβαρή ψυχολογική κακοποίηση, η οποία πρέπει να αναγνωριστεί, να ταυτοποιηθεί και να αντιμετωπιστεί.

Το προφίλ του gaslighter, συνήθως έχει αρκετά ίδια στοιχεία με αυτό του νάρκισσου. Την περίπτωση των νάρκισσων την έχουμε αναλύσει σε προηγούμενο άρθρο, το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ: Αναγνωρίζοντας έναν νάρκισσο. Στόχος του θύτη, είναι να ασκήσει έλεγχο πάνω στο θύμα του. Χρησιμοποιεί ποικίλες τακτικές, ώστε το θύμα να αρχίσει να αμφισβητεί την κρίση του, την αντίληψή του, τη λογική, τη μνήμη του και, ουσιαστικά, τον ίδιο του τον εαυτό. Η αυτοαμφισβήτηση καθιστά το θύμα ευάλωτο και εύκολα διαχειρίσιμο από τον θύτη.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ο θύτης υιοθετεί αυτή τη συμπεριφορά. Βασικές διαταραχές προσωπικότητας που σχετίζονται με το gaslighting, είναι η ναρκισσιστική και η αντικοινωνική. Όσοι πάσχουν από μία από αυτές τις διαταραχές, δίνουν στους ανθρώπους μία διαστρεβλωμένη άποψη του εαυτού τους. Επίσης, έχουν την τάση να χειραγωγούν τους άλλους για να επιτύχουν τους σκοπούς τους, με κάθε μέσο. Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι δεν αναγνωρίζουν τις ενοχές ή τα ελαττώματά τους και τα προβάλουν στους άλλους.

Άλλος λόγος, μπορεί να είναι η εσκεμμένη απόπειρα του θύτη για έλεγχο και εξουσία πάνω σε κάποιον άλλον. Οι ψυχολόγοι διακρίνουν ακόμη μία περίπτωση. Ο θύτης να έχει υπάρξει θύμα αντίστοιχης μεταχείρισης. Συνήθως, αυτό εκκολάπτεται όταν ο ένας ή και οι δύο γονείς του έχουν υπάρξει gaslighters, οδηγώντας στην ανάπτυξη αυτής της συμπεριφοράς ως ένα μηχανισμό επιβίωσης. Συνεπώς, ο θύτης, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι ικανός να αντιληφθεί αυτό που κάνει, να το αναγνωρίσει και, φυσικά, να το διορθώσει. Ένας ακόμη παράγοντας τέτοιας, κακοποιητικής συμπεριφοράς, είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης και η χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη του θύτη.

Κυριαρχώντας, λοιπόν, σε κάποιον, ο θύτης αισθάνεται πιο δυνατός. Όταν, δηλαδή, έχει φέρει το θύμα του στην κατάσταση που θέλει, το θύμα τον χρειάζεται για να του επιβεβαιώνει την πραγματικότητα. Χρειάζεται την αποδοχή του θύτη για τη λογική σκέψη και τις αναμνήσεις του, καθώς έχει φτάσει σε σημαντικό σημείο αμφισβήτησης της αντίληψής του.

Επίσης, ο gaslighter μετατοπίζει την προσοχή από τα δικά του ελαττώματα, σε αυτά του θύματος. Έτσι, του είναι πιο εύκολο να κατηγορεί τον άλλον, αντί να αντιμετωπίσει την ευθύνη του, όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως θέλει. Κλασικές τακτικές χειραγώγησης, περιλαμβάνουν:

Ψέματα. Φράσεις όπως: “Δεν είπα αυτό, εγώ είπα ότι..”, είναι σύνηθες φαινόμενο. Ξεκάθαρα και εξόφθαλμα ψεύδη που σας κάνουν να απορείτε πώς μπορεί και τα λέει. Αυτό, όμως, είναι ένα από τα μυστικά της επιτυχίας του. Τόσα πολλά και καταφανή, που στο τέλος αναρωτιέστε: “βρε, μήπως κάπου τα λέει σωστά;”. Και κάπως έτσι, ξεκινάτε για πρώτη φορά να αμφιβάλετε για την πραγματικότητα που αντιλαμβάνεστε.
Απαξίωση προς το πρόσωπό σας. Ο θύτης αρχίζει να λέει στον περίγυρο ότι ανησυχεί για την κατάσταση της ψυχικής και νοητικής σας υγείας. Ότι τον προβληματίζει η συμπεριφορά που έχετε τελευταία και, ίσως, να αρχίζετε να “τρελαίνεστε”. Αυτό, επηρεάζει την εικόνα που μέχρι τώρα είχαν όλοι αυτοί για εσάς και μπορεί να έχει δύο πολύ σημαντικές προεκτάσεις. Η μία, είναι όταν θα έχετε μια διαφωνία με τον θύτη, να μη θεωρηθείτε αξιόπιστος και να μη “βρείτε το δίκιο σας”. Η άλλη, είναι να παρακινήσει τους άλλους να σας φέρονται σαν, όντως, να έχετε χάσει τα λογικά σας. Μια τέτοια, μαζική αντιμετώπιση, μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες για τη λογική και την υγεία ενός ατόμου.
Τακτικές απόσπασης προσοχής και αποπροσανατολισμού. Ο gaslighter φροντίζει να στρέψει την προσοχή του θύματος σε άλλο θέμα, ώστε να τον μπρεδέψει και να χάσει τον ειρμό της σκέψης του. Έτσι, αναλαμβάνει ο ίδιος τα ηνία της συζήτησης – διαφωνίας. Π.χ. “Γιατί το επαναφέρεις τώρα αυτό; Δεν θυμάσαι τότε που εσύ…;”. Κάπως έτσι, θα μπει το θύμα σε θέση άμυνας και θα προσπαθεί να εξηγήσει κάτι άλλο, που σίγουρα δεν ήταν αυτό που επεδίωκε ξεκινώντας τη συζήτηση.
Υποβάθμιση των συναισθημάτων και των σκέψεων. Φράσεις του τύπου: “Γιατί είσαι τόσο ευαίσθητος/η;”, αποτελούν αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτής της τακτικής. Ο θύτης μειώνει την αξία και την ποιότητα τόσο της σκέψης όσο και των συναισθημάτων του θύτη, απαξιώνοντας τον ψυχισμό του.
Αντιστροφή ευθυνών. Ο θύτης ισχυρίζεται ότι συμπεριφέρεται έτσι γιατί το θύμα τον προκάλεσε. Ενδεχομένως, να κατηγορήσει το θύμα ότι αυτό φέρθηκε πρώτα κατ’ αυτόν τον τρόπο και έτσι “αναγκάζεται” και ο ίδιος να υιοθετήσει τέτοια συμπεριφορά.
Άρνηση της κακοποιητικής συμπεριφοράς. Ακόμα και αν ενημερώσετε τον gaslighter ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό, αυτός θα σας απαντήσει ότι δεν κάνει κάτι λάθος. Γενικά, δεν κάνει λάθη. Μόνο οι άλλοι κάνουν…
Αλλαγή της ιστορίας. Κάθε φορά που ανακαλούν ένα γεγονός, το αλλάζουν λίγο προς όφελός τους. Την επόμενη φορά που θα ξαναπούν την ίδια ιστορία, θα αλλάξουν κάτι άλλο, μια λεπτομέρεια, ώστε να συνεχίζει να είναι αληθοφανής, αλλά με τους ίδιους κερδισμένους. Αλλάζοντας την ιστορία ξανά και ξανά, η ιστορία ξαναγράφεται με νέους όρους και κατοχυρώνεται στις συνειδήσεις ως η πραγματική.

Σε ποιες σχέσεις παρουσιάζεται το gaslighting;

Το «gaslighting» μπορεί να εμφανιστεί σε οποιουδήποτε είδους σχέση. Είναι πιο συχνό φαινόμενο σε ρομαντικού τύπου σχέσεις, αλλά είναι εξίσου πιθανό να παρουσιαστεί σε οικογενειακό, φιλικό ή εργασιακό περιβάλλον. Ασφαλώς, και ο χώρος της πολιτικής προσφέρει πολύ εύφορο έδαφος για κάτι τέτοιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ, αποτελεί ένα άρθρο του Teen Vogue το 2016 με τίτλο: «Ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει “gaslighting” στην Αμερική».

Ανάμεσα σε ζευγάρια, αυτή η κακοποίηση μπορεί να είναι πιο εντατική και μεθοδική, λόγω της εγγύτητας των προσώπων και του χρόνου που περνάνε μαζί. Μία ακόμα “παγίδα” σε αυτού του είδους τη σχέση, είναι ότι λόγω των συναισθημάτων, της αγάπης, ΘΕΛΕΙ το θύμα να πιστέψει τον θύτη. Όταν αυτή η συμπεριφορά χτίζεται σταδιακά, δεν χτυπάνε εύκολα τα καμπανάκια. Το έτερον ήμισυ βλέπει το ταίρι του με ροζ γυαλιά κι αυτό τον καθιστά ευάλωτο και εύπιστο. Επίσης, πολλοί αποφεύγουν τις διαφωνίες και τις έντονες συζητήσεις. Για να αποφύγουν, λοιπόν, μία ρήξη, αλλάζουν λίγο την οπτική τους για να συμφωνούν.

Σύνηθες μοτίβο σε αυτή τη συνθήκη, είναι η ανισότητα. Δηλαδή, συνήθως κάποιος έχει μία σχέση εξουσίας πάνω σε κάποιον άλλο. Για παράδειγμα, στη σχέση εργοδότη και υπαλλήλου. Η διαφορά στην ισχύ που έχει κάποιος έναντι του άλλου, μπορεί να μην είναι όμως απλώς η θέση στην ιεραρχία. Μπορεί κάποιος να αισθάνεται κατώτερος, λόγω δικών του συμπλεγμάτων, λόγω φυλετικής μειονότητας, εξωτερικών χαρακτηριστικών κτλ. Εδώ, τα στερεότυπα δρουν υπέρ του θύτη. Π.χ., κυριαρχεί η εσφαλμένη και ρατσιστική άποψη ότι οι γυναίκες είναι από τη φύση τους υστερικές ή/και υπερευαίσθητες. Αυτό είναι ένα πολύ ηχηρό παράδειγμα στερεότυπου.

Έρευνες δείχνουν ότι σε συντριπτική πλειοψηφία, τα θύματα του gaslighting είναι γυναίκες! Σύμφωνα με το forbes.com, οι γυναίκες δεν είναι τα κύρια θύματα μόνο σε ρομαντικές σχέσεις αλλά υφίστανται gaslight πολλές φορές και από τους γιατρούς τους. Οι γιατροί, αξιοποιώντας το στερεότυπο ότι οι γυναίκες είναι υπερβολικές, υποβαθμίζουν τις ανησυχίες για την υγεία τους. Συχνά, τους λένε ότι υπερβάλλουν για τα συμπτώματα και προσπαθούν να τις πείσουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με την υγεία τους.

Το «gaslighting» αποτελεί μία από τις σύγχρονες μορφές ψυχολογικής κακοποίησης και μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες για το άτομο το οποίο το υφίσταται. Αν σας ενδιαφέρει να δούμε περισσότερα επί του θέματος, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο: ioanna@myalchemies.com. Μπορούμε να εξετάσουμε την ψυχολογία και τα χαρακτηριστικά του θύματος, καθώς και τρόπους αναγνώρισης και αντιμετώπισης μιας τέτοια κατάστασης.

Photos: thejapantimes, sandstonecare, thepleasantmind.com

Εξ-ερευνήσεις Μετά τα... φυσικά!

Η Βυζαντινή Μονή της Παναγίας Σκριπούς

by iopapami_admin

Επιστρέφοντας από μία υπέροχη εξόρμηση στον Παρνασσό, αποφασίσαμε να κάνουμε κάποιες παρακάμψεις, ώστε να επισκεφθούμε κάποια σημαντικά μνημεία της Βοιωτίας. Ανάμεσα σε αυτά, ξεχωριστή θέση κατέχει η Βυζαντινή Μονή της Παναγίας Σκριπούς, η οποία αποτελεί το αρχαιότερο Βυζαντινό μνημείο του νομού.

Συνήθως, οι πόρτες της είναι κλειστές, αλλά υπάρχει διαθέσιμο τηλέφωνο επικοινωνίας ώστε να έρθει κάποιος υπεύθυνος και να σας επιτρέψει την είσοδο. Εμείς σταθήκαμε τυχεροί, καθώς ο αρμόδιος κύριος μας μίλησε αρκετά για την ιστορία της Μονής και τα θαύματα της Παναγίας Σκριπούς!

Εμφανή τα τμήματα της Μονής στα οποία έχουν ενσωματωθεί ευρήματα της περιοχής από την αρχαιότητα και έχουν χρησιμοποιηθεί ως δομικά υλικά.

Παρατηρώντας το κτίσμα της Μονής απ’ έξω, είναι εμφανές ότι έχουν χρησιμοποιηθεί δομικά υλικά από αρχαία ερείπια που βρίσκονταν εκεί. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στην περιοχή υπήρχαν δύο ιερά, των Χαρίτων και του Διονύσου, τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί. Δεν αποκλείεται να βρίσκονταν σε αυτήν την τοποθεσία, καθώς πολύ κοντά η αρχαιολογική σκαπάνη ανέσκαψε το μυκηναϊκό θολωτό τάφο του Μινύα. Οι εικασίες τοποθετούν το ιερό των Χαρίτων στη θέση της Μονής, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν εντοπιστεί τα αντίστοιχα ευρήματα.

Κατά την ανασκαφή εντός της Μονής, βρέθηκε ψηφιδωτό δάπεδο που χρονολογείται στο 480 μ.Χ. Αυτό το γεγονός καταδεικνύει ότι ο ναός χτίστηκε πάνω σε προγενέστερο χριστιανικό. Γνωρίζοντας, όμως, ότι πολλοί πρωτοχριστιανικοί ναοί χτίζονταν πάνω στα ερείπια αρχαίων, ώστε να καταργηθεί πιο εύκολα η παλιά θρησκεία και να εδραιωθεί η νέα, τροφοδοτείται ακόμα περισσότερο η εικασία περί του ιερού των Χαρίτων.

Τη σημερινή μορφή, η Μονή την έλαβε γύρω στο 873-874 μ.Χ. Πιθανολογείται πως υπήρξε ταφικό μνημείο για τον πρωτοσπαθάριο της ανακτορικής φρουράς του βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα και της συζύγου του. Το Καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σύμφωνα με το τρισυπόστατο Ιερό Βήμα και το χαραγμένο επίγραμμα, τα δύο ανατολικά πλάγια κλίτη είναι αφιερωμένα στους Αγίους Πέτρο και Παύλο.

*Αγιογραφία από το εσωτερικό του Καθολικού.*

Η Μονή της Παναγίας Σκριπούς κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας

Η Μονή Σκριπούς έχει μακρά ιστορία, συνδεδεμένη με τη διάσωση του ελληνισμού, ξεκινώντας από τα χρόνια της Tουρκοκρατίας. Στο εσωτερικό της Μονής υπήρχε μία καταπακτή, η οποία μέσω υπόγειας σήραγγας οδηγούσε στον απέναντι λόφο, στο εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων. Πάνω στον λόφο υπήρχε πάντα ένας μοναχός (πραγματοποιούσαν βάρδιες) ο οποίος παρατηρούσε την κινητικότητα των Τούρκων στον κάμπο της Λιβαδειάς. Όποτε εντόπιζε ύποπτη δραστηριότητα, άναβε μια φωτιά ώστε να δει τον καπνό ο αντίστοιχος μοναχός που έκανε σκοπιά στο παλιό καμπαναριό. Τότε, χτυπούσε τις καμπάνες και οι χωριανοί ήξεραν ότι έπρεπε να κρυφτούν και έτρεχαν προς το μοναστήρι.

Το μυστικό αυτό δεν προδόθηκε ποτέ, αλλά οι Τούρκοι καταλάβαιναν ότι κάτι περίεργο συμβαίνει εκεί, καθώς ποτέ δεν έβρισκαν παιδιά για το παιδομάζωμα. Κάποιες φορές ξεσπούσαν με βιαιότητα προς τους μοναχούς ή το ναό.

*Αγιογραφία με εμφανή τα σημάδια της φωτιάς*.

Κατά την περίοδο της Επανάστασης, σύμφωνα με πηγές από περιηγητές, ζούσαν στο μοναστήρι 60 μοναχοί. Την ενεργό δράση τους στον αγώνα για την ελευθερία την πλήρωσαν με αίμα. Επειδή βοηθούσαν τους οπλαρχηγούς, ο πασάς της Λειβαδιάς σκότωσε πολλούς μοναχούς και έβαλε φωτιά στο μοναστήρι και στην εκκλησία.

Ωστόσο, η φήμη της Μονής ήταν τόσο διαδεδομένη, που μετά την απελευθέρωση, την επισκέφθηκε ο τότε βασιλιάς της Ελλάδας, Όθωνας. Επίσης, στο μοναστήρι της Σκριπούς είχε φιλοξενηθεί και ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1926 ο ναός της Παναγίας κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο.

Ένα σύγχρονο θαύμα

Σύμφωνα με την τοπική ιστορία, όπως μας τη μετέφερε ο κλειδοκράτορας της Μονής, η Παναγία έχει πραγματοποιήσει πολλά θαύματα στη Σκριπού. Από όλα αυτά, όμως, ξεχωρίζει η σωτηρία όλων των κατοίκων της περιοχής από την οργή των Γερμανών. Κατά τη μετάβαση από την ιταλική στη γερμανική κατοχή, δύο Έλληνες βρήκαν την ευκαιρία και άρπαξαν τα όπλα από την αποθήκη στην οποία τα φύλαγαν οι Ιταλοί για να τα παραδώσουν στους Γερμανούς.

Για αντίποινα, λοιπόν, ο τότε Γερμανός λοχαγός, οδήγησε τους στρατιώτες του προς τη Μονή για να τιμωρήσουν τον ντόπιο πληθυσμό. Στη διαδρομή, εμφανίστηκε μπροστά του η Παναγία με τα χέρια υψωμένα και δεν επέτρεπε σε κανέναν να προχωρήσει, ούτε βήμα. Ήταν σαν να είχε υψωθεί ένα αόρατο τείχος. Ο Γερμανός βιώνοντας αυτό το θαύμα λύγισε και ζήτησε να του επιτραπεί η άφιξη στη Μονή, με την υπόσχεση ότι δεν θα πειράξουν κανέναν. Έτσι κι έγινε. Φτάνοντας ο Γερμανός στη Μονή, ενημέρωσε τους Έλληνες ότι τους έσωσε η Παναγία και έφυγε. Έκτοτε, κάθε χρόνο επισκεπτόταν το ναό να προσκυνήσει, μέχρι και πριν από μερικά χρόνια που απεβίωσε. Η εικόνα του ναού απεικονίζει το θαύμα σύμφωνα με τη διήγηση του Γερμανού.

Φωτογραφία από την εικόνα της Παναγίας με το εν λόγω θαύμα. Η απεικόνιση δεν είναι και πολύ καλή καθώς στο τζάμι μπροστά από την εικόνα εμφανίζονται και οι αντανακλάσεις.

Αν βρεθείτε κοντά στην περιοχή, μπορείτε να επισκεφθείτε και την Ιερά Μονή του Οσίου Λουκά. Μάθετε περισσότερα στο άρθρο που ακολουθεί: Η Κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας στη Μονή του Οσίου Λουκά.

Εξ-ερευνήσεις

Προορισμός στη φύση: λίμνη Δόξα

by iopapami_admin

Σε μία παρόρμηση για εξερεύνηση, βρέθηκα μια καλοκαιρινή μέρα στην πανέμορφη λίμνη Δόξα. Η τεχνητή αυτή λίμνη, βρίσκεται στο νομό Κορινθίας, και πιο συγκεκριμένα στο δήμο Φενεού. Οδηγώντας για 2 με 2,5 ώρες το πολύ, από την Αθήνα, φτάνετε σε έναν μικρό παράδεισο!

*Για του λόγου το αληθές, μία αναμνηστική φωτογραφία πριν επιβιβαστούμε στο ποδήλατο της λίμνης!*

Ο προορισμός ενδείκνυται και για οικογένειες με μικρά παιδιά, καθώς υπάρχουν πολλές δραστηριότητες στη φύση, για μικρούς και μεγάλους. Μπορείτε να κάνετε το γύρο της λίμνης με τα πόδια, με ποδήλατο ή ακόμα και με άλογο! Επίσης, μπορείτε να κάνετε ένα πικ νικ στη φύση, με θέα τη λίμνη, σταματώντας στα ειδικά διαμορφωμένα σημεία που θα συναντήσετε στο δρόμο σας. Υπάρχει η δυνατότητα και για ποδήλατο και καγιάκ μέσα στη λίμνη! Το δοκίμασα και σας το συστήνω καθώς είναι πολύ διασκεδαστικό!

Μπορείτε, έτσι, να κάνετε τον περίπλου της λίμνης και αν θέλετε να προσεγγίσετε το ναό του Αγίου Φανουρίου. Ένα μικρό ‘ξωκκλήσι, που συμπληρώνει την ομορφιά του τοπίου. Ειδικά τα Σαββατοκύριακα, θα συναντήσετε κίνηση και ζωντάνια στην περιοχή. Πιθανότατα να έχετε την ευκαιρία να αγοράσετε τοπικά προϊόντα και χειροτεχνίες από τους παραγωγούς της περιοχής. Συνήθως, στο δρομάκι που οδηγεί στον Άγιο Φανούριο, οι τοπικοί παραγωγοί προσφέρουν τα προϊόντα τους και σας δίνουν την ευκαιρία να δοκιμάσετε τις λιχουδιές τους!

*Η πρόσβαση στη λίμνη Δόξα, πίσω από το ‘ξωκκλήσι του Αγίου Φανουρίου.*

Αξίζει να εξερευνήσετε τη γύρω περιοχή. Η φύση θα σας μαγέψει και θα σας αναζωογονήσει. Πολύ κοντά στη λίμνη, θα βρείτε τη Μονή του Αγίου Γεωργίου, από όπου η θέα είναι εκπληκτική! Ρίξτε μια ματιά στη φωτογραφία που ακολουθεί και, ίσως, βρείτε τον επόμενο προορισμό σας!

*Θέα στη λίμνη Δόξα από μπαλκόνι της Μονής του Αγίου Γεωργίου.*

Εξ-ερευνήσεις

Η Κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας στη Μονή του Οσίου Λουκά

by iopapami_admin

Ο πυρήνας της Βυζαντινής Μονής του Οσίου Λουκά ιδρύθηκε το 946 στις υπώρειες του Ελικώνα, από τον ίδιο τον Όσιο. Με τη βοήθεια του στρατηγού του Θέματος της Ελλάδας, Κρηνίτη, χτίστηκε στο σημείο αυτό ναός αφιερωμένος στην Αγία Βαρβάρα. Κάτω από την ακρόπολη της αρχαίας Στείριδας, η τοποθεσία του Μοναστηριού προσφέρει απρόσκοπτη θέα στη Βοιωτική πεδιάδα. Στο μεγαλόπρεπο συγκρότημα που αναπτυσσόταν σταδιακά, δεσπόζουν πλέον δύο καθολικά. Το παλαιότερο είναι αφιερωμένο στην Παναγία και το μεταγενέστερο στον ίδιο τον Όσιο Λουκά.

Το συγκρότημα του μοναστηριού περιλαμβάνει, πέρα από τα δύο Καθολικά, καμπαναριό, μουσείο και ελαιοτριβείο, κρύπτη, στοές και βυζαντινή κρήνη. Κάθε ένα από αυτά έχει τη δική του, ξεχωριστή ιστορία και χρήση. Σήμερα, θα εξερευνήσουμε μαζί την Κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας.

Η Κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας

Η Κρύπτη, αφιερωμένη σήμερα στην Aγία Βαρβάρα, στεγάζει στη βόρεια πλευρά της τον τάφο του Οσίου Λουκά. Αρχικά, ο Όσιος θάβεται στο δάπεδο του κελιού του. Λίγους μήνες αργότερα, ο μοναχός Κοσμάς από την Παφλαγονία, υψώνει τον τάφο από το δάπεδο και τον καλύπτει με μαρμάρινες πλάκες. Γύρω στα 955, στην ίδια θέση, ανεγείρεται σταυρόσχημο ευκτήριο, πιθανότατα η σημερινή Κρύπτη.

Το 1011 ή το 1022 γίνεται η ανακομιδή των λειψάνων στο βορειοανατολικό διαμέρισμα του νεότερου καθολικού, που οικοδομείται πάνω από την αρχική θέση του τάφου. Σε άγνωστη χρονική στιγμή, προφανώς σε καιρό πολεμικής αναταραχής, το σκήνωμα εξαφανίζεται. Εντοπίζεται και πάλι, στα τέλη του 20ού αιώνα. Στην Κρύπτη στεγάζονται άλλοι δύο τάφοι που ανήκουν σε δύο από τους πρώτους και σημαντικούς για το μοναστήρι ηγούμενους.

Οι σκηνές του Πάθους του Χριστού που απεικονίζονται στους τοίχους της Κρύπτης, όπως ο Ενταφιασμός και οι Μυροφόρες στο μνήμα, επιτείνουν τον ταφικό χαρακτήρα του μνημείου

Οι τοιχογραφίες της Κρύπτης και ο τάφος του Οσίου Λουκά

Οι τοιχογραφίες έχουν ταφικό χαρακτήρα, όπως φαίνεται από τις σκηνές του Πάθους του Χριστού, την παράσταση της Κοίμησης της Θεοτόκου κοντά στον τάφο του Οσίου και τη Δέηση στην κόγχη του ιερού. Τα δέκα σταυροθόλια της οροφής διακοσμούνται από προτομές σαράντα συνολικά Αγίων σε μετάλλια. Ανάμεσά τους, εκτός από τον ίδιο τον Όσιο Λουκά, απεικονίζονται αρκετοί ασκητές Άγιοι, αλλά και πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Μονής, όπως οι ηγούμενοι Θεόφιλος, αφιερωτής του κτηριακού συγκροτήματος, και Θεοδόσιος, κατά κόσμον Θεόδωρος Λεωβάχος, μέλος επιφανούς οικογένειας της Θήβας. Η ευρηματική διάταξη Αγίων, ηγουμένων και μοναχών στα σταυροθόλια της οροφής εξάρει το ιδεώδες του μοναχισμού.

Όπως προέβλεψε ο ίδιος ο Όσιος Λουκάς, τα πλήθη συρρέουν στο μοναστήρι μετά το θάνατό του. Ο τόπος ταφής του, η Κρύπτη, εξυπηρετεί αρχικά λειτουργικές ανάγκες των μοναχών, αλλά σταδιακά εξελίσσεται σε τόπο προσκυνήματος και κέντρο λατρείας, καθώς στο λείψανο αποδίδονται θαυματουργές ιδιότητες, κυρίως ιαματικές. Στο βίο του Οσίου καταγράφονται ιάσεις με εγκοίμηση, δηλαδή με τον ασθενή να κοιμάται δίπλα στον τάφο, συχνά για πολλές ημέρες, μέχρι ο Όσιος να τον επισκεφθεί στον ύπνο του και να τον θεραπεύσει. Οι προσκυνητές είναι κυρίως απλοί άνθρωποι, χωρικοί και τεχνίτες, και σπανιότερα κληρικοί ή αξιωματούχοι. Έρχονται από πόλεις και χωριά της Βοιωτίας, όπως η Θήβα και η Δαύλεια, αλλά και από την Εύβοια.

Newer Posts

Older Posts